Anoreksiya nervoza nedir?

Anoreksi olarak da adlandırılan anoreksiya nervoza, anormal derecede düşük vücut ağırlığı, yoğun bir kilo alma korkusu ve çarpık bir kilo algısı ile kendini gösteren bir yeme bozukluğu olarak tanımlanabilir. Anoreksiyalı bireyler kilolarını ve görümlerini kontrol etmeye oldukça önem verirler. Bunu yaparken de hayatlarında  büyük değişiklikler yapma eğilimi gösterirler. 

Anoreksiya hastalığına sahip kişiler, kilo alımını engellemek veya kilo vermeye devam edebilmek için sıklıkla tükettikleri gıdaları çok fazla kısıtlarlar. Bununla birlikte yemek yedikten sonra kendilerini kusturarak veya çok fazla müshil, diyet hapı, diüretik veya lavman alarak  aldıkları kalori miktarını sınırlayabilirler. Ayrıca kilo vermek için aşırı egzersiz yapabilirler.   Anoreksiya nervoza hastalığına sahip bireyler verdikleri kilo miktarını yeterli görmezler ve kilo almaktan korkmaya devam ederler.  

Anoreksiya yemekle ilgisi bir rahatsızlık değildir.  Duygusal sorunlarla baş etmenin çok sağlıksız ve hatta bazen tehlikeli bir yoludur. Anoreksiyalı bireyler, genellikle zayıf olmayı öz değerle eşitler. 

Diğer yeme bozuklukları ile benzer şekilde anoreksi de kişinin hayatını ele geçirebilir ve bundan kurtulması çok zor olabilir. Ancak yardım almak, daha iyi beslenme alışkanlıklarına dönmeye ve anoreksiya ile gelen bazı ciddi sorunları çözmeyi sağlayabilir. 

Anoreksiya Nervoza Özellikleri Nelerdir?

Anoreksiya Nervoza rahatsızlığının özellikleri aşağıda verilmiştir.

• Enerji alımının kısıtlanması: Anoreksiya nervozalı bir birey, enerji alımını vücudunun çalışması için gereken miktarın altında olacak şekilde kısıtlar ve bu durum da önemli ölçüde düşük vücut ağırlığına sebep olur. 

• Kilo alma korkusu: Anoreksiya nervozalı bir birey, düşük vücut ağırlığına rağmen, kilo alma ile ilgili yoğun bir korkuya  ve kilo alımına müdahale eden kalıcı davranışlara sahiptir.

• Vücut imajı bozukluğu: Anoreksiya nervozalı bir kişi, vücut ağırlığı veya şekli hakkında sorunlar yaşar. Kişinin vücut ağırlığı veya görünümü kendi hakkındaki değerlendirmesi hakkında   büyük bir etkiye sahiptir ve düşük vücut ağırlığının ciddi bir durum olduğunun farkında değildir.

Anoreksiya Nervoza Nedenleri Nelerdir?

Anoreksiya Nervozanın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak birçok hastalık ile benzer şekilde psikolojik, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu bilinmektedir.

Anoreksiyaya yakalanma olasılığında bir takım genlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bazı kişilerin, anoreksiya ile  ilişkili olan mükemmeliyetçilik ve duyarlılık gibi özelliklerine sahip olma olasılığı daha yüksektir. Bu duygular, asla yeterince ince olmadıklarını düşünmelerine yol açabilir. Yüksek düzeyde kaygıya sahip olabilen bu bireyler, daha az yiyerek bununla başa çıkmaya çalışabilirler. 

Yeni bir okul, bir ayrılık veya yeni bir iş gibi yaşamdaki değişiklikler, duygusal strese neden olabilir ve iştahsızlık riskini artırabilir. 

Anoreksi gençler arasında daha yaygın olarak görülse de  her yaştan bireyin yaşayabileceği bir durumdur. Ergenlik döneminde vücutlarında meydana gelen tüm değişiklikler nedeniyle gençlerin daha yüksek risk altında olduğu düşünülmektedir. 

Yaşayabilecekleri artan akran baskısı nedeniyle bu süre içinde eleştiriye ve hatta ağırlıkları veya vücut şekilleri hakkında gelen yorumlara karşı daha hassas olabilirler.

Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya nervoza hastaları kilo vermek için özel yeme davranışları geliştirirler. Hastalık, fiziksel belirtilerle tespit edilir. Kilo almaktan çok korkarlar, bu yüzden zayıf olmalarına rağmen çok az yemek yerler. Özellikle karbonhidrat içeren yiyeceklerin tüketiminden kaçınırlar. Anoreksiya nervozası bulunan kişiler, garip ve gizli yeme alışkanlıklarına sahiptir. Yemek yememek için yemek zamanlarında saklanmak veya yememek için çeşitli sebepler uydurmak bunlara örnektir. Ayrıca bu kişiler sürekli yemek düşünürler, yemek tarifleri toplarlar, başkaları için yemek yaparlar ve onların önünde yemek yemezler. Birinin bir hastalığa sahip olmasa bile ciddi kilo kayıpları, sürekli tartılmak, bol giysiler giyerek zayıflığı gizlemek, hiçbir zaman yeterince zayıf olduklarını düşünmemek ve her zaman kiloları hakkında endişelenmek anoreksiya nervoza belirtileridir. Bununla birlikte  yediklerini kusturma veya diyet hapları, idrar söktürücüler veya müshil kullanarak atmaya çalışırlar. Anoreksiya hastaları, kendilerini cezalandırma amacıyla ağır egzersizler yapmak veya tuvalette uzun süre kalmak gibi davranış bozukluklarıyla da yaşayabilirler.

Bunlara ek olarak anoreksiya hastalığında yaygın olarak görülen bazı fiziksel belirtiler şunlardır.

• Aşırı kilo kaybı

• Zayıf görünüm

• Düşük kan değerleri

• Düşük tansiyon

• Karın ağrısı

• Baş dönmesi

• Uykusuzluk (insomnia)

• Adet düzensizliği

• Saç ve tırnaklarda sağlıksız görünüm

• Kuru cilt

• Soğuğa karşı dayanıksızlık

• Aşırı yorgunluk

• Cinsel isteksizlik

Anoreksiya hastalarında görülen bazı davranışsal belirtiler ise şunlardır.

• Sürekli diyet yapma hali

• Yemek yeme alışkanlıklarında yapılan keskin değişiklikler

• Aşırı küçük lokmalar halinde ya da aşırı yavaş yemek yeme

• Antisosyal davranış

• Aşırı spor yapma isteği

• Depresif ruh hali

• Kişinin aç olduğunu reddetmesi

• Gün içerisinde öğün atlama

• Kişinin gün içerisinde yediği yemekler hakkında yalan söylemesi

• Sürekli aynada vücudunu kontrol etme isteği

• Bol kıyafetler tercih etme

• Yemek yedikten hemen sonra kusma isteği

• Hafıza kaybı

Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?

Anoreksiya nervoza tedavisinde hastanın yaşı, tıbbi geçmişi ve gösterdiği semptomlara göre uygulanacak farklı tedavi yöntemi uygulanır. Başlangıçta bireyin fiziksel durumu kötüleşmeden durumun uzman bir doktor tarafından kontrol altına alınır. 

Tedavi süreci genellikle farklı uzman doktorlar tarafından  yürütülür. Bireyin beslenme düzeni konusunda yardım alması, normal kilo alımı ve ideal kiloya ulaşmayı sağlarken, psikolojik destek ise hastanın duygusal ve davranışsal sorunlarının üstesinden gelmesine ve yeni bir düzene alışmasına yardımcı olur. Hastalığı ilerlemeden yardım almayı kabul eden hastaların büyük bir bölümü uygulanan doğru tedavi sonucunda sağlıklı beden ve ruh haline sahip olur. 

Bireyin beslenme alışkanlıklarını değiştirmesi ve davranışsal bozuklukların giderilmesi için bilişsel davranışçı terapi veya grup terapisine katılması çok önemlidir. 

Anoreksiyayı tedavi etmek için onaylanmış herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Depresyon tedavisinde kullanılan antidepresanlar bazı durumlarda anoreksiya tedavisinde de kullanılabilmektedir. İlaç tedavisi sırasında amaç hastanın depresyon ve anksiyete belirtilerini azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmaktır. 

Tedavi öncesinde ve sırasında kişi bir takım sorunlarla baş başa kalabilir. Anoreksiya hastası bireyin tamamen iyileşmesi uzun zaman aldığında ise hasta tedavinin işe yaramadığını düşüncesine kapılabilir. Bununla birlikte kişi ruhsal durumundan kısa sürede çıkamadığı için uzun süre boyunca tedaviye karşı çıkabilir.Ayrıca hasta tedavi sırasında kilo alacağı konusunda endişe edebilir. Tedavi süreci boyunca hasta kilo takıntısı ve kilosundan memnuniyetsizliğine devam ederse, bu durum kişinin hastalığı olduğunu kabul etmemesine ve sosyal uyum sürecinde hızla eski yaşantısına dönmesine yol açabilir. Hastalığın fiziksel yan etkileri hızla tedavi edilebilse de hastanın uzun süre duygusal yardım alması gerekmektedir. Bu süreç boyunca hastalığa sahip olan kişi ve çevresindekilerin tedavi konusundaki kararlılığı çok önemli olmaktadır. 

Anoreksiya Nervoza İçin Hangi Doktora Gidilir?

Anoreksiya Nervoza hastalığı için Gastroenteroloji veya Dahiliye bölümlerine başvurulmalıdır.

Anoreksiya Nervoza Tanı Kriterleri Nedir?

Anoreksiya Nervoza DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri

1. Yaş ve boy için minimum normal ağırlıkta veya üzerinde bir vücut ağırlığına sahip olmayı reddetme (örneğin, bir kilo kaybı veya vücut ağırlığının beklenen ağırlığın %85'inin altına düşmesine neden olan bir büyüme döneminde beklenen ağırlığın %85'inin altında vücut ağırlığına sahip olmaya neden olacak şekilde planlandığı oranda kilo alımının gerçekleşmemesi.) 

2. Bireyin beklenen kilonun altında olmasına rağmen kilo almaktan veya şişman olmaktan aşırı derecede korkması. 

3. Kişinin kilosunu veya nasıl göründüğünü algılama bozukluğuna sahip olması, kilo veya görünümünün öz değerlendirme üzerinde bir etkisi olması veya kişinin düşük kilosunun önemli olduğunu inkar etmesi. 

4. Kadınlarda menopoz sonrası amenore, yani üst üste en az üç siklus boyunca adet görmemeleri. 

Anoreksiya Nervoza Tipleri Nelerdir? 

Anoreksiya Nervoza 2 genel tipe ayrılır. 

Kısıtlayıcı Tip

• Kısıtlayıcı tip anoreksiya nervozada kişiler, tükettikleri yiyecek çeşitlerine ve kalorilerine ciddi kısıtlamalar getirirler. 

• Bu, kalori saymayı, öğün atlamayı, karbonhidratlar gibi belirli besinleri  kısıtlamayı ve sadece belirli bir renkteki yiyecekleri tüketmek gibi çeşitli takıntılı kurallara uymayı içerebilir. 

• Bireyler katı ve mükemmeliyetçi kişiliğe sahiptirler. 

Tıkanırcasına yeme / Kusma tipi (daha sık)

• Bu tip anoreksiyaya sahip bireyler de yedikleri yiyeceklere ciddi derecede kısıtlama getirirler. Ancak bu duruma ek olarak tıkınırcasına yeme ve ardından kusma gerçekleştirirler. 

• Aşırı yemek yerken, kontrolden çıkmış gibi hissederler. Kişi daha sonra kusarak veya laksatifler, diüretikler veya lavmanları yanlış kullanarak yediklerini çıkarır. 

Anoreksiya Nervoza Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

Anoreksiya Nervoza hakkında bilinmesi gerekenler aşağıda verilmiştir.

• Anoreksiya Nervoza aynı zamanda anoreksi ya da iştahsızlık olarak da bilinir.  

• Anoreksiya nervoza, yeme bozukluğu oluşturan psikolojik bir hastalıktır.

• Anoreksi belirtilerinden biri de kişi vücut kitle indeksi çok düşük olsa bile, yemek yemeyi reddetmesi ve kilo vermeye çalışmasıdır. 

• Anoreksi hastalığının biyolojik, çevresel ve genetik faktörlerlerin bir kombinasyonu olarak tetiklendiği düşünülmektedir.

• Hastalığın tedavi süreci uzun sürebilir, ancak danışmanlık ve diğer terapi türleri ile birlikte yürütüldüğünde iyileşme sürecini hızlandırmak mümkündür. 

• Anoreksiya Nervoza, psikiyatrik hastalıklar arasında en yüksek ölüm oranına sahip olan hastalıktır. Bu nedenle de profesyonel bir müdahale şarttır.

Anoreksiya Nervoza Ölümcül müdür?

Anoreksiya nervoza, en tehlikeli psikolojik sağlık sorunlarından biridir. Hastalığın önlemi alınmadığında ve tedavi görülmediğinde ölümcül boyutlara ulaşabilmektedir. Bununla birlikte anoreksiya nervoza hastalığı bulunan kişilerin aynı yaş grubundaki bir bireyle kıyaslandığında  50 kat fazla ölüm riskine sahip olduğu bildirilmiştir. 

Anoreksiya bedeni ve zihni etkileyen bir hastalıktır. Anoreksi sıklıkla gençlik çağında başlar ve kadınlarda daha çok karşılaşılır. Hastalıkta erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Ancak ilk başlarda tedavi edilmezse, yaşam boyu sürecek bir probleme dönüşebilir. Aynı zamanda tedavi edilmeyen anoreksi ölüm derecesinde açlığa ve osteoporoz (kemik erimesi), böbrek hasarı ve kalp rahatsızlıkları gibi çeşitli rahatsızlıklara sebep olabilir.  

Anoreksiya Nervoza ve Bulimia Nervoza Arasındaki Fark Nedir?

Anoreksiya Nervoza ve Bulimia Nervoza birbirinden farklı yeme bozukluklarıdır. Bu iki yeme bozukluğu çoğunlukla birbiriyle karıştırılsa da aralarında farklar bulunmaktadır. Bulimia hastalığı aşırı yemek yeme ve yedikten sonra besinleri vücuttan atmaya çalışmak iken, anoreksiya ise düzensiz olarak yeme ve besin alımında gitgide azalma yaşanmasıdır. 

Anoreksiya nervoza kilo almaktan korkma ve zayıf olmak için çeşitli yöntemler denemek gibi yemek yememe semptomları sonucu ortaya çıkar. Bulimia nervoza ise atak sırasında aşırı yeme, çok hızlı yeme, kilo almamak için yediklerini kusma veya bunun için çeşitli yollar deneme şeklinde görülür. 

Anoreksiya ile bulimia arasındaki semptomlar ise farklıdır. Anoreksiya hastalığının semptomları şu şekildedir.

• Öğünleri atlamak

• Yediği yemeğin miktarını doğru olarak söylememek

• Az kalorili yemekler yemek

• Bedeniyle alakalı kötü konuşmak

• Başkalarının önünde yemek yememek

• Salata yedikten sonra dahi uzun süre yürümek veya koşmak

Bulimia hastalığının semptomları ise şu şekildedir.

• Yedikten sonra tuvalete gitmek

• Rahatsız olacak kadar çok yemek

• Devamlı olarak kilo ya da görüntüsü ile alakalı kaygı duymak