B12 eksikliği belirtileri nelerdir?

B12 vitamini eksikliği, B12 vitamini seviyesinin vücutta azalması ile ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu vitaminin eksikliği geri dönüşü olmayan nörolojik sorunlara yol açabilir. Vücut,   dört yıl boyunca yetecek miktarda B12 vitamini depolayabilir. Fazlalığı ise vücuttan idrar yoluyla atılır. 

Hayvansal gıdalar, B12 vitamininin birincil kaynağıdır. Dengeli bir diyet ile B12 eksikliğinin olumsuz etkilerini önlemek mümkündür. Çeşitli nedenlerle et tüketmeyen kişiler B12 vitamini takviyesi kullanabilirler. Bakteriyel fermantasyon sentez süreci, bu vitamini üretmenin endüstriyel olarak uygulanabilir tek yoludur.

B12 vitamin eksikliği normalin biraz altında olsa da bazı durumlarda yorgunluk, akıl karışıklığı bozukluğu, depresyon ve hafıza sorunları gibi sorunlara yol açabilir. Ancak b12 vitamin eksikliği teşhisi için yalnızca bu belirtiler yeterli olmamaktadır.

B12 eksikliğinin belirtileri şunlardır.

• B12 vitamini eksikliğinin belirtileri arasında kilo kaybı, kabızlık ve iştahsızlık yer alır. Bu durum şiddetlendiğinde hareket halindeyken dengeyi korumak daha zordur ve ellerde ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma gibi nörolojik değişiklikler meydana gelebilir.

• B12 seviyelerinin düşüklüğü yorgunluğa yol açabilir. B12, vücuttaki sağlıklı hücre fonksiyonu için gereklidir. Düşük B12 değerine sahip olmak, oksijen dağılımını azaltabilen normal kırmızı kan hücrelerinin oluşumunu azaltabilir. Megaloblastik anemi, bir B12 veya folat eksikliği tarafından tetiklenebilir. DNA sentezini de etkileyen bu bozukluğun bir sonucu olarak büyük, anormal ve olgunlaşmamış kırmızı kan hücreleri üretilir.  Vücut oksijeni dokulara taşımak için yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresine sahip değilse, kişi kendini yorgun ve bitkin hissedebilir.  Bir kişi sınırda düşük B12 seviyelerine sahip olsa bile  yorgunluk ve B12 eksikliğinin diğer semptomlarını hissetmeye devam edebilmektedir. 

• Yeterli B12 vitamini almayan bebeklerde yüz titremeleri ve reflekslerinde sorun olabilir. Bununla birlikte beslenmede sorunları yaşayabilir ve tahriş görülebilir. Vitamin eksikliği tedavi edilmediğinde büyüme problemleri gibi çeşitli olağandışı bozukluklar meydana gelebilir. 

• B12 eksikliğinin belirtilerinden biri de soluk veya sarı cilttir. Vücutta olgun ve sağlıklı kırmızı kan hücreleri eksik  olduğunda, demir eksikliği anemisi ile benzer şekilde  B12 eksikliğinden kaynaklanan anemin ortaya çıkabilir. Bu da cildin soluk görünmesine neden olur. Cildin ve gözün beyaz kısımlarının sararmasına neden olan bir rahatsızlık olan sarılık, B12 eksikliğinden de kaynaklanabilir.

• Kalıcı sinir ve beyin hasarı, B12 vitamini eksikliğinde ortaya çıkabilen önemli bir risk faktörüdür. B12 vitamini eksikliği olan kişilerin psikoz ve bunama gibi zihinsel rahatsızlık yaşama olasılığı daha fazladır.

• Baş ağrıları B12 eksikliği ve yetersizliğinin nörolojik yan etkileri arasındadır. B12 eksikliğine sahip yetişkinler ve çocuklar için baş ağrısı en yaygın semptomlardan biri olarak bilinir. Bazı araştırmalara göre, belirli baş ağrılarına sahip bireylerin B12 düzeylerinin düşük olması daha olasıdır. 2019'da katılımcıların yarısı migren hastası olan 140 kişiyle yapılan bir çalışmada, migreni bulunan kişilerin kandaki B12 seviyelerinin migrenli olmayanlara kıyasla önemli ölçüde düşük olduğu keşfedilmiştir. 

• B12 vitamini eksikliği yaşlılarda hafıza kaybı ve unutkanlık gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Yaş ile birlikte B12 emiliminin de vücut tarafında depolanmasında azalma yaşanır. B12 eksikliği 65 yaş üstü bireylerde depresyon riskini yükselmesine yol açabilir.

• B12 eksikliğinin gastrointestinal belirtileri arasında ise  mide bulantısı, şişkinlik, kabızlık, gaz ve diğer sorunlar yer almaktadır. 

• Yetersiz B12 değerlerine bireylerin zihinsel bulanıklık ve odaklanmada zorluk yaşayabilir. Yaşla birlikte B12 yetersizliği riski arttığından, yaşlı bireyler bu olumsuz etkilere karşında yüksek riske sahiptir. Çalışmalarda, düşük B12 seviyelerine sahip yaşlı kişilerde zihinsel performansın azalması ile bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte araştırmalar, B12 takviyesinin düşük B12 seviyelerinin neden olduğu zihinsel bozukluğu gidermeye yardımcı olabileceğini belirtmektedir.  

B12 Vitamini Nedir?

B12 suda çözünen ve ısıya duyarlı bir vitamindir. Bu vitamin vücudun hücre içindeki yağ asitleri ve amino asitleri kullanması için çok önemlidir. Kırmızı kan hücrelerinin oluşumunu sağlar ve bununla birlikte nörolojik sistemi ve beyin süreçlerini korur. İnsan vücudu kendi tek başına B12 vitamini üretemez. Bu nedenle de dışarıdan takviyeye ihtiyaç duyar. Bu, genel olarak  hayvansal gıdalar ile karşılanır. Özellikle et, yumurta, balık, süt ve süt ürünleri yüksek düzeyde B12 vitamini içerir. B12 vitamini kaynağı olan yemeklerin aşırı ısıtılmaması veya uzun süre pişmeye bırakılmaması önerilir. Çok fazla ısıya maruz kaldıklarında ve uzun süreli pişirildiklerinde, bu vitaminin etkileri azalabilir veya tamamen yok olabilir. 

Kobalt mineralini içerdiği için kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, sağlıklı bir kişinin karaciğerinde yaklaşık 2 mg ve diğer vücut bölgelerinde ise 2 mg olmak üzere toplam 4 mg depolanır. Bu vitamin vücutta düşük miktarda depolanması nedeniyle günlük olarak alınması gerekir. Bu vitamin hayvansal gıdalarda bulunur.  

DNA, miyelin ve kırmızı kan hücrelerinin sentezinde folik asit ile çalışır. B12 vitamininin bir fonksiyonu olan sinir hücrelerini çevreleyen miyelin kılıfların üretimi elektriksel sinyal iletimini hızlandırır. Aynı zamanda vücudun B12 vitamini ve amino asitlerin yeniden emilimine katılır.  

B12 Vitamininin Faydaları Nelerdir?

B12 vitamini beynin ve nörolojik sistemin düzgün çalışması için gereklidir. Aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin gelişiminde kritik öneme sahiptir. Ayrıca DNA'nın üretimine ve kontrolüne katkıda bulunur. 

Hafıza kaybı, özellikle yaşlı bireylerde B12 vitamini eksikliği ile ilişkilendirilmiştir. Bu vitamin, beyindeki nöronların kaybı olan ve sıklıkla bunama veya hafıza kaybıyla bağlantılı olan beyin atrofisini önlemeye yardımcı olabilir. Araştırmalar, ortalamanın biraz altında olan B12 vitamini değerlerinin de  zayıf hafıza performansına sebep olabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak, klinik olarak doğrulanmış bir eksiklik olmasa bile, bu vitaminin takviyelerini almak hafızayı iyileştirebilir.

Yağ asitlerinin sentezinde ve enerji oluşumunda oldukça önemli bir rol oynayan B12 vitamini,  tüm vücut hücrelerinin metabolizması için gereklidir. B12 vitamini vücudun folik asidi emmesine yardımcı olur ve vücudun enerji rezervlerinin serbest bırakılmasını sağlar.

İnsan vücudu milyonlarca kırmızı kan hücresi üretir. Bu hücreler B12 vitamini olmadan çoğalamaz. B12 vitamini değerleri çok düşük olduğunda kırmızı kan hücresi oluşumu da yavaşlar. Vücutta daha az kırmızı kan hücresi olduğu durum anemi olarak adlandırılır. 

Genel sağlık için en temel besinlerden biri olan B12 vitamini, vücudu potansiyel olarak tehlikeli tehlikeli virüs ve mikroplardan koruyarak bağışıklık sistemini güçlendirir. Nörolojik sistemin doğru, hızlı ve düzenli çalışmasını sağlar. Aynı zamanda kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerinin üretilmesinden sorumludur. Çok sayıda çalışma, özellikle kadınlarda düşük B12 vitamini düzeylerini osteoporoz ve zayıf kemik sağlığı ile ilişkilendirilmiştir. 

Hücre oluşumunu, kendini yenilemeyi ve daha uzun ömürlü olmasını destekleyen B12 vitamini, kan hücrelerinin miktarını artırarak kansızlığa karşı da koruma sağlar. Ayrıca vücutta yeterli B12 vitamini bulunması, öğrenme ve hafıza gelişimi için büyük öneme sahiptir. 

B12 vitamininin ruh halini de etkiler. Ruh halini kontrol eden nörotransmitter serotonin, bu vitamin yardımı ile üretilir ve metabolize edilir.

Bu yüzden de B12 vitamini eksikliği, daha az serotonin üretilmesine yol açabilir ve bu da depresyona sebep olabilir. Araştırmalar, B12 vitamini eksikliği olanlarda depresyon semptomlarını azaltmak için B12 vitamini takviyeleri alımını desteklemektedir. B12 vitamini eksikliğinin ise iki kat artan şiddetli depresyon riski ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. 

Sağlıklı saç, cilt ve tırnaklar için yeterli miktarda B12 vitamini almak önemlidir. Bunun nedeni ise bu vitaminin hücre gelişimi için gerekli olmasıdır. Düşük B12 vitamini seviyeleri hiperpigmentasyon, renksiz tırnaklar, saç değişiklikleri, cilt lekeleri ve ağız çatlakları gibi bir takım dermatolojik semptomlara yol açabilir.

B12 Vitamini Eksikliği Nedir?

Vücut yeterli B12 vitamini alınmadığında, B12 vitamini eksikliği ortaya çıkar. B12 vitamini eksikliği, ciddi depresyona, paranoya, hafıza kaybına, idrar kaçırmaya ve  tedavi edilmediğinde tat ve koku kaybına yol açabilir. B12 vitamini insan vücudu tarafından DNA, nöronlar ve kırmızı kan hücrelerinin sentezi için gereklidir. Aynı zamanda, B12 vitamininin doğurganlık üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır. 

Yetişkinler için önerilen günlük B12 vitamini alımı 2.4 mcg'dir. Çoğu vitaminin aksine B12 vitamini vücut tarafından üretilemez ve diyet veya takviye yoluyla alınması gerekir. B12 vitamini ne kadar tüketilirse veya takviye olarak alınırsa alınsın, bazı kişilerde bu vitamin vücut tarafından yeterince emilemeyebilir. Bununla birlikte B12 vitamini eksikliği yaşlılarda daha yaygın olarak görülmektedir. Ulusal Sağlık ve Beslenme İnceleme Anketi, 50 yaşın altındaki kişilerin %3.2'sinin düşük risk seviyelerine sahip olduğunu ve 50 yaş üstü yetişkinlerin ise %20'sinin sınırda B12 değerlerine sahip olduğunu belirtmektedir. 

B12 vitamini eksikliğinde kalbin B12 vitamini eksikliğini telafi etmek için daha hızlı atmaya başlamasının bir sonucu olarak kalp atış hızı yükselir. Bu duruma uzun süre maruz kalmak, kalbin güçlü kasılma kapasitesini kaybetmesine neden olarak kalp yetmezliğine yol açabilir.

Beynin düzgün çalışması için en önemli vitaminlerden biri B12'dir. B12 vitamini eksikliği olan bir hastada nörolojik anormallikler gözlenebilir. Hafıza kaybı, görme sorunları ve motor koordinasyon eksikliği bu vitamin eksikliği sonucunda ortaya çıkar. B12 vitamin eksikliği yol açtığı çeşitli sorunlar nedeniyle ciddi hastalıklar arasında yer almaktadır. 

B12 Vitamini Eksikliğine Ne Sebep Olur?

B12 vitamini bitkiler tarafından üretilemez. Et, yumurta, kümes hayvanları, süt ürünleri ve diğer hayvanlardan elde edilen gıdalar B12 vitamininin tek kaynaklarıdır. Kilo verme ameliyatı geçiren kişilerin B12 vitamini eksikliği yaşama olasılığı daha yüksektir. Aynı zamanda vitaminle takviye edilmiş tahıl veya B12  vitamin takviyesi almayan Bazı vejeteryanların ve veganların da B12 eksikliği yaşama riski yüksektir. 

B12 sorunu, besinlerin normal olarak emilmesini engelleyen çölyak hastalığı veya Crohn hastalığı gibi hastalıklar sonucunda ortaya çıkabilir. B12 vitaminini emmek için asit gerektiğinden, midenin asit üretimini azaltan mide ekşimesi ilaçları alınabilir. Yaş ilerledikçe mide asidi üretiminde bir azalma ile olur. Bu nedenle de eksikliğin hastalığın yaşlı bireyleri etkilemesi daha olasıdır. Yaşlandıkça vücutta B12 vitamini emilimi zorlaşabilir. Kilo verme ameliyatı geçiren, midenin bir kısmı alınan veya aşırı alkol kullanan kişiler  B12 vitamini eksikliği yaşayabilir.  

Aşağıdaki B12 vitamini eksikliğinin görülme olasılığının daha yüksek olduğu durumlar listelenmiştir. 

• B12 vitamini emilimini engelleyen pernisiyöz anemi

• Mide zarının inceldiği atrofik gastrit

• Crohn hastalığı, çölyak hastalığı, aşırı bakteri üremesi veya parazitler gibi ince bağırsağı etkileyen durumlar 

• Graves hastalığı veya lupus gibi bağışıklık sistemi rahatsızlıkları

• B12'nin emilimini zorlaştırmayı sağlayan proton pompa inhibitörleri (PPI'ler), lansoprazole (Prevacid), omeprazole (Prilosec OTC), omeprazole (Prilosec OTC), pantoprazole (Protonix) ve rabeprazole (Aciphex) ile famotidin gibi H2 inhibitörleri ve metformin (Glukofen) gibi bazı diyabet ilaçlarını kullanmak 

Süt ürünleri, et, yumurta ve süt dahil hiçbir hayvansal ürün tüketmeyen veya B12 vitamini gereksinimlerini karşılamak için yeterli süt veya yumurta tüketmeyen vejeteryan kişilerin de  B12 vitamin eksikliği riski bulunmaktadır. B12 vitamini ile zenginleştirilmiş gıdaları beslenme programına ekleyerek veya B12 takviyeleri alarak eksiklik giderilebilir. 

Kimler B12 Eksikliği Riski Taşır?

Diyetlerden hayvansal gıda almayan kişiler,  B12 vitamini eksikliği için risk altındadır. Vegan diyetlerin getirdiği B12 eksikliği hamilelik sırasında ve emzirmeden sonra daha da kötüleşebilir. B12 vitamini, bitkisel gıdalarda vücut sağlığını destekleyecek yeterli miktarda bulunmamaktadır. 

Pernisiyöz anemiye sahip kişilerde B12 vitamini eksikliği görülebilir. Pernisiyöz anemi olarak adlandırılan bu durum, kana zarar veren bir bağışıklık sistemi rahatsızlığıdır. Midede bulunan ve vücudun B12 vitamini emilimini sağlayan bir protein olan intrinsik faktör (IF), bu hastalığın bir sonucu olarak vücutta yeterli miktarda bulunmaz. 

B12 eksikliği, ince bağırsakları rahatsızlığı olan kişiler ve ince bağırsağı cerrahi yöntemlerle kısaltılmış kişiler yaşayanlar için bir risktir. Bu sebeple,  B12 vitamini vücutta tam olarak emilemeyebilir. Emilimini azaltan gastroenterit, çölyak hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalığı gibi durumlar da B12 yetersizliğine yol açabilir. Bunlara ek olarak, uzun süreli alkol tüketen kişiler de aynı nedenden dolayı B12 vitamini eksikliği ile karşılaşabilir. 

B12 Vitamini Eksikliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

B12 eksikliği tedavisi için enjeksiyon veya ilaç tedavisi olmak üzere iki ana yöntem kullanılır. B12 eksikliği tedavisinde kişiye uygun en iyi tedavi yöntemini araştırmak çok önemlidir. Örneğin, B12 vitamini eksikliği bazı kronik hastalıklardan kaynaklanabilir. Bu nedenle kişiye özel tedavi planı yapılması çok önemlidir. 

Doktor, kan testi sırasında bulunan B12 vitamini düzeyi ışığında hastanın dozaj gereksinimlerini değerlendirmelidir. Bu miktar, enjeksiyon veya B12 vitamini tabletleri dışında kolayca uygulanır. B12 vitamini eksikliği emilim sorunlarından kaynaklanıyorsa farklı bir tedavi stratejisi uygulanmalıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta ise B12 vitamini eksikliğinin bebeklerde olduğu kadar yetişkinlerde ve yaşlılarda da görülebileceğidir. B12 eksikliğinin önelenerek kişilerin yaşam kalitesi gözle görülür şekilde iyileşir. B12 vitamini eksikliği tedavi edilmediğinde geri dönüşü olmayan nörolojik problemlere yol açabilir.

50 yaş üstü bireyler, bağırsak hastalığı olanlar, vejetaryenler ve hamile kalmayı düşünen kişilerin multivitamin hapı şeklinde günde 6 ila 30 mcg B12 vitamini almaları tavsiye edilir.

Özetle B12 eksikliğinin nedenini belirlemek çok önemlidir. Uzmanlar, diyetle ilgili bir B12 eksikliği varsa B12 hapları veya dil altı tabletleri almayı önermektedir.  B12 vitamini emiliminin gerçekleşmesi için pankreas, mide ve ince bağırsağın normal ve tam olarak çalışması gerekir. Emilim sorunlarından kaynaklanan B12 vitamini eksikliği olan kişilerin doktora başvurmaları çok önemlidir. Bu sayede B12 vitamini eksikliğinin yol açtığı sorunlar dan uzaklaşmak mümkündür.