Eliminasyon Diyeti
Diyet Listesi

Eliminasyon diyeti, kişilerde bulunabilecek potansiyel gıda alerjilerini veya gıda intoleranslarını tespit etmeye yardımcı olmak amacıyla diyet programından belirli bazı gıdaların geçici olarak çıkarıldığı bir diyet listesidir. Zira bazı gıdalar bazı kişilerde vücutta olumsuz reaksiyonlara neden olarak alerji veya intolerans durumlarını ortaya çıkarabilir.

Bu alerji ve intolerans durumlarından en sık sorumlu olan gıdalar genellikle süt ürünleri, yumurta, deniz ürünleri, fındık, yer fıstığı, buğday, soya, kabuklu yemişler ve bazı meyveler ve sebzelerdir. Bu gıdalar diyetten belirli bir süreliğine, genellikle 2 ila 4 hafta arasında değişen bir süre aralığında diyet listesinden çıkarılır ve bu eliminasyon süreci boyunca tüketilen gıdaların ve vücuttaki değişikliklerin takip edilip not tutulması gerekir. Böylece herhangi bir olumsuz reaksiyonun belirlenmesine yardımcı olunur.

Bu eliminasyon süresi sona erdikten sonra diyet listesinden çıkarılan gıdalar tek tek diyete geri eklenir. Her bir gıda belirli bir süre boyunca yeniden eklenir ve vücudun buna tepkisi izlenir. Böylece olumlu veya olumsuz reaksiyonların tespit edilmesi sağlanabilir.

Eliminasyon ve sonrasında diyetten çıkarılan yiyeceklerin diyet listesine yeniden giriş sürecinin ardından, alerjenler potansiyeli olan veya intoleransa neden olan gıdalar tespit edilir ve bu gıdaların diyetten kalıcı olarak nasıl düzenleneceği belirlenmiş olur.

Eliminasyon diyeti, alerji veya intolerans şüphesi olan kişiler için faydalı olabilir ancak mutlaka uzman bir beslenme uzmanı rehberliğinde yapılması tavsiye edilir. Bu diyeti kendi başına uygulamak dengesiz beslenmeye ve besin eksiklikleri gibi olumsuz durumlara neden olabilir.

Bu diyetin temel amacı, kişilerin belirli gıdalara karşı gelişen duyarlılığını veya intoleransını ortaya çıkarmak ve bu gıdaları diyet listesinden çıkararak veya en azından sınırlayarak semptomları azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmaktır.

Eliminasyon diyeti, vücuttaki olumsuz reaksiyonları belirlemek ve belirli bazı gıdalara karşı alerji veya intolerans durumlarını tespit etmek amacıyla kullanılan bir diyet listesidir. Bazı insanlar belirli gıdalara karşı alerji veya intolerans geliştirebilirler. Bu alerjiler veya intoleranslar sonucu sık görülen semptomlar genel olarak ciltte döküntü, şişlik, mide rahatsızlığı, ishal, nefes darlığı, burun tıkanıklığı şeklindedir. Bu diyette kişide gelişen bu semptomlara neden olabilecek potansiyel alerjen gıdaları çıkararak hangi gıdaların olumsuz tepkilere neden olabileceği tespit edilir. Potansiyel olarak alerjenik veya intoleranslı gıdaların diyet listesinden çıkarılması, bazı kişilerde enerji seviyelerinin artmasına ve genel sağlık durumunun iyileşmesine de katkıda bulunduğu görülmüştür.

Bazı kişilerde belirli gıdalara karşı düşük dereceli iltihabi durumlar meydana gelebilir. Bu durum vücut bağışıklığına bağlı genel bir savunma mekanizması olarak normal kabul edilse de kronikleşen iltihabi durumlar uzun vadede sağlık sorunlarına neden olabilir. Eliminasyon diyeti ile birlikte vücutta gelişen bu düşük iltihap düzeyi kontrol altına alınır ve semptomları azaltmak için potansiyel tetikleyici gıdaların çıkarılmasına yardımcı olur.

Bazı kişiler bazı besinleri sindirmekte zorluk yaşar ve sindirim sırasında rahatsızlık yaşarlar. Eliminasyon diyeti, sindirim sisteminin belirli bazı gıdalara karşı nasıl tepki verdiğini anlamak için de kullanılır ve sindirim rahatsızlıklarının giderilmesine yardımcı olur.

Eliminasyon diyetinin özellikleri aşağıda listelenmiştir:

Eliminasyon diyeti alerjen potansiyeli olan veya intolerans neden olabilecek belirli bazı gıdaların diyetten tamamen çıkarılmasını içerir. Bu diyette genellikle süt ürünleri, yumurta, deniz ürünleri, fındık, yer fıstığı, buğday, soya ve bazı meyve-sebzeleri diyet listesinden belli süreliğine çıkartılıp vücudun tepkisine bakılır. Eliminasyon diyeti belirli bir süre boyunca uygulanır. Bu süre genellikle 2 ila 4 hafta kadardır. Eliminasyon dönemi sonunda diyet listesinden çıkarılan gıdalar diyete tek tek geri eklenir. Her bir gıda, belirli bir süre boyunca yeniden eklenir ve vücudun buna tepkisi izlenir. Eliminasyon dönemi boyunca tüketilen gıdalar ve vücudun tepkisi not alınarak incelenir. Eliminasyon diyeti uzman bir beslenme uzmanı, alerji uzmanı veya sağlık uzmanı ile beraber uygulanmalıdır. Eliminasyon diyetinde çıkarılan bazı gıdalar beslenme dengesinin bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle bazı durumlarda diyette eksik olan besinleri telafi etmek için besin takviyesi alınması gerekebilir. Eliminasyon diyeti sonuçları kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kişilerde semptomlar belirgin şekilde azalabilirken bazılarında etkisi sınırlı olabilir. Bu nedenle, bazı durumlarda eliminasyon diyeti düzenli aralıklarla tekrarlanabilir.

Eliminasyon diyeti, belirli gıdaların geçici olarak diyetten çıkarılması ve ardından bu gıdaların tekrar dikkatlice eklenmesi ile uygulanan bir diyet listesidir. Diyet listesinden çıkarılacak bu gıdalar kişinin semptomlarına ve sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Eliminasyon diyeti bazen karmaşık olabilir ve tam anlamıyla sonuç alınması zaman alabilir. Sabırlı olunmalıdır ve düzenli olarak birlikte çalışılan uzman ile iletişim halinde olunmalıdır.

Genel anlamda eliminasyon diyetini uygulamak 9 aşamadan oluşur denilebilir; bu aşamalar uzmanla görüşme, gıdaların belirlenmesi, belirlenen gıdaların çıkarılması, besin planının oluşturulması, günlük tutma ve takip etme süreci, yeniden giriş aşaması, vücudun tepkilerinin izlenmesi, sonuçları uzmanla değerlendirme ve kalıcı değişiklikler.

Eliminasyon diyetine başlamadan önce ilk aşama olarak mutlaka bir beslenme uzmanı, alerji uzmanı veya sağlık uzmanından rehberlik alınması gerekmektedir. Uzmanlar kişisel sağlık durumu değerlendirerek kişiye uygun olan gıdaları ve süreyi belirlemeye yardımcı olur, kişiye özel diyet listesi oluşturur ve beslenme düzenini dengeli tutma konusunda destek sağlar.

Uzman ile birlikte alerji potansiyeli oluşturabilen veya intoleransla ilişkilendirilen gıdalar belirlenir. Bu gıdalar süt, yumurta, deniz ürünleri, fındık, yerfıstığı, buğday, soya ve bazı meyve ve sebzeler olabilir. Belirlenen bu gıdalar diyet listesinden yaklaşık 2 ila 4 hafta arasında değişen bir süre ile çıkarılır. Eliminasyon döneminde belirlenen bu gıdalar tüketilmez. Eliminasyon diyetinde tüketilmeyen gıdalar daha çok ön planda olsa da tüketilecek gıdalar için de bir diyet listesinin uygulanması gerekmektedir. Bu süreç boyunca tüketebilecek besinleri içeren dengeli bir diyet listesi oluşturulmalıdır. Bu liste mutlaka sağlıklı protein kaynakları, sebzeler, meyveler ve alternatif tahılları içermelidir.

Eliminasyon dönemi boyunca yenilen ve içilen her bir besin bir günlükte not olarak tutulmalıdır. Aynı zamanda yine bu süreçte vücutta herhangi bir değişiklik olup olmadığı takip edilerek bunun da notu tutulmalı ve semptomlar da takip edilerek notları kaydedilmelidir. Eliminasyon dönemi bittikten sonra diyet listesinden çıkarılan gıdalar tekrar tek tek diyete eklenmeye başlanır. Bu döneme yeniden giriş aşaması da denilir. Çıkarılan her bir gıda 2 veya 3 gün boyunca yeniden eklenir ve vücudun buna nasıl tepki verdiği gözlemlenir. Semptomlar tekrar ortaya çıkarsa veya şiddetlenirse, o gıdanın kalıcı olarak diyet listesinden çıkarılması gerekebilir.

Bazı besinlerin tüketilmediği eliminasyon dönemi ve tüketimi durdurulan bu besinlerin tekrar tüketilmeye başlandığı yeniden giriş aşaması tamamlandıktan sonra elde edilen sonuçlar bir uzman ile beraber değerlendirilir. Hangi gıdaların vücutta sorunlara yol açtığını tespit edilir ve bundan sonraki diyet programları buna göre düzenlenir. Eliminasyon diyeti sonucunda vücutta sorun oluşturduğu tespit edilen gıdalar kalıcı olarak diyetten çıkarılabileceği gibi sınırlı miktarlarda tüketimi devam da edebilir. Bu şekilde sağlık durumda iyileşme ve semptomlarda azalma gözlemlenebilir.

Bu aşamaları uygularken özellikle besinlerin elimine edildiği bölümde besin eksikliklerinin önlenmesi için uygun besin takviyeleri bazen gerekebilir, unutulmaması gereken noktalardan biridir.

Eliminasyon diyeti, belirli gıdaları belli bir süre zarfında diyet listesinden çıkararak alerji veya intoleransların tespit edilmesini sağlamaya yardımcı olur. Elimine edilen gıdalar dışında diyetin dengeli ve sağlıklı olması için tüketilmesi gereken ve vücut için gerekli olan besin öğelerini içerir ve beslenme düzenini dengede tutar. Tüketilmesi gereken bu besinlerin kişinin alerji durumuna göre seçilmesi gerekmektedir. Eliminasyon diyetinde tüketilmesi gereken besinler aşağıda listelenmiştir:

Derisiz Tavuk Derisiz hindi Taze balık Dana eti gibi kırmızı et Baklagiller (Alerji durumuna dikkat edilerek seçilmelidir.) Havuç Brokoli Patates Ispanak Kabak Yeşil fasulye Lahana Marul Pazı Elma Armut Muz Kivi Avokado Kinoa Mısır (Alerji yoksa) Zeytinyağı Hindistan cevizi yağı Avokado yağı Su Bitki çayları Doğal meyve suları

Eliminasyon diyetinde tüketilmemesi gereken besinler daha çok potansiyel alerjen veya intolerans oluşturabilecek gıdalardır. Eliminasyon diyetinde tüketilmemesi gereken besinler aşağıda listelenmiştir:

Süt, yoğurt, peynir ve diğer süt ürünleri (Laktoza duyarlılık veya laktoz intoleransı olan kişiler için) Yumurta Balık, karides, istiridye ve diğer deniz ürünleri Fındık, badem, ceviz, yerfıstığı ve diğer kabuklu yemişler Buğday, arpa, çavdar ve yulaf (gluten içeriyor olabilir) gibi tahıllar, glüten duyarlılığı veya çölyak hastalığı olanlar için çıkarılabilir. Soya fasulyesi ve soya ürünleri Bazı gıdalar, genel olarak yüksek düzeyde alerjeniktir ve eliminasyon diyetinde dikkatli tüketilmelidir ve bunlar; çilek, domates, ananas, çikolata ve bazı baharatlardır.

Eliminasyon diyeti uygularken dikkate alınması gereken bazı kural ve ipuçları bulunmaktadır.

Öncelikle bilinmesi gereken nokta eliminasyon diyeti kişinin kendi başına yapabileceği bir diyet değildir. Mutlaka bir beslenme uzmanı, alerji uzmanı veya sağlık uzmanı tarafından yardım alınmalıdır.

Elimine edilmesine karar verilen, diyet listesinden çıkarılacak gıdalar diyetten tamamen çıkarılmalıdır. Ayrıca eliminasyon dönemi boyunca günlük olarak not tutmak önemli bir yer tutar çünkü vücudun hangi besine nasıl tepki verdiğinin bulunması için yapılan bu diyette zaten önemli noktalardan biri takiptir; bu takip sonucu vücutta olumsuz reaksiyonlara neden olan besin bulunur.

Eliminasyon diyeti sırasında bazı besinlerin tüketilmesi belirli bir süre durdurulduğundan besin dengesinin korunması son derece önemlidir. Diyetinizde eksik olan besinlerin telafi edilebilmesi için uygun besin takviyelerinin alınması düşünülebilir. Bunun yanında eliminasyon diyeti sırasında çıkarılan gıdaları içeren özel yemek tarifleri ve beslenme düzenleri araştırılıp uygulanabilir.

Bu diyette sabır ve izleme önemli noktalardandır. Eliminasyon diyetinde sonuçların tam olarak görülmesi biraz zaman alabilir.

Son olarak eliminasyon diyeti sonucunda vücutta olumsuz durumlara neden olan gıdaların tespit edilmesi ve buna uygun olarak diyetin düzenlenmiş olması, bu diyetin sonsuza kadar bittiği anlamına gelmez. Vücut zamanla değişebilir ve yeni besinlere intoleranslar gösterebilir. Bu nedenle, eliminasyon diyetini düzenli aralıklarla tekrarlamak faydalı olabilir.

Eliminasyon diyetinde tavsiye edilen süre genellikle 1 ay ila 3 ay arasındadır. Diyet süresi her birey için farklılık gösterebilir. Bu süre kişinin sağlık durumuna, semptomların ciddiyetine ve elimine edilecek gıdaların çeşidine bağlı olarak değişebilir. Bu süre boyunca belirli gıdalar diyetten çıkarılır ve vücuttaki olumsuz reaksiyonların azaltılması veya ortadan kaldırılması amaçlanır. Önemli olan, eliminasyon diyetini uzman rehberliğinde uygulamak ve diyet sürecini düzenli olarak bir beslenme uzmanı veya sağlık uzmanıyla takip etmektir. Böylece diyet programı kişiselleşmiş olur ve kişiye uygun süre belirlenebilir.

Evet, eliminasyon diyeti zor olarak kabul edilen diyet listesidir. Bu diyetin önemli faydaları olsa da uygulama sırasında bazı zorluklarla karşılaşılabilir.

Eliminasyon diyeti uygulama sırasında ortaya çıkabilecek zorluklar arasında şunlar yer alabilir; elimine edilmesi gıdalar bazen diyetten önemli besinlerin çıkmasına yol açabilir, sosyal etkileşimleri ve dışarıda yemek yeme alışkanlıklarını etkileyebilir; diğer aile üyelerinin veya ev arkadaşlarının bu diyeti uygulamaması aynı yemekleri paylaşmayı zorlaştırabilir ve hatta restoranlarda veya davetlerde uygun yemek seçeneklerini bulmak zor olabilir, eliminasyon diyeti, planlama ve özen gerektiren bir süreçtir; özellikle yeni tarifler denemek ve doğru gıdaları alışveriş listesine eklemek zaman alabilir. Bunun yanı sıra kişinin alışık olduğu gıdaların diyet listesinden çıkarılması bazı tat ve doku değişikliklerine neden olabilir, bu da başlangıçta zorlanmalara neden olabilir. Bunun dışında her bireyin vücudu farklı olduğundan eliminasyon diyeti sonuçları kişiden kişiye değişebilir. Bazıları hızlı ve belirgin sonuçlar alırken diğerleri için iyileşme süreci daha uzun sürebilir.

Önemli olan, eliminasyon diyetini bir uzman rehberliğinde uygulamak ve diyet sürecini düzenli olarak takip etmektir. Bu sayede bu diyetin zorluklarının yanında elde edilen faydaları net şekilde görülebilir.

Eliminasyon diyeti, vücutta olumsuz reaksiyonlara yol açabilecek gıdaların diyet listesinden çıkarılması sağlar ve bu sayesinde semptomlarda belirgin bir azalma sağlayabilir. Bu durumun sonucunda ise cilt sorunları, mide rahatsızlıkları, eklem ağrıları gibi çeşitli sağlık sorunları için önemli bir fayda sağlamış olur. Sindirim sistemine de fayda sağlayacağından şişlik ve hazımsızlık gibi olumsuz durumlar üzerinde de etki sağlar. Böylelikle kişinin sağlığını ve yaşam kalitesini olumlu yönde etkide bulunur. Bazı insanlar için uzun süredir devam eden sağlık sorunlarını çözmek ve iyileşmek için de etkili bir yöntem olabilir.

Eliminasyon diyeti kişinin tükettiği gıdalara karşı daha fazla farkındalık geliştirmelerine yardımcı olur. Diyet süresince gıdaların vücut üzerindeki etkilerini daha iyi anlamaya ve doğru beslenme konusuna odaklanmaya yardımcı olur. Sağlık sorunlarına yol açabilecek işlenmiş ve zararlı gıdaların çıkarılmasıyla daha sağlıklı bir beslenmeye yönelmeyi teşvik etmiş olur. Aslında böylece bu diyet kilo kontrolüne de destek sağlamış olur.

Kişiler bu diyeti uygularken elimine edilen gıdalar için kişiler alternatif besinleri denemeye teşvik olur. Böylece daha önce denemediği ve sağlıklı olan yeni besinleri keşfedebilir.

Eliminasyon diyeti uygulamak isteyen kişiler bir uzman ile beraber diyet listesi hazırlamaları gerektiği için kişiye özel bir diyet listesi oluşturulmasını sağlar. Böylece, bireylerin beslenme düzeni kişisel ihtiyaçlarına ve sağlık durumlarına göre hazırlanmış olur.

Eliminasyon diyeti ile oluşan sağlıklı beslenme ve sonucunda semptomların azalması, ruh halini olumlu yönde etkiler ve enerji düzeyinin artmasına yardımcı olur.

Eliminasyon diyeti ile ilgili diyetisyen yorumu şu şekildedir:

‘‘Özellikle fonksiyonel tıpta çok kullanılan bu diyet modelinde hastalıklarınızı tetikleyen besinler diyetten elimine edilerek daha sağlıklı bir metabolizma destekleniyor. Eliminasyon diyeti sayesinde vücudunuza iyi gelmeyen besinleri keşfetmek isterseniz bu diyet modelini deneyebilirsiniz. Kısıtlı bir program olduğu için herhangi bir hastalığı olanlar, hamileler ve emzikliler için uygun değildir.’’

AIP Diyeti (Makale tam adıyla bulunamadı.), yani otoimmün protokol diyeti, otoimmün hastalıklardan kaynaklanan iltihabı azaltmayı amaçlayan bir diyet listesidir. Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin normalde reaksiyon göstermediği dokulara karşı saldırıda bulunduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu diyet ile beraber kişinin tükettiği gıdalardan potansiyel tetikleyicileri çıkarmayı ve bağışıklık sistemi tepkilerini kontrol altına almayı hedefler ve gıda kısıtlamalarını içerir. Hem otoimmün protokol diyeti hem de eliminasyon diyeti; temel olarak belli gıda gruplarının geçici olarak diyetten çıkarılmasını içerir; bu gruplar arasında en yaygın olanları glutensiz tahıllar, süt ürünleri, işlenmiş gıdalar, şeker, nişastalı sebzeler, yüksek alerjen potansiyeli olan gıdalar yer alabilir, gıda alerjileri, intoleranslar veya otoimmün tepkiler gibi semptomların hangi gıdalardan kaynaklandığını belirlemek amacıyla semptomların izlenmesini içerir, diyet listesinden belirli bir süre boyunca bazı gıdaların çıkarılmasının ardından bu gıdaların tek tek yeniden diyete eklenmesini içerir.

FODMAP diyeti, yüksek FODMAP içeren besinleri geçici olarak diyetten çıkararak semptomları azaltmaya çalışır. FODMAP'lar sindirimi tam olarak gerçekleştiremeyen veya emilemeyen karbonhidratlardır ve şişkinlik, gaz, karın ağrısı gibi bazı sindirim sorunlarına yol açabilir. Hem FODMAP diyeti hem de eliminasyon diyeti; belirli gıda gruplarını çıkararak beslenmeyi içerir ve belirli gıdaların çıkarılmasının ardından semptomların nasıl değiştiğini izlemeyi içerir, daha sonrasında ise belirli bir süre boyunca gıda gruplarını çıkarıp semptomları izledikten sonra bu gıdaları tek tek yeniden diyete eklemeyi içerir, bireysel sağlık durumlarına ve semptomlara göre uyarlanabilir, bir sağlık profesyoneli veya beslenme uzmanının rehberliği altında uygulanmalıdır, sindirim sistemi rahatsızlıklarını hafifletmeyi ve semptomları azaltmayı amaçlar.