A vitamini eksikliği nedir ve nasıl tedavi edilir?

A vitamini, bağışıklık, görme, üreme ve cilt sağlığı dahil olmak üzere birçok vücudun çeşitli işlevleri için gerekli olan yağda çözünen bir vitamindir. A vitamini gıdalarda iki şekilde bulunmaktadır. Bunlar önceden oluşturulmuş A vitamini ve provitamin A’dır. Önceden oluşturulmuş A vitamini et, balık, yumurta ve süt ürünlerinde bulunur. 

Beta-karoten gibi karotenoidler, sarı, turuncu veya kırmızı meyve ve sebzelere rengini veren pigmentlerdir. Karotenoidler, tüketildikten sonra vücutta kademeli olarak A vitaminine dönüştürülür. Katı veya sıvı yağ ile servis edilen pişmiş veya homojenize sebzeler, karotenoidlerin en iyi kaynaklarıdır. Koyu yeşil, sarı ve turuncu sebzelerin yanı sıra sarı ve turuncu meyveler iyi karotenoid kaynakları arasında yer almaktadır. 

A vitamini eksikliği, A vitamini açısından düşük bir beslenme planından, emilim veya karaciğer bozukluğundan kaynaklanabilir.

A vitamini (retinol), gözün retinasındaki ışığa duyarlı sinir hücrelerinin (fotoreseptörler) işlevi için gerekli bir vitamindir ve bu sayede gece görüşünün korunmasını sağlar. Buna ek olarak cildi ve akciğerleri, bağırsakları ve idrar yollarını sağlıklı tutmaya yardımcı olur ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Balık karaciğeri yağları, karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı ve güçlendirilmiş süt iyi A vitamini kaynaklarıdır.

A Vitamini Eksikliği Sebepleri Nelerdir?

A vitamini eksikliği, uzun süreli yetersiz A vitamini alımından kaynaklanabilir.  Bağırsakların yağ emilimindeki bozukluklar, yağda çözünen A vitamininin emilimini azaltabilir ve A vitamini eksikliği riskini artırabilir. Bu bozukluklar arasında, çölyak hastalığı, kistik fibroz, kronik ishal bazı pankreas bozuklukları ve safra kanallarının tıkanması yer alır.  Vücutta A vitamininin çoğu karaciğerde depolanır. Bu nedenle de karaciğerdeki bozukluklar, A vitamininin depolanmasını engelleyebilir. A vitamini eksikliği, uzun süreli ciddi bir protein eksikliği ve yetersiz beslenmeye sahip kişilerde yaygındır. Protein eksikliği bulunan ve yetersiz beslenmeye sahip kişiler yeterince A vitamini tüketmezler ve A vitamininin depolanmasında bozulmalar görülür.

A Vitamini Eksikliği Belirtileri Nedir?

A vitamini eksikliğinin belirtileri aşağıda listelenmiştir.

• Kuru cilt: A vitamini cilt hücrelerinin oluşumu ve onarımı için gereklidir. Ayrıca bazı cilt sorunlarından kaynaklanan iltihabın önlenmesine yardımcı olur. Vücuda yeterli miktarda A vitamini alınmadığında egzama ve diğer cilt problemleri ortaya çıkabilir. Egzama kaşıntılı, kuru ve iltihaplı cilde yol açan bir cilt rahatsızlığıdır.  
• Göz kuruluğu: Göz problemleri, A vitamini eksikliğine bağlı ortaya çıkan en yaygın sorunlardandır. Şiddetli durumlarda, yeterli A vitaminine almamak, Bitot lekeleri ile ilişkili tam körlüğe veya korneaların ölmesine yol açabilir. 

A vitamini eksikliğinin ilk semptomları arasında gözyaşı üretememe bulunmaktadır. Bir araştırmaya göre, yüksek dozda A vitamini almak, yenidoğanlarda ve 16 ay boyunca takviye alan çocuklarda kuru göz oluşumunu yüzde 63 oranında azaltmıştır. 

• Gece körlüğü: Vücutta şiddetli A vitamini eksikliği gece körlüğüne yol açabilir. Görme kaybının yaygın bir belirtisi gece körlüğü veya karanlıkta görmeye uyum sorunudur. Gece körlüğü, karanlıkta görme yeteneğini etkiler. Ancak yeterli ışık varsa normal görebilirler. A vitamini eksikliği ilerledikçe konjonktiva kurur. Daha sonra kornea ülserleri meydana gelir. Tedavi edilmediğinde görme kaybı ve körlüğe sebep olabilir.
• Enfeksiyon: A vitamini eksikliği bulunan kişilerde, daha sık sağlık sorunları yaşayabilir. Özellikle boğazda ve göğüste sık ortaya çıkan enfeksiyonlar, A vitamini eksikliğinden kaynaklanabilir.
• Yetersiz büyüme: Yeterli A vitamini almayan çocuklar yetersiz büyüme meydana gelebilir. Bunun nedeni, insan vücudunun normal gelişimi için A vitaminine ihtiyaç duymasıdır. 
• Yaraların iyileşmesinde güçlük: Yaralanma veya ameliyattan sonra yaraların iyileşmesinde gecikme, düşük A vitamini düzeyleri ile bağlantılı olabilir. Bunun durum, A vitamininin sağlıklı bir cildin önemli bir bileşeni olan kolajen oluşumunu teşvik etmesidir. 
• Akne: A vitamini cilt gelişimini destekler ve iltihapla savaşmaya yardımcı olur. A vitamini eksikliğine bağlı olarak ciltte akne oluşabilir. Yeterli miktarda alınan A vitamini akneyi önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olabilir. 

A Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Neden Olur?

A vitamini eksikliğinin yol açtığı hastalıklar aşağıda verilmiştir. 

• Gece körlüğü
• Kornea üzerinde yaralar
• Gözde bulanıklık
• Göz enfeksiyonları, iltihaplanma
• Ciltte kuruluk
• Kornea yumuşaklığı
• Epitel dokunun sertleşmesi
• Deri, tırnak, saç sağlığında bozulmalar
• Gözde kuruluk (Xerophthalmia)
• Bitot lekesi
• Sağlıksız ve cansız saçlar
• Bağırsak enfeksiyonları
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması dolayısıyla hastalıklara kolayca yakalanma ve iyileşme süresinin uzaması
• Solunum sisteminde sıkıntılar
• Yaraların iyileşmesinde gecikmeler
• Çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği
• Deri döküntüleri
• Düşük doğum ve anormal doğumlar
• Kemik ve dişlerin zayıflaması
• Saçlarda dökülme ve kepek oluşumu
• İdrar yolu iltihabı
• Demir eksikliği dolayısıyla anemi
• Uyku kalitesinde bozulmalar
• Üreme bozuklukları ve kısırlık
• Sindirim sisteminde bozulmalar

A Vitamini Eksikliği Göz Sağlığını Nasıl Etkiler?

Kseroftalmi, A vitamini eksikliğinin bir sonucu olarak ortaya çıkan oküler değişiklikleri ifade eder. Gece körlüğü, konjonktival ve kornea kuruluğu (kseroz), konjonktival beyaz lekeler (bitot lekesi), kornea ülserasyonu/keratomalazi ve kornea skarı semptomlarını içerir.

Genellikle retinol olarak bilinen A vitamini, gece görüşü için gerekli bir vitamindir. A vitamini, gözün retinasındaki çubuklarda (fotoreseptörler) ışığa duyarlı pigmentler yapmak için kullanılır. Gece görüşü, normal çalışması için ışığa duyarlı pigmentin varlığını gerektiren çubuklar tarafından kontrol edilir. A vitamini eksikliği meydana geldiğinde çubuklardaki ışığa duyarlı pigmentler yetersiz kalır. Sonuçta çubuklar doğru çalışamaz hale gelir ve geceleri veya loş ışıkta bulanık görmeye yol açar.

konjonktival kserozis, konjonktiva kuru, kalın ve kırışık hale geldiği durumdur. A vitamini eksikliği, konjonktivanın gözleri kaygan tutacak kadar mukus üretimini önleyebilir. Bu durum da gözyaşı kalitesinin düşmesine ve göz yüzeyinde kuruluğa sebep olabilir. Bu bozukluğa bağlı olarak konjonktiva parlaklığını ve pürüzsüzlüğünü kaybeder ve bu da göz ağrısına ve görme bozukluğuna yol açabilir. Konjonktival kserozis tipik olarak A vitamini eksikliğinden kaynaklanır.

Keratomalazi, korneanın incelmesi, yumuşaması ve ülserleşmesi durumudur. A vitamini eksikliği ciddi bir oküler semptomla ortaya çıkar. Enfeksiyon, daha sonraki bir bakteriyel enfeksiyon nedeniyle kötüleşirse, kornea delinebilir ve bu da körlüğe sebep olabilir.

A Vitamini Eksikliği Tedavisi Nedir?

A vitamini eksikliğinin hafif formlarının tedavisi, A vitamini açısından zengin gıdaları tüketerek giderilebilir. A vitamini eksikliğinin daha şiddetli olduğu durumlarda doktor tarafından A vitamini takviyeleri ile birlikte A vitamini içeren gıdaların daha fazla tüketimi önerilebilir. 

A Vitamini Serumu Nedir?

A vitamini serumu, kolajen, elastin ve kan damarlarının bulunduğu dermisi kalınlaştırarak ve uyararak cilt sağlığını destekler. Bu daha kalın ve sağlıklı cilt sağlar, kırışıklıkları azaltır ve cilt yüzeyindeki kan akışını artırır. A vitamini aslında kolajen birikimini yükseltir. Bu nedenle kolajen ve elastinin normal yaşlanma yıkımını yavaşlatır.

Tüm formlardaki topikal A vitamini serumları ve losyonları cilt için güçlü ve etkili olmaktadır. Diğer yandan, ekstra tahriş edici veya kötü kimyasal içermeyen doğru ürünlerin kullanılması, olumsuz etkileri azaltırken cilt sağlığını iyileştirecektir.

A vitamini serumu kullanımı sonrası ciltte kırmızı bir görünüm, pul pul bir doku ve tahriş meydana geldi ise  A vitaminini kullanımı azaltılmalıdır.

A vitamini serumları eczaneden, süper marketten veya doktordan reçete ile satın alınabilir.

Hangi Besinlerde A Vitamini Bulunur?

A vitamini açısından zengin besinlerin listesi aşağıda listelenmiştir.

• Sığır ciğeri: 100 gram sığır ciğeri 9,442 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %1,049’unu karşılamaktadır.
• Somon: 100 gram somon 149 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %17’sini karşılamaktadır.
• Tereyağı: 100 gram tereyağı 684 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %76’sını karşılamaktadır.
• Keçi peyniri: 100 gram keçi peyniri 407 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %13’ünü karşılamaktadır.
• Kuzu karaciğeri: 100 gram kuzu ciğeri 7.491 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %832’sini karşılamaktadır.
• Morina karaciğeri yağı: 100 gram morina karaciğeri yağı 30.000 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %3.333’ünü karşılamaktadır.
• Uskumru: 100 gram uskumru  252 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %28'ini karşılamaktadır.
• Krem peynir: 100 gram krem peynir  308 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %34’ünü karşılamaktadır.
• Havyar: 100 gram havyar 271 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %30’unu karşılamaktadır.
• Cheddar: 100 gram cheddar 330 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %37’sini karşılamaktadır.
• Rokfor peyniri: 100 gram rokfor peyniri 294 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %33’ünü karşılamaktadır.
• Haşlanmış yumurta: 100 gram haşlanmış yumurta 149 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %17’sini karşılamaktadır.
• Alabalık: 100 gram alabalık 100 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %11’ini karşılamaktadır.
• Beyaz Peynir: 100 gram beyaz peynir 125 mcg A vitamini içerir. Bu oran günlük ihtiyacın %14’ünü karşılamaktadır.

A vitamini Hangi Organa İyi Gelir?

A vitamini kemik, yumuşak doku, mukus zarları, diş ve cilt yapılarının sağlıklı bir şekilde oluşturulmasında ve korunmasında rol oynar. A vitamini göz retinasında renk veren pigmentleri ürettiğinden dolayı retinol olarak da adlandırılır. A vitamini, özellikle düşük ışıkta iyi bir görüş sağlar.