Arı sütü ne işe yarar? Nasıl kullanılır?

Sofranızda kuş sütü yerine arı sütü eksikse bu yazıyı okumanızı tavsiye ederiz. Hep birlikte bakalım arı sütü neymiş, kerametleri nelermiş… 

Arı sütü nedir?

Arı sütü, işçi bal arılarının ürettiği sütlü bir salgıdır. Tipik olarak yaklaşık %60- 70 su, %12- 15 protein, %10-16 şeker, %3-6 yağ ve %2-3 vitamin, tuz ve amino asit içerir. Bileşimi coğrafyaya ve iklime bağlı olarak değişir. İsminin nerden geldiğini merak edenler için; arılar kraliçe arıların gelişimi ve beslenmesi için bu sıvıyı kullandıklarından ismi arı sütü olarak anılır. Bazı insanlar arı sütünü hastalıklardan korunmak için alternatif bir çözüm olarak kullanır. 

Arı sütünü arı poleni veya arı zehriyle karıştırmayın. Arı sütü astım, saman nezlesi, karaciğer hastalığı, pankreatit, uyku sorunları (uykusuzluk), adet öncesi sendromu (PMS), mide ülseri, böbrek hastalığı, kemik kırıkları, menopoz semptomları, cilt bozuklukları ve yüksek kolesterol için kullanılabilir. Aynı zamanda genel sağlık için, yaşlanmanın etkileriyle mücadelede ve bağışıklık sistemini güçlendirmede yardımcı olabilir. Arı sütünü tonik olarak doğrudan cilde uygulayan veya saç büyümesini teşvik etmek için saç derisine uygulayan insanlar da vardır.

Arı sütü çeşitli fiziksel rahatsızlıkları ve kronik hastalıkları tedavi etmek için sıklıkla besin takviyesi olarak satılır. Geleneksel tıpta uzun süredir kullanılmasına rağmen Batı tıbbındaki uygulamaları tartışmalıdır.

Arı sütünün faydaları nelerdir?

Arı sütünün tam kimyasal yapısı bilinmemekle birlikte sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin, benzersiz proteinleri ve yağ asitlerinden kaynaklandığı düşünülür. Bunlar toplu olarak ana arı sütü proteinleri (MRJP'ler) olarak bilinen dokuz glikoproteini ve iki yağ asidini, trans-10-Hidroksi-2-desenoik asit ve 10-Hidroksidekanoik asidini içerir. Arı sütü ayrıca birçok B-vitamini ve eser mineral içerir. Ancak besin bileşimi, arı sütü kaynakları arasında önemli ölçüde farklılık gösterebilir.

Arı sütünde tipik olarak bulunan vitaminlerden bazıları şunlardır:

●Tiamin (B1)

●Riboflavin (B2)

●Pantotenik asit (B5)

●Piridoksin (B6)

●Niasin (B3)

●Folik asit (B9)

●İnositol (B8)

●Biyotin (B7)

1-Arı sütü inflamasyonu ve oksidadif stresi azaltabilir

Çoklu test tüpü ve hayvan çalışmalarında, arı sütünde bulunan spesifik amino asitler, yağ asitleri ve fenolik bileşiklerin güçlü antioksidan etkilere sahip olduğu görülmüştür. Ek olarak, çeşitli test tüpü çalışmaları, arı sütü ile tedavi edilen bağışıklık hücrelerinden salınan proinflamatuar kimyasalların seviyelerinin azaldığını göstermektedir. 

Bu sonuçlar ümit verici olsa da, insan çalışmaları eksiktir.  İnflamasyonun arı sütü ile tedavisine ilişkin kesin sonuçlara varmak için daha fazla veriye ihtiyaç vardır.

2-Arı sütü kolesterol seviyelerini düzenlemeye yardımcıdır

Hem hayvan hem de insan çalışmaları, arı sütünün kolesterol seviyelerini olumlu yönde etkileyebileceğini ve dolayısıyla kalp hastalığı riskini azaltabileceğini göstermiştir.

Kesin mekanizma belirsiz kalsa da arı sütündeki spesifik proteinler kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir. 12 haftalık bir çalışma, arı sütü ile desteklenen tavşanların toplam ve "kötü" LDL kolesterol düzeylerini sırasıyla %28 ve %23 oranında önemli ölçüde azalttığını bulmuştur. Benzer şekilde, insanlar üzerinde yapılan bir aylık bir araştırmada; günde yaklaşık 3 gram arı sütü alan kişilerde toplam ve "kötü" LDL kolesterol düzeylerinde %11 ve %4'lük bir azalma olduğu görülmüştür.

Bu çalışmalar umut verici olsa da arı sütünün kalp sağlığı üzerindeki etkisini daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

3-Arı sütü cildi destekleyebilir

Hem ağızdan hem de topikal olarak kullanılan arı sütü, yara iyileşmesine ve diğer inflamatuar cilt rahatsızlıklarına yardımcı olabilir. Çünkü arı sütü yaraları temiz tutarak enfeksiyon kapmasını engelleyen antibakteriyel etkiye sahiptir.

Bir hayvan çalışması, arı sütü özü verilen sıçanlarda kolajen üretiminde bir artış olduğunu ortaya çıkarmıştır. Kolajen cilt onarımı için hayati önem taşıyan yapısal bir proteindir.

Ek olarak bir test tüpü çalışması, arı sütü ile tedavi edilen insan hücrelerinde doku onarım kapasitesinin önemli ölçüde arttığını göstermiştir.

Sonuç olarak arı sütünün yara iyileşmesi ve doku onarımı üzerindeki etkileri konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

4-Arı sütü kan basıncını düşürerek kalbinizi ve dolaşım sisteminizi koruyabilir

Çeşitli test tüpü çalışmaları, arı sütündeki spesifik proteinlerin damarlarınızdaki ve arterlerinizdeki düz kas hücrelerini gevşettiğini ve böylece kan basıncını düşürdüğünü göstermiştir.

Yakın zamanda yapılan bir hayvan araştırması, arı sütünü diğer arı türevi maddelerle birleştiren bir takviyeyi incelemiş ve kan basıncında önemli bir azalma bulmuştur. Ancak arı sütünün bu takviyede oynadığı kesin rol belirsizdir. Arı sütünün kan basıncıyla ilişkisini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

5-Arı sütü kan şekeri kontrolünü ve insülin duyarlılığını iyileştirebilir

Çok sayıda hayvan çalışması, arı sütü ile tedavi edilen obez, diyabetik sıçanlarda  insülin duyarlılığının arttığını ve pankreas, karaciğer ve üreme dokusu üzerinde belirgin bir koruyucu etki olduğunu göstermiştir. Altı aylık küçük bir insan araştırması, günlük olarak arı sütü takviyesi alan sağlıklı kişilerde açlık kan şekerinde %20'lik bir azalma olduğunu göstermiştir. Ancak bu konuyla ilgili araştırmalar sınırlıdır.

Arı sütü kullanımı yan etkilere neden olur mu?

Arı sütü, uygun şekilde ağızdan alındığında çoğu insan için olası güvenlidir. Fakat bazı bireylerde astım, boğaz şişmesi ve ölüm gibi ciddi alerjik reaksiyonlara da neden olabilir. Ek olarak nadiren mide ağrısı ve kanlı ishalin eşlik ettiği kolon kanamasına da yol açabilir.

Arı sütünün cilde uygulanması olası güvenlidir. Ancak kafa derisine uygulandığında iltihaplanma ve alerjik döküntülere neden olabilir.

Ayrıca çocuklarda arı sütü ağızdan alındığında 6 aya kadar olası güvenlidir. Hamileyseniz veya emziriyorsanız arı sütü kullanmanın etkileri konusunda yeterli bilgi yoktur bu yüzden güvenli tarafta kalın ve kullanmaktan kaçının.

Ek olarak astım, iltihaplı bir cilt (dermatit) veya alerjik bir durumunuz varsa arı sütü durumu tetikleyip kötüleştirebilir, bu yüzden bu kişilerde kullanımı önerilmez.

Son olarak eğer tansiyonunuz zaten düşük seyrediyorsa arı sütü kullanımı tansiyonun daha da düşmesine neden olabilir.

Arı sütü ilaçlarla etkileşime girer mi?

Kaptopril (Capoten), enalapril (Vasotec), losartan (Cozaar), valsartan (Diovan), diltiazem (Cardizem), Amlodipin (Norvasc), hidroklorotiyazid (HydroDIURIL), furosemid (Lasix) gibi yüksek tansiyon için kullanılan ilaçlarla alımı tavsiye edilmez. Çünkü arı sütü de tansiyon düşürücü etki gösterir, hem ilaç hem de arı sütü alınması kan basıncınızın gereğinden fazla düşmesine neden olabilir.

Warfarin (Coumadin) türevi ilaçlarla etkileşime girebilir. Arı sütü warfarinin (Coumadin) etkilerini artırabilir. Arı sütünü warfarin (Coumadin) ile birlikte almak, morarma veya kanama olasılığının artmasına neden olabilir.

Arı sütü için araştırmalar ne diyor?

Arı sütünün insanlar üzerindeki etkileri hakkında çok az bilimsel bilgi mevcuttur. Hayvanlarda arı sütünün tümörlere ve "atardamarların sertleşmesine" karşı bir miktar aktiviteye sahip olduğu görülmüştür.

Bazı araştırmalar, arı sütü ve çiçek poleni içeren bir ürünün 12 hafta boyunca ağız yoluyla alınmasının, menopoz semptomlarını azaltabildiğini ve menopoz dönemindeki kadınlarda refah duygularını iyileştirebildiğini göstermiştir. Arı sütü, çuha çiçeği yağı ve ginseng içeren başka bir spesifik ürünün de menopoz semptomlarını azaltabildiği görülmüştür.

Bununla birlikte arı sütünün mevsimsel alerjilerde etkinliği için yapılmış bir çalışma çok da iyi bir sonuç vermemiştir. Yapılan çalışmada belirli bir arı sütü ürününün polen mevsiminden 3-6 ay önce ve polen mevsimi boyunca ağızdan alınması saman nezlesi olan çocuklarda burun tıkanıklığını, hapşırmayı veya göz rahatsızlığını iyileştirmediği görülmüştür.

Diyabetik ayak ülserleri ve arı sütü üzerine yapılan ilk araştırmalar, arı sütü ve pantenol içeren özel bir merhemin, temizlendikten ve ölü dokuların uzaklaştırılmasından sonra 6 aya kadar uygulanmasının, diyabetik ayak ülserlerinin iyileşmesine katkı sağladığını göstermiştir.

Kısırlık ve arı sütü üzerine yapılan ilk araştırmalar, arı sütü, Mısır arı balı ve arı ekmeği içeren bir solüsyonun 2 hafta boyunca vajinaya uygulanmasının, sperm hareketinin azalması (astenozoospermi) nedeniyle doğurganlık sorunu olan çiftlerde gebelik oranını artırabileceğini göstermiştir fakat net bir bulgu yoktur.

Yüksek kolesterol ve arı sütü üzerine yapılan araştırmalar, 2-11 hafta boyunca arı sütü enjekte etmenin veya arı sütünü dil altı olarak veya ağız yoluyla almanın, yüksek kolesterolü olan kişilerde kolesterol düzeylerini düşürebileceğini öne sürmüştür.

Adet öncesi sendromu ( PMS ) ve arı sütü üzerine yapılan ilk araştırmalar; arı sütü, arı poleni ekstraktı ve arı poleni içeren özel bir ürünün 2 adet döngü boyunca ağızdan pistil ekstraktı ile alınmasının, sinirlilik, kilo artışı ve şişme gibi PMS'in bazı semptomlarını azalttığını göstermiştir.

Arı sütü nasıl alınmalı?

Herhangi bir yeni takviyeye ve özellikle de kovan ürünlerine başlarken, toleransı belirlemek ve yan etkilerden kaçınmak için çok küçük dozlarla başlamanız tavsiye edilir. Arı sütü ile gelişebilecek alerjik reaksiyonlar nadirdir ancak yine de tedbirli olmakta fayda var.

Eğer kapsül şeklinde alıyorsanız günde bir adet 1000 mg'lık kapsülü yiyecekle birlikte alabilirsiniz. Üzerindeki kullanma talimatına uymanız tavsiye edilir fakat eğer çok zayıfsanız günde 2 kapsülden fazlasını almak bünyenize ağır gelebilir. Arı sütü kapsülleri mevcut en yaygın formdur. Esasen kapsüllenmiş kurutulmuş tozdur. Kapsül olarak alımın en iyi yanı kolay kullanımı ve tadının olmayışıdır.

Eğer taze dondurulmuş olanlarından alıyorsanız yemekle birlikte günde 1/2 çay kaşığı almanız tavsiye edilir. Taze arı sütü oldukça acıdır ve güçlü bir tada sahiptir, bu nedenle biraz bal veya reçelle almanız veya bir smoothie içine karıştırarak tüketmeniz işinizi kolaylaştırır. Eğer sahip olduğunuz arı sütünün tadı acı değilse, arı sütünüz gerçek değil demektir.

Eğer taze arı sütü alacaksanız günde ¼ çay kaşığını aç karnına tüketerek başlayabilirsiniz.  Zamanla yarım çay kaşığı veya daha fazlası size uygun olabilir (günde bir çay kaşığından fazlası tavsiye edilmez).

Eğer toz haldeki arı sütlerinden almak isterseniz yine yemeklerle birlikte günde ¼ çay kaşığı alabilirsiniz. Protein karışımları ve smoothie yapmaktan hoşlananlar için toz konsantre sizin için en iyisi olabilir. Toz haldeki ürünü buzdolabında ya da serin ve kuru bir yerde saklamalısınız.

Eğer arı sütü belirli sağlık durumlarının tedavisi için kullanılacaksa duruma ve ciddiyetine bağlı olarak yukarıda önerilenlerden çok daha yüksek dozlarda alınabilir. Arı ürünleriyle ciddi sağlık durumlarını tedavi ederken bir doktora danışmadan asla hareket etmeyin.

Hepinize mutlu günler dileriz.