Bağırsak dostu baharat: Sumak nedir?

Sumak, sumak ağacı olarak bilinen Rhus bitkisinin meyvelerinden elde edilen bir baharat türüdür. Zamanla Türk mutfağına da girmiş olan bu lezzet, özellikle Akdeniz mutfağında çok fazla tarifte kullanılması ile bilinir. Oldukça faydalı olan sumak, besinleri antioksidan kapasitelerine göre değerlendiren Oksijen Radikal Absorbans Kapasitesi (ORAC) değerine göre değeri en yüksek olan besindir. 

Sumak, “koyu kırmızı” anlamına gelen Arapça “summaq” kelimesinden gelir. Sumağın tadı limona benzese de onun kadar ekşi değildir. Tarihsel kaynaklara göre limonun Avrupa coğrafyasına gelmesinden önce Romalılar sumakları yemeklere keskinlik katmak için kullanırlardı. Farklı bir lezzet profiline sahip olmasına rağmen sumak, yenibahar, acı biber, kekik ve kimyon gibi diğer baharatlarla son derece iyi uyum sağlar.

Sumak Ne İşe Yarar?

Sumak çok önemli antioksidan kaynağıdır. İnsan vücudunun serbest radikalleri temizlerken üretim ve temizlik aşamasında yaşanan dengesizliklerin oluşturduğu “oksidatif stres” kalp hastalıklarına, kansere, erken yaşlanmaya, karaciğer, akciğer ve böbrek rahatsızlıklarına neden olabilir. Sumak, içerdiği yoğun antioksidan sayesinde vücudun serbest radikalleri temizlemesine yardımcı olur. Bunun dışında antiseptik ve antiinflamatuar etkisinin olması da solunum yolu enfeksiyonları ve idrar yolu enfeksiyonlarını gidermeye yardımcı olur.  

Sumağın Kullanım Alanları Nelerdir?

Sumak en çok salatalarda, çorbalarda ve et yemeklerinde baharat olarak kullanılmaktadır. Sumağın ekşimsi aroması, et yemeklerini marine etmek için kullanmanıza yardımcı olurken, salatalara yoğun bir lezzet katar. Sumağın kullanım alanlarından biri de aromalı bir yağ veya sirke oluşturmaktır. Sumağın lezzetli tadı kadar insan sağlığına olan faydaları da alternatif tıbbi ilaçlarda kullanılmasına yol açmıştır. Sumak armalı yağ ve sirke de yemeklerde kullanılabilir. 

Çoğu sumak türünün yaprakları ve kabuğu yüksek düzeyde tanen içeriğine sahiptir. Tanenler dünya çapında birçok kültür tarafından deri üretiminde kullanılan ana malzemelerden biridir. Tıbbi olarak Ortaçağ döneminde, özellikle Orta Doğu ve Güney Asya ülkelerinde (sumağın Avrupa'dan daha kolay bulunabildiği yerlerde) birçok farklı rahatsızlığın tedavisi için kullanıldığı bilinir. 

Sumak Nasıl Kullanılır?

Sumak genellikle baharat formunda satışa sunulur. Baharat formundaki sumağı dilerseniz yemeklerde, dilerseniz salata soslarında kullanabilirsiniz. Birçok farklı mutfakta limon kabuğu rendesi yerine alternatif olarak sumak kullanılır. 

Sumak Tüketimi Ne Kadar Olmalıdır?

Yeteri kadar araştırma olmadığı için özellikle alternatif tıpta sumak kullanımı için net olarak belirlenmiş bir doz yoktur. Bununla birlikte, klinik araştırmalar günde 3 grama kadar olan dozların güvenli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yemeklere katacağınız sumak miktarını tarifinize göre ayarlayabilirsiniz. Yoğun bir tada sahip olduğu için yemeklerde baskın tadın ekşimsi olmasını istemiyorsanız fazla sumak koymamanız önerilir. 

Sumak Nerede Yetişir?

Sumaklar, Doğu Asya, Afrika ve Kuzey Amerika dâhil olmak üzere dünyanın her yerinde subtropikal ve ılıman bölgelerde yetişir. Türkiye’de de birçok bölgede, özellikle Akdeniz bölgesinde sumak yetiştiriciliği yapılır. 

Sumak Nasıl Saklanır?

Sumak, doğru saklama koşulları ile uzun süre saklanabilen baharatlardan biridir. Daha sağlıklı bir depolama için öncelikle saklamak istediğiniz sumak türünü bilmeniz gerekir. Sumağı kurutulmuş baharat formunda saklamak çok zor değildir. Yapmanız gereken tek şey sumağı hava geçirmez bir kavanozda saklamanızdır. Bu süreçte ıslanmamasına, nemlenmemesine ve rutubetten etkilenmemesine dikkat etmeniz gerekir. Öğütülmüş sumağı dondurucuya atmanıza gerek yoktur. Doğu şartlarda sakladığınız sumağı son kullanma tarihine kadar tüketebilirsiniz. 

Sumak Kaç Kaloridir?

28 gramlık bir sumağın porsiyonunda yalnızca 50 kalori bulunur. 100 gram sumağın kalori oranı ise 178,6’dır. 

Sumağın Faydaları Nelerdir?

Sumağın faydaları şunlardır:

• Yapılan araştırmalar, kan şekeri kontrolü ve egzersize bağlı kas ağrısının giderilmesi için faydalı olabileceğini ortaya çıkarmıştır. 

• Sumak, anti-inflamatuar etkileri olan antosiyaninler, tanenler, flavonoidler ve diğer antioksidan bileşikler açısından zengindir. 

• Sumaktaki tanenler, anti-enflamatuar özellikler sağlamanın yanı sıra antimikrobiyal (biyofilm) özellikler içerir.

• Detoks programlarının daha etkili olmasını sağlar. 

• Kilo vermeye ve vücutta biriken ödemi atmaya yardımcı olur. 

Sumağın Zararları Nelerdir?

Sumağın bilinen çok az yan etkisi ve kullanım riski vardır. Bunlar şunlardır:

• Kaju ve mango ile aynı bitki ailesine ait olduğu için bu bileşenlerden herhangi birine karşı bir gıda alerjiniz varsa sumak baharatını denemeden önce doktorunuza danışmanız gerekir. 

• Kan şekeri veya kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olacak herhangi bir ilaç kullananlar olası yan etkilere karşı doktorlarına başvurmalıdır. 

• Zehirli sumak türü asla kullanılmaması, cilt ile temas edilmemesi gereken ürünlerdendir. 

Sumak Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

Sumak hakkında bilinmesi gerekenler şunlardır:

• Sumak, Rhus coriaria'nın kurutulmuş ve öğütülmüş meyvelerinden yapılır ve Orta Doğu mutfağında yaygın bir malzemedir.

• Sumak, et ve balık yemekleriyle iyi giden keskin, hafif meyvemsi bir tada sahiptir, bu nedenle bazı tariflerde sumak yerine genellikle limon suyu ve karabiber kombinasyonu kullanılır.

• Zengin antioksidan içeriği nedeniyle, potansiyel sumak baharatı sağlık yararları arasında kolesterol düzeylerini düşürme, kan şekerini düşürme, kemik kaybını azaltma ve kas ağrısından kurtulma yer alır.

• Sumak baharatının eşsiz lezzetinden ve sağlık açısından sağladığı faydalardan yararlanmak için salatalara, soslara, kavrulmuş sebzelere ve et yemeklerine ekleyebilirsiniz. 

Sumak Kilo Aldırır mı?

Sumak, yüksek kalori değerine sahip bir baharat olmadığı için kilo aldırma gibi bir riski yoktur; ancak yine de aşırı sumak kullanımına kaçınılmaması gerekir.