Bal çeşitleri rehberi: Akasya, çiçek, kestane ve daha fazlası

Bal alırken kafanız mı karışıyor?  Öyleyse doğru yerdesiniz çünkü bugün bal çeşitlerini masaya yatırıyoruz. Ayrıca balla ilgili merak edilen tüm sorularınıza cevap bulmaya çalıştık.

Bal çeşitleri nelerdir?

Adına aşina olduğunuz pek çok isimle beraber ‘böyle bir bal mı varmış’ diyeceğiniz pek çok bal çeşidi olduğunu söyleyelim ve ilk olarak yonca balıyla başlayalım:

1. Yonca Balı

Parlak, mor yonca çiçeklerinden elde edilen yonca balı; açık altın rengi ile tatlı, hafif bir tada sahiptir. Dünya’da daha fazla Kanada, ABD, İsveç ve Yeni Zelanda’da yetiştirilir . Çiçeklenme dönemi Mayıs’ta başlayıp Eylül’e kadar devam eder. Zonguldak, Gümüşhane, Erzurum, Kars, Nevşehir, Sivas, Erzincan, Muş, Ağrı ve Gaziantep’te doğal olarak bulunur. Yonca balı, yeni hasat edildiğinde açık sarı renktedir ve çabucak kristalleşir. Kristalleşen yonca balı katı ve krem rengi bir görünüm kazanır. Nektarının bol olması ve kaliteli bal vermesi nedeniyle yonca önemli ballı bitkiler arasında yer almaktadır. Bir hektar yoncadan 400 kg dan fazla bal alınır.

Yonca balı, karabuğday ve manuka balları kadar antioksidan içermese bile çok amaçlı bir baldır:

●Sofralarda kullanılabilir.

●Yemek pişirme ve fırınlama için uygundur.

●Yaygın olarak tatlılarda, soslarda, etlerde, yoğurtta ve tahıllarda kullanılır.

2. Kestane balı

Ülkemizde daha çok Marmara, Ege ve Karadeniz bölgelerinde yetişen kestane balı; kestane ağaçlarının haziran ayında çiçek açmasıyla elde edilen bir baldır. Çiçek balına göre koyu renkli, yoğun bir aromaya sahiptir ve ağızda acılık bırakır. Hakiki kestane balı içeriğinde; kafeik, elajik, ferulik ve p-kumarik asitler bulunur. Bunların yanında; fenolik bileşenler, flavanoidler (apigenin, quercetin, hesperitin, galangin), spesifik olarak 2-aminoasetofenon, aktioksidanlar, B vitaminleri ve C vitamini de yer alır. İçeriğinde ki bileşikleri sayesinde düzenli olarak tüketildiğinde iltihaplı hastalıkların verdiği zararı azaltmaya, zararlı mikropların yok olmasına ve vücudun savunma sisteminin güçlenmesine yardımcı olabilir.

3. Kır çiçeği balı

Kır çiçeklerinin seçkin bir karışımını içeren kır çiçeği balı; çiçek açtığı mevsime ve bölgeye göre her çeşit kır çiçeğinden toplandığı için, bal yetiştiren herhangi bir ülkeden gelebilir.

Tadı çiçeğin kaynağına göre değişmekle birlikte, genellikle diğer bal çeşitlerinden biraz daha koyu renklidir ve bu yönüyle tariflere güçlü bir tat katar. Ayrıca;

●Pişirme ve fırınlama için önerilir.

●Genellikle keklerde, etlerde ve ekmeklerde kullanılır.

4. Akasya balı

Sahte akasya ağacı olarak da bilinen kara akasya ağaçlarının nektarından elde edilen akasya balı; keçiboynuzu balı olarak da anılabilir. Vanilyamsı bir kokuya ve şeffafa yakın bir renge ve tatlı, hafif bir tada sahiptir.

Yüksek fruktoz içeriği nedeniyle akasya balının kristalleşmesi daha uzun sürer. Yani eğer bal aldığınızda hemen bitiremiyorsanız akasya balı tercih etmeniz iyi olabilir.

●Sofrada kullanım, yemek pişirme ve fırınlama için önerilir.

●Yaygın olarak yoğurt, tahıl, çay, içecek ve tatlılarda kullanılır.

5. Karabuğday balı

Karabuğday tanesinin küçük beyaz çiçeklerinden taze olarak toplanan bu çeşit; en fazla Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Kanada, Japonya ve Hollanda'da yetiştirilmektedir. Zengin amber rengiyle karakterize edilir ve daha hafif bal çeşitlerine göre daha güçlü bir tada sahiptir. Aynı zamanda antioksidan bakımından da daha yüksektir. Bu bal çeşidi daha çok pişirme için kullanılır, sofralarda kullanmak için tadı biraz keskin gelebilir. Ayrıca bu balla pişirilen ürünler, geleneksel şekerle pişirilenlere göre daha az kurur ve çatlama olasılığı daha azdır. 

6. Kremalı bal

Kremalı bal, teknik olarak bir bal türü olmasa da, özel bir bal hazırlama yolunu ifade eder. Bükülmüş bal olarak da bilinir. Balın yaklaşık 55 derece Fahrenheit sıcaklıkta depolanıp kristalleşmesine izin verilerek yapılır. Kremalı bal, geleneksel baldan daha zengin, daha kremsi bir dokuya sahiptir. Aynı zamanda tipik olarak aynı çiçekten elde edilen sıvı baldan çok daha açık bir renge sahiptir. 

●Kremalı baldaki kristaller pürüzsüz ve kolayca sürülebilir bir ürün oluşmasına yardımcı olur. Kahvaltı çeşitlerine harika bir eşlikçi olabilir.

●Sofrada kullanım, yemek pişirme ve fırınlama için önerilir.

●Yaygın olarak simit, kızarmış ekmek ve bisküvilerin üzerine sürülmek üzere kullanılır.

7. Manuka balı

Manuka balı, Avustralya ve Yeni Zelanda'da yerli Manuka çalılarını tozlaştıran arılar tarafından üretilir. Bu bal hafif tatlı bir tat ile hafif bir ceviz aroması sunar. Ağızda kalan hafif acı tat, başlangıçtaki tatlılığı dengeler.  

Manuka balı diğer bal türlerinin çoğundan daha fazla miktarda antibakteriyel bileşen içerir, bakterilerden kaynaklanan hasara karşı koruma sağlar, hasarlı dokuyu onaran özel hücrelerin üretimini artırır, ağrı ve iltihabı hafifletir. Ayrıca;

●Sofrada kullanım, yemek pişirme ve fırınlama için önerilir.

●Yaygın olarak kızarmış ekmek, simit ve bisküvilerin yanı sıra yoğurt ve tahıllarda kullanılabilir.

8. Okaliptüs balı

Avustralya'nın çiçek açan okaliptüs ağaçlarından toplanan bu kendine özgü bal, taze okaliptüsün serin alt tonlarıyla dengelenen tatlı bir tada sahiptir.

Okaliptüs balının hafif şifalı bir kokusu vardır. Mentole benzer özellikleri nedeniyle bu bal, öksürükleri, soğuk algınlığını ve üst solunum yolu enfeksiyonlarını yatıştırmak için mükemmeldir. Okaliptüs balı, hafif bir tada sahiptir ve bu da onu kolayca yenilebilir hale getirir. Ayrıca;

●Sofrada kullanım, yemek pişirme ve fırınlama için önerilir.

●Genellikle kızarmış ekmeklerde, çaylarda ve hamur işlerinde kullanılır.

9. Portakal çiçeği balı

Florida'nın portakal bahçelerindeki bahar çiçeklerinden taze çıkan portakal çiçeği balı, hafif narenciye tonlarına sahiptir. Altın renginde, tatlı bir tada ve aromaya sahiptir. Portakal çiçeği balının narenciye unsurları, pişirme sırasında aroma verici olarak da kullanılabilir. 

●Sofrada kullanım, yemek pişirme ve fırınlama için önerilir

●Yaygın olarak içeceklerde ve bisküvi, krep ve hamur işlerinde kullanılır.

10. Adaçayı balı

Adaçayını çoğumuz bitki çayı olarak tüketsek bile aynı zamanda lezzetli bir bal çeşidinin de kaynağıdır. Yeterince uzun süre olgunlaşmaya bırakılırsa adaçayı bitkisi, arıların tatlı, nötr bal yapmak için polenlediği çiçekler üretir. Ancak çoğu çiftçi, adaçayı bitkilerini çiçek üretme şansı bulamadan hasat eder, bu da bu balın elinize geçmesini oldukça zorlaştırır.

11. Lavanta balı

Lavanta’nın sadece güzel kokan bir çiçek olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz, bu çiçek aynı zamanda harika bir bal kaynağı olabilir. Lavanta balı, hafif ila orta dereceli bir baldır, hafif bir tada sahiptir ve tıpkı lavanta çiçeği gibi kokar. Tozlaşan lavanta çiçeklerinden yapılan hakiki lavanta balının, lavanta tomurcukları ile aşılanmış standart yonca balından farklı olduğunu unutmayın; bu nedenle, ne aldığınızı anladığınızdan emin olmak için etiketi dikkatlice okuyun.

12. Ihlamur balı

Ihlamur balı, ıhlamur ağacının çiçeklerinden elde edilir. Balın rengi açık olmasına rağmen birçok kişinin taze, odunsu ve hatta biraz nanemsi olarak tanımladığı çok güçlü ve farklı bir tadı vardır. Ayrıca düşük asit oranına rağmen biraz acı bir tada sahiptir, bu da balın doğal tatlılığını dengelemeye yardımcı olur ve onu yemekler için harika bir katkı yapar.

13. Çam balı

Çam balı, çiçek ballarının çoğundan daha koyu renkte ve kristalizasyona daha dayanıklı bir bal olup Dünya’da %90’ı ülkemizde ve %10’u Yunanistan’da üretilir. Çam balının üretimi için, çam pamuklu böceği veya halk arasında Basra böceği denilen böceğe ihtiyaç vardır. Basra böceği Muğla, Aydın, İzmir, Balıkesir, Çanakkale, Antalya illerinin Ege sahil şeridi boyunca sadece kızılçam, karaçam ve Halep çamında yaşar. Bu böcek, çamın özsuyunu emerek tatlı bir madde salgılar ve bal arıları da bu salgıyı toplayarak çam balı olarak üretir.

Çam balının mineral yoğunluğunun fazla olması nedeniyle, besleyici özelliği fazladır. Anti bakteriyel özelliği ile ağız, boğaz ve bronşit enfeksiyonlarına karşı kullanılır.