Boza nedir?

Evinizde otururken hiç beklemediğiniz anda dışarıdan gelen ve sokakta yankılanan ‘Bozaaaa’ sesi eminiz ki, birçoğunuzu eski zamanlara götürüp uzaklara daldırmaya yeter. Gerek tadıyla gerekse çok eskilerden gelen kültürüyle boza, soğuk kış gecelerinin olmazsa olmazı, eskilerin vazgeçemediği gelenekselleşmiş bir Türk içeceğidir. 

Fermente bir tahıl olan bulgurdan veya mısırdan yapılan bu içecek, genellikle şifa niyetine içilir ve çoğunlukla kış aylarında tüketilir. Bozanın içeriğinde su, şeker, maya ve bazen de yapılışına göre mısır unu bulunur. Boza tat olarak, hafif ekşi ve tatlı bir içecektir. Probiyotik kaynağı olan boza, başta bağışıklık sistemi olmak üzere vücuda çeşitli yarar sağlar. İsteğe bağlı olarak, ısıtılarak ya da soğuk olarak tüketilebilen bozayı daha detaylı incelemeniz için sizlere şimdiden keyifli okumalar dileriz.

Bozanın kullanım alanları nelerdir?

Boza çeşitli sebepler için kullanılabilir. İster ara öğün olarak ister şifa bulmak için porsiyon kontrolü yaparak bozayı tüketebilirsiniz.

Boza nasıl kullanılır?

Boza, çoğunlukla kış aylarında tüketildiğinden çoğu insanın aklına sıcak içilmesi gerektiği gelse de, boza genellikle soğuk olarak tüketilir. Sunumu tarçın ve sarı leblebiyle yapılan bozaya, tarçını toz şeklinde sarı leblebi ise bütün şekilde bozanın içerisine atılır. Normal içeceklere oranla daha koyu kıvamlı olan bozayı, dilerseniz kaşıkla tüketebilirsiniz.

Bozanın tüketimi ne kadar olmalıdır?

Boza tüketiminizi diyet dönemine denk getirirseniz, biraz daha dikkatli tüketmeniz gerekebilir. Boza, sağlık açısından vücutta şifa kaynağı olarak rol oynasa da yüksek kalori içeriği sebebiyle tüketildiği zaman 1 porsiyonu aşmamak gerekir. Hali hazırda yüksek kalori içeriğine sahip olan bozanın içerisine eklenen leblebi de kalorisine kalori katacağından haftada 2 kez birer porsiyondan boza tüketimi sizler için yeterli olacaktır.

Boza neyden yapılır?

Bozanın yapımı ülkeden ülkeye, kişiden kişiye göre değişse de ülkemizde genellikle boza hammaddesi olarak darı kullanılmaktadır. Hammadde olarak ülkeler genellikle, ülkesinde en çok üretilen tahıl ürünü seçer, dersek yanlış olmaz. Mısır, arpa, yulaf, çavdar, buğday, karabuğday, gernik gibi çeşitli tahıllar kullanılır. 

Boza nasıl hazırlanır?

Bozayı evinizde yapmak için öncelikle malzemeleri bilmek gerekir. İşte boza yapımı için gerekli malzemeler:

2 su bardağı pilavlık bulgur

Yarım su bardağı pirinç

1 su bardağından yaklaşık 2 parmak eksik hazır boza (maya için)

2 paket vanilya

2 su bardağı şeker

6 su bardağı su

Üzeri için önerimiz olan, dilediğiniz miktarda tarçın ve leblebi

Boza tarifini yapmak için öncelikle derin bir kaba, pilavlık bulgurunuzu ve pirincinizi koyun. Koyduğunuz kaba sıcak suyunuzu döküp üzerini kapatın ve suyunu çekmesini bekleyin. Suyunu çeken bulgur ve pirinci düdüklü tencereye aktarıp üzerine 6 su bardağı su ekleyip haşlayın. Haşlarken suyu azalırsa, kaynamış sıcak su ilavesi yapabilir, kıvamını açabilirsiniz. Daha sonra blender ile elde etmiş olduğunuz karışımı püre haline getirin ve ince delikli bir süzgeçten geçirin. Elinizde kalan posayı ister çöpe atabilir isterseniz de farklı amaçlar için kullanabilirsiniz. Süzgeçten geçen bulgur lapasına şeker, boza mayası ve vanilyayı ekleyin. Daha sonra, elde ettiğiniz boza karışımının ekşimemesi için üzerini bir sofra beziyle kapatıp güneş görmeyen bir yerde oda sıcaklığında 24 saat bekletin. Mayalanması için boza karışımının kapağını ara sıra açıp karıştırın. Mayalandıkça koyulaştığını göreceksiniz. Kıvamını kendiniz ayarlayabilir, dilediğiniz kadar su koyabilirsiniz. Son olarak, soğuması ve daha yoğun bir kıvam alması için buzdolabında bekletin, servis yapacağınız zaman, üzerine damak tadınıza göre leblebi ve tarçın ekleyebilirsiniz. 

Hazırladığınız bozayı, buzdolabında 1 hafta tutabilir ve bir sonraki boza yapımınız için mayayı ayırabilirsiniz.

Boza nasıl saklanır?

Bozayı, buzdolabı sıcaklığında 1 haftaya kadar muhafaza edebilirsiniz. Ancak uyarmamız gerekir ki, bu süre zarfı boyunca bozanın fermantasyonu devam edeceğinden ilk günkü tazeliğini koruyamayabilir, her içimde tadını farklı alabilirsiniz. Ayrıca, daha uzun süre geçmesi sonucunda, bekletilmiş boza tüketiminin mide bulantısına ve besin zehirlenmesine yol açacağını unutmamak gerekir.

Boza kaç kaloridir?

1 su bardağı boza, yaklaşık olarak 219 kaloridir. Ara öğünlerde de tüketebileceğiniz bozanın detaylı besin değeri için, boza kaç kaloridir yazımıza göz atabilir ve daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

Bozanın faydaları nelerdir?

Gelenekselleşmiş bir Türk içeceği olan bozanın, vücudumuz için çeşitli yararları bulunmaktadır. İşte bozanın vücudumuza sağladığı çeşitli yararlar: 

• Güçlü bir probiyotik olan boza, bağışıklık sistemini güçlendirir.

• Hazımsızlık, mide yanması, gaz sancısı gibi sindirimsel bozukluklara iyi gelir ve sindirim sistemini güçlendirir.

• B vitamini deposudur, tırnakları güçlendirir.

• Cilt sağlığını korur.

• Alerjen ve kanserojen maddelere karşı vücut sağlığı için savunmaya geçer.

• Depresyonu önler ve sinir sistemini korur.

• Anne sütünü arttırır.

• Gelişimi destekleyerek kemik sağlığını korur.

Bozanın zararları nelerdir?

Boza tüketiminin yararları olduğu gibi elbette aşırı boza tüketimi de çeşitli zararlara yol açabilmektedir. İşte aşırı boza tüketiminin olası zararları:

• Yüksek şeker içeriği yüzünden, kan şekerinde dalgalanmalara sebebiyet verebilir.

• Yüksek kalori içeriği sebebiyle, istemsiz kilo alımına sebebiyet verebilir.

• İçerisinde gluten barındırdığı için gluten hassasiyeti  ve çölyak rahatsızlığı olan kişilerin tüketmesi önerilmez.

• Yoğun kıvamı sebebiyle, aşırı boza tüketimi, çeşitli sindirim sorunlarına yol açabilir ve vücutta hazımsızlık, şişkinlik gibi şikayetlerin görülmesine sebebiyet verebilir.

• Aşırı boza tüketimi, sağlıklı bir beslenmenin yerine geçebilir ve bu da dengesiz beslenmeye yol açabilir.

Boza hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir?

Türk tarihinde ve kültüründe önemli bir yere sahip olan boza, mayalanma sonucu elde edilen fermente bir içecektir. Boza, mayalanma sonucu elde edildiği için, hammaddesinde bulunan tahıldaki nişastanın şekerlere dönüşmesini ve mayaların bu şekerleri alkol ve karbondioksite dönüştürme ihtimali vardır. Osmanlı dönemi gibi eski zamanlarda bozanın alkol barındırmasından sebep, belli bozalara yasak gelmiştir. Günümüzde satılan bozaların içerisinde alkol olmadığı belirtmekle beraber, boza tüketmenizde alkol açısından bir sıkıntı görülmemiştir. Eski zamanlarda Ramazan ayının habercisi olan boza, Türk mutfağının önemli bir parçası olduğunu tekrardan belirtmek isteriz. Ayrıca, herhangi bir sağlık durumunuz varsa veya diyetinizi düzenlemeniz gerekiyorsa, tüketiminden önce bir doktora ya da bir diyetisyene danışmanızda fayda vardır.