C vitamini nedir?

L-askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, bazı gıdalarda doğal olarak bulunabilen, diğerlerine eklenen ve ek olarak alınabilen suda çözünen bir vitamindir. C vitamini (askorbik asit), kemiklerde kan damarları, kıkırdak, kas ve kolajen oluşumu için gerekli bir bileşendir. C vitamini vücudunuzdaki iyileşme süreci için de gereklidir.

C vitamini, vücut yiyecekleri parçaladığında veya tütün dumanına, güneşten gelen radyasyona, X ışınlarına veya diğer nedenlere maruz kaldığında oluşan kimyasallar olan serbest radikallerin etkilerine karşı koruyan bir antioksidandır. Kalp hastalığı, kanser ve diğer bozuklukların tümü serbest radikallerle bağlantılı olabilir. C vitamini ayrıca vücuttaki demirin emilmesine ve depolanmasına yardımcı olur.

C vitamini, vücut tarafından üretilemediği için besinlerden alınmaldır. Narenciye, biber, çilek, patates, domates, lahana, brüksel lahanası, brokoli ve ıspanak C vitamini bakımından yüksektir. C vitamini ayrıca oral takviye olarak kapsül ve çiğnenebilir tablet şeklinde de bulunmaktadır. 

C Vitaminin Faydaları Nedir?

• Bağışıklığı güçlendirir:  C vitamini bağışıklık sisteminin birçok bölümünde yer bulunduğundan bağışıklığı güçlendirmede rol oynar.

C vitamini, vücudu enfeksiyona karşı korumaya yardımcı olan lenfositler ve fagositler olarak bilinen beyaz kan hücrelerinin üretimini desteklemeye yardımcı olur.

C vitamini bu beyaz kan hücrelerinin işlevini artırırken aynı zamanda onları serbest radikaller gibi potansiyel olarak tehlikeli maddelere karşı korur. 

C vitamini ayrıca cildin savunma mekanizmasının önemli bir bileşenidir. Aktif olarak cilde taşınır, burada bir antioksidan olarak çalışabilir ve cildin savunmasının güçlendirilmesine katkı sağlar. Bununla birlikte C vitamini takviyelerinin, yaraların iyileşmesi için gereken süreyi azalttığı belirtilmiştir. 

• Kardiyovasküler sağlığı iyileştirir: Antioksidan özelliklere sahip olan C vitamini nitrik oksit üretimini iyileştirmek, kan damarlarını genişletmeye ve aterosklerozda plak instabilitesini azaltmaya yardımcı olmak gibi işlevlere sahiptir. Bu işlevler, kalp hastalığına ve hipertansiyona veya yüksek tansiyona karşı korunmaya yardımcı olabilir. 

• Kronik hastalık riskini azaltabilir: C vitamini, vücudun doğal savunmasını güçlendirmeye yardımcı olabilecek bir antioksidandır. Antioksidanlar, vücudun bağışıklık sisteminin daha iyi çalışmasına yardımcı olan kimyasallardır. Bunu, hücreleri serbest radikaller olarak bilinen tehlikeli kimyasallara karşı koruyarak yaparlar. Vücutta serbest radikaller biriktiğinde, çeşitli kronik hastalıklarla ilişkili olan oksidatif strese yol açabilir. Araştırmalara göre, C vitamini alımını artırmak, kandaki antioksidan seviyesini %30'a kadar yükseltebilir. Bu da, vücudun iltihaplanmaya karşı verdiği savaşta doğal savunmasına katkı sağlar.

• Demir eksikliğini önlemeye yardımcı olur: C vitamini, C vitamini demirin emilimini artırır. Bu nedenle de doktorlar, demir eksikliği anemisi olan kişilerin demir emilimini yükseltmek için demir tabletleri ile birlikte C vitamini takviyesi almayı önerir.

• Bir araştırmada, hafif demir eksikliği anemisi olan 65 çocuğa C vitamini takviyesi verilmiştir. Araştırmacılar, yalnızca C vitamini takviyesi almanın anemilerini düzenlemelerine yardımcı olduğunu keşfetmiştir.

Bu nedenle de demir eksikliği yaşayan kişiler, C vitamini açısından zengin gıdaları tüketerek ve C vitamini takviyeleri kullanarak kandaki demir seviyesini yükseltmeye katkı sağlayabilir. 

• Yara iyileşmesini destekler: C vitamini vücudun kolajen üretiminde rol oynar ve cilt, kas ve diğer dokularda bulunur. Düşük miktarda C vitamini tüketen kişilerin, vücutları daha az kolajen üretebileceğinden yara iyileşmesi daha yavaş meydana gelebilir.

C Vitaminin Cilde Faydaları Nedir?

C vitamini bir antioksidandır, yani cilt hücrelerini UV ışınlarına maruz kalmanın neden olduğu serbest radikal hasarından korur. Ayrıca ciltteki melanin oluşumunu engelleyerek cilt tonunu eşitleyen hiperpigmentasyon ve kahverengi lekelerin açılmasına ve cilt parlaklığının artmasına yardımcı olur. C vitamini, güneşe maruz kalma ve kolajen kaybından kaynaklanan hasarı onarmaya yardımcı olan sağlıklı hücrelerin yenilenmesini destekler.

Buna ek olarak, topikal C vitamini, ciltteki sebum (yağ) üretimini düzenlemeye yardımcı olan anti-inflamatuar özellikleri sebebiyle akne oluşumunu engellemeye yardımcı olabilir. Plasebo ile karşılaştırıldığında, klinik çalışmalarda günde iki kez C vitamini kullanımı akne lezyonlarını azalttığı görülmüştür.

C Vitamini Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

C vitamini bağışıklık sistemi yetersizliklerine, kardiyovasküler hastalıklara, doğum öncesi sağlık sorunlarına, göz hastalıklarına ve hatta cilt yaşlanmasına karşı koruma sağlayabilir. 

C vitamini, bağışıklık sistemi güçlendirmede ve enfeksiyonlara karşı korumada etkili bir vitamindir. C vitamininin korona virüs enfeksiyonu üzerindeki etkileri araştırılmaya devam etmektedir. C vitamini takviyesinin, kritik durumda olan Covid-19 hastalarında iyileşmeye yardımcı olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Korona ve C vitamini arasındaki ilişki bilim adamları tarafından çeşitli görüşler bulunmaktadır.

Virüsün vücutta neden olduğu sitokin fırtınası, Covid-19 hastalığının ciddi ve ölümcül semptomları ile güçlü bir şekilde ilişkilidir. Viral enfeksiyonun bir sonucu olarak bağışıklık sistemi hücreleri tarafından aşırı seviyede inflamatuar kimyasallar (sitokinler gibi) salınır. Bu ilaçların etkileri sonucunda dokularda hasar ortaya çıkar ve bunun sonunda organ yetmezliği tablosu ortaya çıkar. C vitamini, doku hasarını önlemeye yardımcı olan bu sitokinin sentezini düşürür. Antioksidan etkisi, hasarlı organlardaki oksidatif stresi hafifletmeye katkı sağlayabilir. Bununla birlikte doku yenilenmesine de yardımcı olur.

C Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

Aşağıda C vitamini açısından zengin besinler ve içerdikleri C vitamini miktarları verilmiştir.

• Tatlı kırmızı biber: Bir bardak tatlı kırmızı biber (çiğ) 190 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %211'ini sağlar. 

• Domates suyu: Bir bardak domates suyu 170 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %188.9’unu sağlar. 

• Tatlı yeşil biber : Bir bardak tatlı yeşil biber 120 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %133’ünü sağlar. 

• Acı yeşil biber: Bir adet acı yeşil biber 109 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %121’ini sağlar. 

• Brokoli: Bir bardak çiğ brokoli 81.2 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %90’2’sini sağlar. 

• Patates: Bir adet büyük boy patates 72.7 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %80’8ini sağlar.

• Brüksel lahanası: Bir bardak çiğ brüksel lahanası 74.8 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %79.8’ini sağlar.

• Karnabahar: Bir bardak çiğ karnabahar 51.6 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %57.3’ünü sağlar.

C Vitamini Hangi Meyvelerde Bulunur?

Aşağıda C vitamini açısından zengin meyveler listelenmiştir.

• Limon: Bir adet limon 44.5 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %49.4’ünü sağlar.

• Kavun: Bir bardak kavun 57.3 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %63.7’sini sağlar.

• Ananas: Bir bardak ananas 78.9 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %87.7’sini sağlar.

• Portakal: Bir adet portakal 97.5 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %108.8’ini sağlar. 

• Çilek: Bir bardak çilek 97.6 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %108’ini sağlar. 

• Papaya: Bir adet papaya 95.6 mg C vitamini için günlük ihtiyacın %106.2’sini sağlar. 

• Greyfurt suyu: Bir bardak greyfurt suyu 93.9 mg C vitamini için günlük ihtiyacın %104.3’ünü sağlar. 

• Portakal suyu: Bir bardak portakal suyu 124 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %137,8’ini sağlar. 

• Kivi: Bir adet kivi 64 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %71.1’ini sağlar.

• Mango: Bir bardak mango 60.1 mg, C vitamini için günlük ihtiyacın %66.7’sini sağlar.

C Vitaminin Zararı Var mıdır?

C vitamini suda çözünen bir vitamindir. Suda çözünen vitaminler, yağda çözünen vitaminlerin tersine vücutta depolanmazlar.

Bunun yerine, tüketilen C vitamini vücut sıvıları aracılığıyla dokulara taşınır ve fazlalığı idrarla yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.

Vücut, C vitaminini depolayamadığı veya üretmediği için günlük olarak C vitamini açısından zengin besinlerin alımı önemlidir. Ancak, yüksek düzeyde C vitamini takviyesi, sindirim rahatsızlığı ve böbrek taşı gibi yan etkilere yol açabilir. Bunun nedeni, C vitaminin normalden daha yüksek dozlarda alındığında, vücutta birikmeye başlaması ve potansiyel olarak aşırı doz semptomlarına sebep olmasıdır. 

Aşırı miktarda C vitamini alımının en yaygın görülen yan etkilerinden biri sindirim problemleridir. Genel olarak bu olumsuz etkiler, vitamin içeren öğünler tüketmesi ile değil, C vitamini takviyesi alınması ile meydana gelir. İshal ve mide bulantısı yaygın görülen sindirim problemleridir.

C vitamininin demir emilimini arttırmaya yardımcı olur. Ancak hemokromatoz gibi vücutta demir birikimi riskini yükselten hastalıkları bulunan kişilerin C vitamini takviyesi alırken dikkatli olması gerekir. 

Vücuttaki fazla C vitamini, bir atık ürün olan oksalat olarak uzaklaştırılır. Oksalat genellikle idrar yoluyla atılır. Bununla birlikte, oksalat minerallere bağlanabilir ve bazı durumlarda böbrek taşı üretimine katkıda bulunabilecek kristaller meydana getirebilir.  Diyetlerden alınan yüksek miktardaki C vitamini, idrardaki oksalat miktarını artırarak böbrek taşı oluşturma riskini yükseltebilir. 

C Vitamini Sivilce Yapar mı?

Hayır, C vitamini sivilce yapmaz. C vitamininin en yaygın eleştirilerinden biri, bir pro-oksidan olmasıdır. Bu, serbest radikalleri nötralize etmek yerine serbest radikal haline geleceği ve cilt hücrelerini yok edeceği anlamını taşır.

Reaktif bir oksijen türü, bir tür serbest radikaldir. Cilt hücrelerini oksidatif stres altına sokan kararsız oksijen molekülleri içerir. C vitamini, hava kirliliği ile deriye taşınan demir gibi metallerle temas ettiğinde oksidasyon ortaya çıkabilir.

Kanıtlar, ROS ve oksidatif stresin iltihabı teşvik ederek akne salgınlarını indüklediğini gösterdiğinden, bazı insanlar topikal C vitamini uygulamasının akneye neden olduğunu iddia etmiştir.

C Vitamini kararsız bir kimyasal olsa da, bilimsel kanıtlar sürekli olarak cilde topikal olarak uygulandığında bir pro-oksidandan ziyade bir antioksidan görevi gördüğünü belirtmektedir. Reaktif oksijen türlerini (ROS) nötralize ederek ve bunları ciltten uzaklaştırarak çalışır, tahriş ve akne oluşma riskini azaltır.

C Vitamini Kanı Sulandırır mı?

Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi'ne göre, düşük C vitamini düzeyine sahip kişilerin, yüksek tansiyon ve ateroskleroz gibi kardiyak semptomlar için daha yüksek risk altındadır. C vitamininin kan inceltici etkileri hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulurken, vücutlarında düşük C vitamini düzeyine sahip kişiler, yüksek tansiyon ve ateroskleroz gibi kardiyak semptomlar açısından daha yüksek risk altındadır. C vitamini, B3 vitamini gibi, kandaki fazla kolesterolü atmaya, daha ince hale getirmeye ve kan basıncını düşürmeye katkı sağlayabilir. 

C Vitamini Serumu Nasıl Kullanılır?

C vitamini serumu sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa temiz cilde masaj yaparak uygulanmalıdır. C vitamini serumu cilt tipine uygun bir nemlendirici uygulamasından önce ince bir tabaka halinde cilde sürülmelidir. 

Topikal C vitamini genellikle iyi tolere edilse de, tüm cilt ürünleri ile benzer şekilde yan etkilere yol açma potansiyeline sahiptir. Bu nedenle de alerjik reaksiyon riskine neden olup olmadığını görmek için bir cildin küçük bir bölümüne uygulanması tavsiye edilmektedir. Herhangi bir yan etki gözlemlenmez ise C vitamini serumu yüze uygulanabilir. Döküntü ve kızarıklık gibi cilt problemleri geliştiğinde ise ürünün kullanımı bırakılmalıdır. 

En İyi C Vitamini Serumları Nelerdir?

En iyi C vitamini içeren cilt serumları aşağıda listelenmiştir.

• SkinCeuticals C E Ferulic

• La Roche Posay C10 Saf C Vitamini Serumu

• SkinCeuticals Phloretin CF

• Garnier C Vitamini Parlak Süper Aydınlatıcı Serum

• Kiehl's Powerful-Strength Line-Reducing Concentrate

• SkinCeuticals Serum 10

• Procsin C Vitamini Serumu 22ml

• Murad Essential C Active Radiance - C Vitaminli Leke Karşıtı Cilt Bakım Serumu 30m

• Dr. Solberg C Vitamin Serum 30ml

• Cosmed C+Vitamin Yoğun Aydınlatıcı Serum 30ml

• Dr. Dennis Gross C+Collagen Serum

• Ole Henriksen Truth Serum

C Vitamini Ampulleri Nasıl Kullanılır?

C vitamini ampullerini uygulamak için C vitamini ampulü dik bir şekilde tutulur ve ürün ampulün gövdesine düşecek şekilde kapak kaydılır. Ardından  kapak ampulün gövdesinden çıkarılır ve ürün avuç içine dağıtılır.  Göz bölgesinden hariç yüz ve boyun bölgesine eşit miktarda uygulanabilir. 

C Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

C vitamini eksikliğinin belirtileri şunlardır.

• Yavaş yara İyileşmesi: Yaralandığınızda kandaki ve dokulardaki C vitamini seviyeleri azalır. Bu durumda vücudun cilt restorasyonunun her aşamasında yer alan bir protein olan kolajen üretmesi için C vitaminine ihtiyaç duyar. C vitamini ayrıca enfeksiyonla savaşan bir tür beyaz kan hücresi olan nötrofillerin işlevine de yardımcı olur.

• Diş eti kanaması, burun Kanamaları ve morluklar: C vitamini kan damarlarının sağlıklı kalmasında ve kanın pıhtılaşmasında rol oynar. Kolajen aynı zamanda sağlıklı dişler ve diş etleri için de gereklidir. Bir çalışma, 2 hafta boyunca greyfurt yiyen diş eti hastalığı olan bireylerin diş eti kanamalarında azalma olduğunu belirtmiştir. 

• Ağrılı ve şişmiş eklemler: C vitamini eksikliği, bol miktarda kolajen açısından zengin bağ dokusu içerdiğinden dolayı eklemlere zarar verebilir. C vitamini yetersizliğine bağlı birçok eklem rahatsızlığı vakası tanımlanmıştır. C vitamini eksikliği olan kişilerde eklemlerde kanama meydana gelebilir. Bu da şişlik ve artan ağrıya yol açar.

• Kilo almak: Araştırmalar, düşük C vitamini değerlerinin daha yüksek miktarda vücut yağı, özellikle de göbek yağı arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştur. C vitamini, vücudun enerji için yağ yakımında da rol oynayabilir.

• Kuru cilt: Yeterli miktarda C vitamini içeren sağlıklı bir diyet uygulayan kişilerin daha yumuşak ve pürüzsüz bir cilde sahip olabilir. C vitamini bir antioksidan olduğundan, cildi serbest radikallerden korumaya katkı sağlayabilir. Bunlar da proteinleri, yağları ve DNA'yı parçalar.

• Yorgunluk: Bir çalışmada, düşük C vitamini düzeyine sahip yedi erkekten altısının kendilerini yorgun ve kızgın hissettiklerini belirtmiştir. 141 ofis çalışanı üzerinde yapılan bir diğer araştırma, iki saat boyunca C vitamini vermenin, özellikle de seviyeleri düşükse, daha az yorgun hissetmelerini sağladığını ortaya koymuştur. Bununla birlikte bu etkinin gün boyunca sürdüğü belirtilmiştir. 

• Zayıf bağışıklık: Bağışıklık sistemi üzerinde etkili olan C vitamini, hastalığa yakalanma olasılığının daha yüksek olabilir ve iyileşmenin daha uzun süre alabilir. Bazı kanıtlar, C vitaminin zatürre ve mesane enfeksiyonları gibi hastalıklardan korumaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. 

• İskorbüt: İskorbüt, nadir olarak görülen bir hastalıktır, ancak her gün 10 mg'dan az C vitamini almak, buna neden olabilir. Gevşek dişler, eklem sertliği, kırık tırnaklar ve kırılgan kemikler tirbuşon vücut kılları, iskorbüt belirtileridir. C vitamini seviyeleri yükseldiğinde semptomlar bir gün içinde düzelir ve semptomlar genellikle üç ay içinde iyileşir.

C Vitamini Değeri Kaç Olmalıdır?

Yetişkinler için önerilen günlük C vitamini miktarı günde 65 ila 90 miligram (mg) ve üst sınır günde 2.000 mg'dır.

Vücutta C Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

İskorbüt, C Vitamini eksikliğinden kaynaklanan en yaygın hastalıktır. Bu hastalık diyette ciddi C vitamini eksikliğini gösterir. Morarma, diş eti kanaması, halsizlik, uyuşukluk ve kızarıklık hastalığın yaygın görülen semptomları arasındadır. Bununla birlikte, ani yorgunluk, iştahsızlık, sinirlilik ve eklem ağrısı erken uyarı belirtileri arasındadır. İskorbüt, tedavi edilmediği takdirde anemi, diş eti iltihabı ve cilt kanamalarına yol açabilir. 

Tiroid bezinin çok fazla hormon salgılandığı durum hipertiroidizm olarak adlandırılır. Tiroid sağlığı, diğer gerekli besinlerin yanı sıra C vitamini kullanımına ihtiyaç duyar. Uzun süreli C vitamini eksikliği ise tiroid bezlerinden aşırı hormon salgılanmasına yol açarak, hipertiroidizme sebep olabilir. Bu durum da istem dışı kilo kaybı, kalp çarpıntısı, iştah artışı, sinirlilik, titreme ve adet düzensizliği gibi semptomlara neden olabilir. 

C Vitamini Fazla Alınırsa Ne Olur?

C vitamini bakımından yüksek gıdaların sık tüketimi genellikle bir sağlık sorununa yol açmamaktadır. Bununla birlikte, çok fazla C vitamini takviyeleri alımı çeşitli yan etkilere yol açabilir. Yetişkinlerde önerilen C vitamini diyet yardımı erkekler için 90 miligram ve kadınlar için 75 mg'dır. Günde 2.000 mg'dan daha fazla C vitamini alımı yan etkilere neden olabilir.  Önerilen C vitamini miktarından fazlasını tüketmek, hafif sindirim sorunlarına sebep olabilir. Vücudun absorbe etmediği C vitamini gastrointestinal sistemi tahriş ederse bunlar oluşabilir. İshal, mide bulantısı, mide krampı, şişkinlik ve genel karın rahatsızlığı ise yaygın olarak görülen yan etkilerdir. 

C Vitamini Fazlalığı Nasıl Atılır?

Suda çözünen bir vitamin olan C vitamini (askorbik asit) vücutta depolanmaz. Bunun yerine, tüketilen C vitamini vücut sıvıları yoluyla dokulara taşınır ve fazlalığı idrar ve  dışkı yoluyla vücuttan atılır. 

Günlük Alınması Gereken C Vitamini Kaç Mg'dir?

Günlük olarak alınması gereken C vitamini miktarı, yaşa bağlı olarak değişmektedir. Aşağıda farklı yaş gruplarına göre önerilen günlük ortalama miktarlar miligram (mg) olarak verilmiştir. 

• 0-6 aylık bebekler için 40 mg

• 7-12 aylık bebekler için 50 mg

• 1-3 yaş arası çocuklar için 15 mg

• 4-8 yaş arası çocuklar için  25 mg

• 9-13 yaş arası çocuklar için  45 mg

• 14-18 yaş arası gençler (erkekler) için 75 mg

• 14-18 yaş arası gençler (kızlar) için 65 mg

• Yetişkinler (erkekler) için 90 mg

• Yetişkinler (kadınlar) için 75 mg

• Hamile kadın için 85 mg

• Emziren kadınlar için 120 mg