‘Cheat day’ iyi bir fikir mi?
Hepimiz kilo vermek, kas kazanmak veya spor performansını iyileştirmek gibi birçok nedenden dolayı diyet yapıyoruz Bu diyetlerin gereksinimleri dünyalar kadar farklı olabilir, ancak sıklıkla paylaştığımız bir şey var: 'kaçamak günleri'.
Kaçamak günü, son zamanlarda gündemde daha çok yer kaplar hale geldi. Bu günler diyet içerisinde planlanmış bir mola olarak karşımıza çıkıyor. Diyet yapan kişinin kalan altı gün boyunca diyet planına sadık kaldığı sürece haftada bir gün kaçamak yapabileceği fikrine dayanıyor. Belki farkında olmadan siz de kendinize ‘kaçamak günü’ veriyor olabilirsiniz. Peki bu kaçamak günleri sağlıklı beslenme serüveninizde nasıl bir rol oynuyor?
Kaçamak günü diyete nasıl katkı sağlar?
International Journal of Eating Disorders'de yayınlanan bir araştırma, instagramda #cheatmeal ile etiketlenmiş 1,6 milyon gönderiden 600 tanesini analiz etti. Bunların yarısından fazlası çok yüksek kalorili, yağ ve şeker yüklü yiyecekler içeriyordu ve kaçamak olarak kabul edilen öğün türlerine dair bir fikir veriyordu. Hamburger, cips, pizza ve dondurma en çok eklenen görsellerdendi. Çalışma ayrıca #cheatmeal etiketinin genellikle kaslı vücutlara sahip kullanıcıların hesaplarında yer aldığına dikkat çekti.
#Cheatmeals için iki ana motivasyon kaynağı bulunuyor. Birincisi, kaçamak günlerinin metabolizmanızı hızlandırarak daha fazla kalori yakmanıza neden olduğu teorisi. Bu teoriye göre kalori alımınızı kısıtladığınızda, vücudunuz sonunda metabolizmanızı yeni düşük alım miktarınıza göre uyarlar ve sıfırlar ancak kaçamak günleri bunu azaltır veya önler. İkincisi, kaçamak günlerinin diyetinize bağlı kalmanıza yardımcı olduğu teorisidir. Diyet yaptığınızda leptin seviyeleriniz (açlık hissini bastırmaktan sorumlu hormon) düşer ve bu, yemeye direnmeyi zorlaştırabilir. Teori, kaçamak günlerinin leptin seviyenizi yükseltmeye yardımcı olduğunu ortaya atıyor. Her iki fikir de, kaçamak öğünlerinin anlık bir şey olmaktan ziyade bir diyet içerisinde planlanması gerektiğinin altını çiziyor.
Kaçamak günü metabolizmanızı hızlandırabilir mi?
Beslenme uzmanları bu teoriyi destekleyen titiz bir bilimsel araştırma olmadığını belirtiyor. Bu yüzden kaçamak gününün metabolizma üzerindeki etkisi hakkında net bir yorum yapmak şuanlık mümkün gözükmüyor.
Kişisel antrenör Scott Laidler, "Fizyolojik bir bakış açısıyla, birinin bir kaçamak gününe ihtiyaç duyduğu argümanı hatalıdır" diyor. "Bir yemek planını takip eden veya ilk kez forma giren biri, bu kadar büyük öğünler planlamamalı."
On yıllardır bir diyet ve egzersiz rutini oluşturmuş, olmak istediği ve sağlıklı olduğu görünüme kavuşmuş biri için büyük kaçamaklar belki bir problem oluşturmayabilir. Ancak bu geri kalanımız için önemli olmadığı anlamına gelmiyor. Kaçamak gününün dozunu kaçırmak diyetinize etki edebileceği gibi, mide krampları, hazımsızlık sorunları gibi çeşitli sorunlara da yol açabilir.
Bir kaçamak günü diyetinize sadık kalmanıza yardımcı olabilir mi?
Kaçamak yemeği, fiziksel bir öğünden çok psikolojik bir araç olabilir. Hatta dört gözle bekleyeceğiniz bir şey haline gelebilir.
Peki gerçekten kaçamak günleri leptin seviyenizi yüksek tutarak açlık hislerinizi bastırabilir mi? Şöyle ki, leptinin vücut ağırlığını kontrol etmede bir role sahip olup olmadığı, bilim adamları arasında hala bir tartışma konusu ve leptinin bir kaçamak gününden sonra gerçekten arttığına dair kanıtlar henüz sonuçsuz. Bu yüzden bu konuyla ilgili daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor.
Bize göre kaçamak gününü iple çekmek ve buna ihtiyaç duymak aslında çok kısıtlayıcı ve zevksiz bir diyetin yansıması olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü bazı yiyecekleri ne kadar kısıtlarsanız, bu onlar hakkında o kadar düşünmenize sebep olacak. Ne yazık ki irade gücü biraz telefon piline benziyor; gün sonunda tükenme eğilimine sahip. Fiziksel ve zihinsel sağlığınız için irade gücünüzün tükenmesini ve kaçamak günlerine özlem duymanızı engelleyen ılımlı bir beslenme programının, kaçamak günleri içeren kısıtlayıcı bir diyetten çok daha yararlı olduğunun da altını çizelim.
Bir kaçamak günü denemeli misin?
Uzun vadeli kilo verme ve kalp sağlığı için en etkili stratejinin, yemekten hoşlandığınız şeylerden oluşan, yaşam tarzınızla uyumlu sağlıklı bir beslenme düzeni olduğunu biliyoruz. Aslında bu durum sizin için neyin işe yaradığını bulmakla ilgili. Bu noktada: 'Kilo vermeme yardımcı olacak en iyi diyet türü nedir' diye sorduğunuzda size verilebilecek en iyi cevap: 'Yapabileceğiniz diyet' olur. Bu süreçte kaçamak günlerinin psikolojik bir etkisi olabilir ve bu etki sizin için olumlu ya da olumsuz olabilir. Belki bazılarınız için beklediğiniz bir kaçamak gününün olması kısıtlı bir diyete bağlı kalmayı kolaylaştırabilir.
Bu tamamen sizin yapınızla ilgili çünkü iş diyet yapmaya geldiğinde insanlar farklı iki gruba ayrılıyor. ’’İradesiyle büyük bir savaşa girip disiplin karşılığında ter atması gerekenler’’ ve ‘’bir plana bağlı kalmaktan başarı duygusu hissedenler’’ Eğer plana bağlı kalmaktan başarı duygusu hissetmiyor ve sizi şarj edecek motivasyonlara ihtiyaç duyuyorsanız bir kaçamak günü sizin için olumlu olabilir.
Bununla birlikte, birçok insan kaçamak gününde dozu kaçırıyor ve bazıları için bu durum yeme bozukluğu riskinde artışa bile sebep olabiliyor. Bu yüzden kendinize bir kaçamak günü vermeden önce mevcut beslenme programınızı gözden geçirmeyi ve sizi yoran, sizi fazla kısıtlayan noktaları diyetisyeninizle paylaşarak kaçamak gününe duyduğunuz ihtiyacı azaltmayı düşünebilirsiniz.
Son olarak tüm bu yazılanları okuduğunuzda ‘kaçamak günü’ için gözünüzde canlanan besinleri iyi veya kötü olarak etiketlemekten kaçının. Çünkü hiçbir besin iyi veya kötü etiketini hak etmiyor. Önemli olan onları ne kadar ve ne sıklıkla yediğimiz. Unutmayın en iyi sonuç veren beslenme programı sürdürülebilir olanıdır!