Coronavirüs hakkında bilmeniz gereken her şey
Şimdi okuyacaklarınız, zatürre belirtileriyle ortaya çıkan, tüm dünyayı salgın riskiyle karşı karşıya getiren ve gündemi oldukça meşgul eden Coronavirüs özeti gibi olacak.
Çin'de ortaya çıkan yeni Coronavirus bağlantılı enfeksiyon vakaları, 2018-2019 döneminde sadece ABD’de influenza virüsü ile ilişkili ölümlerle aynı seviyeye gelmemiş olsa bile toplumda yarattığı endişe dikkat çekici. Yeni Coronavirüs ile ilgili çok az bilgimiz ancak çok fazla endişemiz var. Bu sebeple virüsün ortaya çıkışından bügüne kadar geçen sürede neler olup bittiğini, yani yeni Coronavirüsün hikayesini kısaca hatırlatmak istiyoruz.
- Coronavirüs (CoV) hayvanlar arasında yaygın olan büyük bir virüs grubu. Uzmanlar hayvandan insana bulaşması durumuna zoonotik diyorlar.
- Coronavirüs insana bulaştığında, uğradığı mutasyona bağlı olarak orta derecede bir soğuk algınlığı da yapabiliyor, MERS ve SARS gibi sonu ölümle bitebilen daha şiddetli hastalıklara da neden olabiliyor.
- Coronavirüsün insandan insana bulaşabilen ilk örneği olan SARS, 2002'de Çin'de ortaya çıkmış, yarasalardan misk kedilerine, misk kedilerinden de insana bulaşmış ve 800 can almıştı. Daha sonra 2012'de Suudi Arabistan'da ortaya çıkan ve develerden insanlara bulaşan MERS salgınında 400 insan öldü.
- Çin Wuhan’da ortaya çıkan ve yarasalarda bulunan Coronavirüse yüzde 96 oranında benzerlik gösteren yeni tip Coronavirüs bilim insanları tarafından 2019-nCoV olarak isimlendirildi.
- Çin’de yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında 3 bin 161 kişi hayatını kaybederken, dünya genelinde ise bu sayı 5.500'e yükseldi. Global rakamlara baktığımızda Koronavirüs 119.132 kişiye bulaştı, 5.500 kişi öldü, 65.776 kişi iyileşti.
- Hastalığın kuluçka evresinin 2-14 gün arası olabileceği tahmin ediliyor.
- Coronavirüs bir solunum hastalığı. Virüslü kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında ortaya çıkan solunum ya da tükürük damlacıkları aracılığıyla bulaşıyor.
- Virüs, enfekte olmuş bir kişinin temas ettiği bir yere ya da eşyaya dokunmanız, elinizi ağzınıza, burnunuza veya gözlerinize temas ettirmeniz halinde size de bulaşıyor.
- Bulaştıktan sonra virüs akciğerlere yerleşiyor ve burada çoğalıyor. Virüs yeni olduğu için bağışıklık sistemimiz de virüsü tanımıyor ve karşı koymak için yetersiz kalıyor. Bu durumda zatürre gelişiyor ve akciğerlerin kapasitesi sınırlandığı için hastalar solunum sıkıntısı çekmeye başlıyor. Enfeksiyonun giderek yayılması ile genellikle solunum yetmezliği ile hastalar kaybediliyor.
- Çin, virüse yakalananların belirti göstermeye başlamadan hastalığı bulaştırabildiğini açıkladı. Eğer hastalığın kuluçka dönemi beş günü buluyorsa virüsü taşıyan çok sayıda kişi hiçbir belirti göstermeden başka ülkelere seyahat ediyor olabilir.
- Virüsün görülen ilk belirtisi yüksek ateş.
- Diğer belirtiler balgamlı öksürük ve nefes darlığı. İleri vakalarda zatürre, akut solunum sendromu, böbrek yetmezliği.
- Belirtilerin hepsi her mevsim gelişen grip enfeksiyonunda da mevcut. Bu sebeple bir kişide 2019-nCoV şüphesi olabilmesi için yukarıdaki belirtilere ek olarak son 14 gün içinde uzakdoğuya seyahat edip etmediğine, enfekte olmuş bir hastayla yakınlaşıp yakınlaşmadığına bakılıyor.
- Elbette virüsün bulaştığı her hasta ölmüyor. Bağışıklık sistemi zayıf olan riskli hastaların başında yaşlılar, çocuklar ve gebeler var. Ayrıca astım, KOAH, böbrek yetmezliği vb. kronik hastalıkları olanlar da risk grubunda. En büyük risk grubu 2019-nCoV virüsünün dolaştığı bir bölgede bulunanlar.
- Bilinen en küçük yaştaki hasta ise 2 yaşında Çinli bir kız çocuğu.
- Aşısı ve tedavisi yok. İnsanlığın ilk kez karşılaştığı bu virüs için şu an itibarıyla yapabileceklerimiz çok kısıtlı. Aşının geliştirilmesi en az bir yılı bulacak.
- Yeni salgının Çin'de ya da dünyanın bu bölgesinde olmasına kimse şaşırmadı. Çünkü nüfus yoğunluğu fazla ve virüs taşıyan hayvanlarla insanlar yakın temas halinde.
- Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus asıl endişenin virüsün sağlık sistemleri zayıf ülkelere yayılması olduğunu söyledi.
- Antibiyotikler virüslerde işe yaramaz, sadece bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir. 2019-nCoV bir virüs çeşididir.
- Çin’den kargo bekleyen kişilere paket aracılığıyla virüs geçmez. Bir virüs, enfekte bir insandan cansız bir eşyaya bulaştığı zaman, aradan geçecek birkaç saat bile aktivitesini yitirmesi için yeterlidir.
- Bir kişide 2019-nCoV virüsünün olup olmadığını anlamak için laboratuvar testleri gerekir.
- Çin ana karası dışında iki ölümlü vaka bulunuyor: Filipinler ve Hong Kong.
- Çin dışındaki ülkelere yayılmasıyla artık küresel bir tehdit haline gelen 2019-nCoV salgını, Çin başta olmak üzere dünya ekonomilerini etkilemeye başladı.
- Virüs bulaşan kişilerden kaçı ölüyor, bulaştan kaç gün sonra hastalık ortaya çıkıyor, hastalığın toplam süresi ne kadar gibi soruların cevapları henüz bilinmiyor.
- 2019-nCoV şu ana kadar 19 ülkeye yayılmış durumda. Bu ülkeler: Çin, Japonya, Kore, Vietnam, Singapur, Avustralya, Malezya, Kamboçya, Filipinler, Tayland, Nepal, Sri Lanka, Hindistan, ABD, Kanada, Fransa, Finlandiya, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri.
- Henüz Türkiye’de bir vaka saptanmadı.
- İngiltereli epidemiyologların yayınladıkları bilgilere göre hasta bir kişi en az iki veya üç kişiye hastalığı bulaştırıyor. Lancaster Üniversitesi’ndeki çalışmalara göre salgının birkaç hafta içinde toplam 190 bin kişiye yayılabileceği tahmin ediliyor.
- Şu anda Çin’de 56 milyon nüfus karantina altında. Özellikle salgının başladığı Wuhan şehrinden çıkışlara izin verilmiyor. Bazı bölgelerde insanların temel ihtiyaçlarının karşılanmasında sorunlar yaşanmaya başladı.
- Türkiye'de 25 hastane Sağlık Bakanlığı tarafından referans hastane olarak ilan edildi. Vaka görüldüğü zaman bu referans hastanelerde tedavi altına alınacak.
- Türk Hava Yolları (THY) Çin'in Pekin, Guangzhou, Şangay ve Xian şehirlerine düzenledikleri seferleri 9 Şubat'a kadar durdurdu.
- Mevcut salgınla ilgili en doğru bilgi için Dünya Sağlık Örgütü’nün web sitesini takip edebilirsiniz. Türkiye’deki gelişmeler için ise Sağlık Bakanlığı web sitesine bakılabilir.
- Çin hükümeti 2019-nCoV virüsü için 7bin işçinin çalıştığı ve 10 günde bitirilen 50bin metrekarelik bir alana yayılmış hastanenin bugün hizmete girdiğini açıkladı. 2 katlı hastanenin 30 yoğun bakım ünitesi var.
- Alman yayın kuruluşu Deutsche Welle'ye konuşan Wuhan'dan bir sağlık teknisyeni, gerçek ölü sayısının resmi rakamların çok üzerinde olduğunu söyledi.
- Koronavirüs'ün patlak verdiği Hubey'in komşu eyaleti Hunan’da kuş gribi (H5N1) salgını tespit edildi. Çin Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı kuş gribinin tespit edilmesinin ardından 17 bin 828 kanatlı hayvanın itlaf edildiğini açıkladı.