E Vitamini

E vitamini, kalp-damar sağlığını koruyan ve kanseri önleyen antioksidan özelliğine sahip temel vitaminlerden biridir. Birçok gıdada doğal olarak bulunur. Çeşitli biyolojik aktiviteye sahip sekiz farklı bileşenden oluşur. Bu bileşenlerden insan ihtiyacını en çok karşılayanı alfa-tokoferoldür. Hücrelerimizin serbest radikallerin zararlı etkilerine karşı korunmasına yardımcı olur. Isıya ve pişirmeye karşı dayanıklıdır.

Yaşlanma karşıtı özelliğiyle bilinen bu vitamin, cilt ve saç sağlığını korur ve bağışıklık sistemini güçlü tutar. Son dönem araştırmalarına göre Alzheimer hastalarına da iyi geldiği görülmüştür. Sağlıklı beslenen insanlarda E vitamini eksikliği yaşanmaz. Böyle bir sorunun yaşanması için başta genetik bir faktör olmak üzere altta yatan tıbbi bir neden olması gerekir.

VÜCUTTAKİ GÖREVLERİ ve SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

• Hücreleri serbest radikallerin neden olduğu zararlardan korur. Sigara dumanı, hava kirliliği, besinlerdeki katkı maddeleri ve tarım ilaçları gibi faktörler serbest radikal oluşumunu önemli ölçüde arttırabilir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• Alyuvarların oluşumuna katkı sağlar
• Kanın pıhtılaşmasını önler, kan dolaşımını düzenler
• Kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucudur
• Kolesterolü dengeler
• Damar sertleşmesini ve tıkanıklığını önler
• Yüksek tansiyonu düşürür, kılcal damar rahatsızlıklarını önler
• Tümör oluşumunu engelleyebildiğinden kansere karşı koruyucudur
• Hücrelerin yenilenmesini sağlayarak hücre yapısını korur
• Yaraların hızla iyileşmesini sağlar ve yara izlerini onarıp düzeltir
• A ve K vitaminleri ile demir ve selenyumu depolamaya yardımcı olur.
• Menopoza giren kadınların ilk dönem semptomlarını hafif atlatmasına yardımcı olur
• Adet sancılarını azaltır
• Diyabete bağlı ortaya çıkan komplikasyonları (özellikle gözle ilgili) geciktirir
• Göz sağlığına iyi gelir
• Düşük doğum ağırlıklı bebeklerdeki anemi ve solunum sıkıntısını önleyebilir
• İskelet, kalp ve düz kasının yapısal ve fonksiyonel bakımını sağlar
• Bacak kramplarını hafifletir
• Alzheimer hastalığının belirtilerini hafifletip ilerlemesini yavaşlatır
• Erkeklerin cinsel performansını artırabilir
• Cilt sorunlarına iyi gelir, cildi güzelleştirir
• Saç sağlığını korur
• Yaşlanma sürecini geciktirir
• Vücuda giren toksinlere karşı koruyucudur

E vitamininin Cilt ve Saç Üzerinde Etkileri

E vitamini kozmetik sektöründe cildi yaşlanmaya, iltihaplanmaya ve güneşte hasara karşı korumaya yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Ayrıca pek çok şampuan ve saç bakım ürününe katılarak saçların sağlıklı, canlı ve güçlü bir görünüme kavuşmasına katkı sağlamaktadır.

Yüzde beliren kahverengi lekeleri yok eder, kuru cildi ve dudakları nemlendirir, tırnakları güçlendirir.

Saç diplerini besleyerek hasarları onarır, saçların yıpranmasını önler ve sağlıklı bir şekilde uzamasına katkı sağlar. Ayrıca kafa derisinde kan dolaşımını artırır, kuru ve cansız saçları tedavi eder, saçların beyazlamasını engeller.

ÖNERİLEN ALIM MİKTARLARI     

• 14 yaş üstü yetişkinler günde 15 mg
• Hamile kadınlar günde 15 mg
• Emziren kadınlar 19 mg
• Çocuklarda alım düzeyleri: 0-6 aylık: 4 mg  7-12 aylık: 5 mg 1-3 yaş: 6 mg 4-8 yaş: 7 mg 9-13 yaş: 11 mg     

E VİTAMİNİ KAYNAKLARI    

Doğal Kaynaklar

Badem , ay çekirdeği, kabak çekirdeği, fındık, ceviz gibi kuruyemişler

Zeytinyağı gibi bitkisel yağlar

Ispanak , marul , tere, maydanoz, lahana, brokoli, balkabağı, kereviz gibi sebzeler

Ton balığı , somon, sardalye ve hamsi gibi balıklar

Muz , kivi, avokado, mango gibi meyveler 

Domates ,

Patates

Tahıllar                                                                                                                                       

Tereyağı , Kırmızı et, Yumurta

Takviye E vitamini 

Çiğneme tableti, yumuşak kapsül ve ampul şeklinde bulunabilir. Doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

E VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ

E vitamini eksikliği genelde nadir yaşansa da yetersiz ve sağlıksız beslenen özellikle yağ diyeti yapan insanlarda görülebilir. Bunun dışında başlıca nedenleri genetik ve bazı hastalıklardır.

Genetik 

Temel nedenlerinden biridir. Aile öyküsü hakkında bilgi edinmek bazı nadir rastlanan kalıtsal hastalıkların teşhis edilmesini kolaylaştırabilir. Bu hastalıklardan abetalipoproteinemi ve E vitamini eksikliğiyle bağlantılı ataksi (kas koordinasyonu bozukluğu) kroniktir ve son derece düşük E vitamini seviyeleriyle sonuçlanır.

Tıbbi durumlar                                                                                                                                                     E vitamini eksikliği yağ emilimini ciddi ölçüde azaltan hastalıklardan kaynaklanabilir. Çünkü vücudumuz E vitaminini doğru şekilde emmek için yağa ihtiyaç duyar. Bu hastalıkların bazıları pankreas iltihabı, çölyak hastalığı, kolestatik karaciğer hastalığı, crohn hastalığı, kısa bağırsak sendromu ve kistik fibrozis’tir.

Düşük doğum ağırlığındaki ve erken doğan bebeklerde de eksikliği yaygındır. Özellikle prematüre bebeklerde bu vitaminin eksikliği risklidir çünkü olgun olmayan sindirim sistemi yağ ve E vitamini emilimini engelleyerek kırmızı kan hücrelerini yok eden hemolitik anemiye yol açabilir

E vitamini eksikliğinin neden olduğu hastalıklar

Ateroskleroz (damar sertliği)

Sinir sistemi sorunları

Karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları 

Kısırlık

Hemolitik anemi

Kalp ritim bozuklukları

Bazı bilişsel bozukluklar ve bunama (demans)

Katarakt ya da körlük

E vitamini eksikliği belirtileri  

Yürüme veya koordinasyonla ilgili zorluk   

Kas ağrısı veya zayıflık  

Kas kütlesi kaybı 

Kavrama ve odaklanmada zorlanma 

Görme sorunları

Bağışıklık sisteminin zayıflaması

Sindirim sorunları

Cilt sorunları

Saç dökülmesİ

E vitamini takviyesi kullanırken dikkat edilmesi gerekenler

Hamilelik: Önerilen günlük miktarda kullanılırsa hamile kadınlar için güvenlidir. Ancak son araştırmalar fetüse zarar verebilme ihtimali üzerinde durduğundan doktora danışılmadan erken gebelikte E vitamini takviyesi alınmamalıdır.

Emzirme: Önerilen günlük miktarda ağız yoluyla alındığında güvenlidir.

Çocuklar: Çocuklar için güvenli E vitamini dozu yaşa göre değişir. Bu nedenle doktor kontrolünde doz ayarı yapılmalıdır.

Diyabet: E vitamini diyabetli kişilerde kalp yetmezliği riskini artırabilir.

Kalp krizi : Kalp krizi geçirenler yüksek dozda E vitamini almamalıdır.

K vitamini eksikliği: Vitamin E, K seviyeleri çok düşük olan insanlarda pıhtılaşma sorunlarını daha da kötüleştirebilir.

Retinitis pigmentosa (gece körlüğü): Bu göz rahatsızlığına sahip olan kişilerde görme kaybını hızlandırabileceğinden E vitamini takviyesi alınmamalıdır.

Kanama bozuklukları: E vitamini, kanama bozukluklarını daha da kötüleştirebilir.

Baş ve boyun kanseri: E vitamini kanserin geri dönme olasılığını artırabileceğinden 400 mg.dan fazla E vitamini takviyesi alınmamalıdır.

Prostat kanseri: E vitamini almanın prostat kanseri geliştirme olasılığını artıracağı endişesi vardır.

İnme : E Vitamini inme öyküsü olan kişilerde ölüm riskini artırabilir.

Cerrahi: E vitamini, ameliyat sırasında ve sonrasında kanama riskini artırabilir. Planlanmış bir ameliyattan en az 2 hafta önce E vitamini kullanımı bırakılmalıdır.

E vitamini ilaçlarının yan etkileri  

İshal, mide bulantısı ve krampları, yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, bulanık görme, kanama, ciltte kızarıklık ve morarma.

E vitamini takviyelerinin diğer ilaçlarla etkileşimleri     

E vitamini takviyeleri çeşitli ilaçlarla etkileşime girme potansiyeline sahiptir. Bunlardan en önemlileri şunlardır:  

Antikoagülan ve antiplatelet ilaçlar: Antikoagülan ilaçlar kanın pıhtılaşmasını önler. Antiplatelet ilaçlar ise kandaki tromposit sayısını azaltır.

Simvastatin ve niasin (B3): Her iki ilaç genellikle kolesterolü düşürmek için kullanılır.

Kemoterapi ve radyoterapi: Onkologlar genellikle kemoterapi veya radyoterapi sırasında antioksidan takviyelerinin kullanılmamasını önermektedir çünkü bu tedavilerin etkinliğini azaltabilirler.

!!!! Yüksek miktarda E vitamini almak zararlı mıdır?

Gıdalardan yüksek miktarda E vitamini almak pek rastlanan bir durum değildir. Ancak gıda takviyesi olarak uzun süreli veya yüksek dozda kullanımı bazı sağlık sorunlarına neden olabilir.

E vitamini ihtiyaç fazlasını vücutta depolama özelliğine sahiptir. Yoğun miktarda depolanırsa mide-bağırsak rahatsızlıklarına ve sindirim sisteminde zarara yol açabilir. Kan pıhtılaşmasını önleme özelliğinden dolayı yüksek miktarda alımı özellikle kalp hastalarında iç kanamaya neden olabilir. Bu yüzden aspirin benzeri kanı sulandıran ilaçlarla birlikte alınması önerilmemektedir. Beyinde bir arterin yırtılıp kanamasıyla gelişen hemorajik inme riski de söz konusu olabilir.