Glutensiz bira nedir?

Her ortama ayak uydurabilen bir alkollü içecek olan bira; gerek en umutsuz anlarınızda tek başınıza deniz kıyısında bir bankta tükettiğiniz bir içecekken yeri geliyor, organize edilen toplu buluşmalarda, muhtemelen en özel anlarınızdan birini kutlarken tokuşturduğunuz bir içecek olabiliyor. Dediğimiz gibi her ortama ayak uydurabilen bira, bu kez sofralarımıza farklı bir alternatifle girmiş bulunuyor. Bu yazımızda da sizleri her gün gelişen ve değişen gıda endüstrisinde birden hayatımıza giren ve bir grup insanı oldukça sevindiren yeni bir bira kavramıyla tanıştırıyoruz: Glutensiz bira. 

Glutensiz bira, hayatımıza girmesiyle birlikte akıllara da birçok soruyu beraberinde getirdi. Bu sorular arasında da en çok ‘Glutensiz bira nedir? Ne işe yarar? Özellikleri nedir? Ne kadar tüketilmelidir? Kimler tüketmelidir?’ gibi soruları yer aldı. Biz de bugün sizler için glutensiz biraya değinmek istedik ki akıllardaki soruları yanıtlayabilelim. 

Konuya basit mantıkla bakıldığında, glutensiz bira, gluten içermeyen malzemeler ile üretilen ve sofralara gelen biraya ‘glutensiz bira’ deniyor. Normalde alışık olduğumuz bira yapımında kullanılan malt, arpa ve buğday yerini bu kez gluten içermeyen malzemelere veriyor ve glutensiz bira çeşidi bu malzemelerle yapılıyor. Bu malzemelere örnek verecek olursak da; pirinç, darı, mısır, karabuğday ve kinoa listede yer alabilir. Bunun yanında, rağbet gören ve market raflarında yerini alan gluteni azaltılmış bira görmeniz de mümkün. Bu tarz, gluteni azaltılmış, bira ise yine alışık olduğumuz gibi, arpa kullanılarak elde ediliyor. Farkı, dışarıdan bir enzimle arpadaki gluteni parçalayarak, gluten miktarını düşürüyorlar ve aynı zamanda bu işlemle de birayı filtrelemiş oluyorlar. Bu işlem bazı firmalar tarafından biraları filtrelemeden, rengini açmakta, buğulu ve puslu görüntüyü en aza indirmekte ya da yok etmekte de kullanılmaktadır. 

Öncelikle basit kavramlardan başlayıp detaya doğru indiğimizde, glutensiz bira hakkında merak ettiklerinizi aşağıya listeledik. Keyifli okumalar dileriz.

Gluten Nedir?

Gluten terimini sürekli duyduğunuza eminiz fakat glutenin gerçekten ne olduğunu karıştırıyor olabilirsiniz. Değinmek gerekirse, gluten özünde buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein yapıdır. Öyledir ki, unlu mamullerde gluten oldukça benzersiz ve yararlı bir yapıdır. Çünkü, gluten aslında bir yandan yapıştırıcı görevi görür bir yandan da hamuru bir arada tutar ve hamura elastik bir doku verir. Bu sayede, pişirildikten sonra gluten, ekmeğe çiğnenebilir ve daha yumuşak bir doku olmasını sağlar. Ayrıca, gluten farklı protein karışımlarından oluşur; glutenin ve gliadin, glutende bulunan iki ana proteindir. Bahsettiğimiz protein türlerinden olan gliadin; uzama yeteneği oldukça yüksek, antijenik bir maddedir. Ekmek gibi unlu mamüllerin pişirilmesindeki kabarma olayını sağlar. Vücudumuz tarafından da çoğu zaman tolere edilebilen gliadin, zaman zaman bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesiyle bazı alerjik reaksiyonları da meydana getirebiliyor.

Gluten intoleransı, çölyak hastalığı ya da irritabl bağırsak sendromu gibi rahatsızlıklara sahip olan kişilerin, gluten tüketmemesi gerekir ve glutensiz bir beslenme yapmaları gerekir. Gluten, hiç beklemediğiniz besinlerde bile bulunabilir, düşünmeden ya da bilmeden gluten sınırlaması yaparken dikkatli olmalısınız. Çünkü, glutenin çölyak hastaları tarafından tüketilme durumunda, bağışıklık sisteminin reaksiyonu sonucunda ince bağırsaklardaki dokuların zarar görmesiyle sonuçlanır. İnce bağırsaklarımızda bulunan villus ya da daha basitçe besinlerin emiliminden sorumlu villus denen yapılarda körelme oluşur ve bu da vücut için gerekli olan vitamin ve minerallerin emilmesinde bozukluk meydana gelmesine sebebiyet verir. Buna bağlı olarak da çeşitli sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Bu yüzden glutensiz beslenme için, mutlaka bir doktora ya da diyetisyene danışmanızda fayda var.

Dilerseniz sizin için hazırladığımız glutensiz beslenme yazımıza bakarak daha çok bilgi edinebilirsiniz : 4 soruda glutensiz beslenme  

Bira Nedir?

Bira, dünyadaki en eski ve en yaygın tüketilen alkollü içeceklerden biridir. Hatta öyledir ki, su ve çaydan sonra dünyadaki en popüler üçüncü içecek olarak nitelendirilir. Ham maddesine değinecek olursak, tahıldan üretilir diyebiliriz. En yaygın üretildiği besin malt arpadır fakat bununla sınırlandırmak oldukça yanlış olur. Yapımında buğday, mısır, pirinç de kullanılan besinler arasındadır, son zamanlarda yukarıda bahsettiğimiz gibi mısır, kinoa, karabuğday gibi alternatifi de kullanılmaktadır. Yapımında şıra diye adlandırılan, malt su karışımının içerisindeki nişastanın fermantasyon sonucunda ortaya çıkardığı etil alkol ve karbondioksit, bira köpüğüne sahip birayı meydana getirir. Günümüzdeki biralara çoğunlukla acılık ve farklı aromalar katmak suretiyle doğal bir dengeleyici olan şerbetçi otu katılır ve onunla beraber üretilir ama bu bir zorunluluk değildir kimi zaman şerbetçi otu yerine başka bir alternatif ya da şerbetçi otunun yanında daha da aroma verebilecek meyve veya çeşitli ot türleri de kullanılabilmektedir. Tabi ki, seri üretimde doğal karbondioksit üretimi işlem sırasından çıkarılır yerine yapay karbondioksitleme kullanılır. 

Özetle, bira, birçok dünya kültürünün değişilmez bir parçası olmuş olan ve çoğu ülkede gelenekleştirilmiş bir yapıya sahip olmuş bir alkollü içecek türüdür.

Glutensiz Bira Çeşitleri ve Markaları Nelerdir?

Giderek yaygınlaşan glutensiz biranın dünyadaki ve ülkemizdeki çeşitlerini ve markalarını sizler için derledik ve aşağıya listeledik :

1. Efes Pilsen, glutensiz

2. Brewdog Vagabong Ale glutensiz 

3. Cap d’Ona glutensiz

4. Nomada Brewery Petricor glutensiz

5. Fantasma glutensiz

6. Bon Samaritain glutensiz

7. Brasserie de Vezelay glutensiz

8. Ambré de Vezelay glutensiz

9. Brunehaut Blonde organik glutensiz 

10. Brunehaut Amber glutensiz

11. Grisette glutensiz

12. Sori Bira glutensiz

13. Caulier Pale Ale glutensiz

14. Mongoso Kalesi glutensiz 

15. Mira Bio Sans glütensiz

16. La Moulin des Moines glutensiz

17. Buck Wild Pale Ale, glutensiz

18. Copperhead Copper Ale, glutensiz

19. Redbridge Lager, Anheuser-Busch glutensiz

20. Felix Pilsner, Bierly Brewing glutensiz

21. American Pale Ale, Burning Brothers Brewing, glutensiz

22. Third Contact IPA, Divine Science Brewing glutensiz

23. Glutenator IPA, Epic Brewing Company glutensiz

24. Celia Saison, Ipswich Ale Brewery glutensiz

25. English Pale Ale, Autumn Brewing Company glutensiz

26. G-Free (Pilsner), St. Peter’s Brewery glutensiz

27. Forager Amber Pale Ale, Whistler Brewing Company glutensiz

28. Microbrasserie Nouvelle glutensiz

29. Gluten-Free Pale Ale,  Scott’s Brewing Company glutensiz

30. Ginger Beer, Billabong Brewing glutensiz

Glutensiz Bira Ne İşe Yarar?

Glutensiz birayı, biranın bir çeşidi olarak düşünebiliriz. Çünkü aslına bakıldığında, glutensiz birayı diğer glutensiz ürünler gibi sınıflandırabiliriz. Örneğin, glutensiz un, glutensiz makarna ve glutensiz bira gibi. Özetle,  gluten intoleransı olan, çölyak hastalığına sahip olan ya da tercihen gluten tüketmek istemeyen insanlar için bira içmenin daha sağlıklı olan alternatif yolu diyebiliriz.  

Glutensiz Biranın Özellikleri Nelerdir?

Alternatif bir çözüm olarak sayılabilecek glutensiz bira; gelenekselleşen, yaygın ve bilindik olan, tabiri caizse ‘normal’ biraya çok benzeyen bir ürün elde etmek için, gluten içeren ve dolayısıyla tahıl bazlı ham maddelerin, gluten içermeyen farklı maddelere evrilmesiyle oluşan biradır. Ham maddesi arpa veya buğday maltazlı olan biraları glutensiz hale çevirmek için çeşitli enzimlerin veya işleme yardımcı olan ek katkı maddelerin kullanılmasıyla oluşur. Güncelde de arpa ve buğday unu bazlı biralar için maltlama ve demleme süreçleri oldukça iyi yapılandırılmış iken glutensiz alternatif biraların üretiminde böylesine kesin bir yargı vermek çok da doğru sayılmaz. Çünkü, alternatif tahılların veya belki de kullanılan sahte tahılların kullanımına ilişkin bilgiler günümüzde geleneksel biraya göre oldukça sınırlıdır. Bu ham maddelerle demleme hakkında az sayıda yayın bulunmasının da yanında, glutensiz tahılların çoğu genellikle yeterince anlaşılmamış olup kullanımlarını optimize etmek için hala basit çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu bahsettiğimiz basit çalışmalara örnek vermek gerekirse, optimum pH değeri, lezzet profili, proteinlerin köpürme özellikleri, enzim aktivitelerinin sıcaklığı gibi etkenleri sayabiliriz. Darı, pirinç, kinoa, karabuğday gibi buğdayla arpanın yerini alabilecek tahılların çeşitli bileşimleri ve fiziko-kimyasal özellikleri sebebiyle, bunların kullanımı genelde arpa muadillerinden türetilen içeceklerden tat ve kalite açısından oldukça önemli farklılık gösteren ürünlerin açığa çıkmasıyla sonuçlanır. Bu nedenle, tat, doku ve görünüşün mükemmel olması için biraz daha çalışmaların artması gerekiyor desek gayet yerinde bir yorum olur.

Ayrıca, tat ve aroma konusuna değinmişken, tat ve aroma konusunda bildirilen geri dönüşlere bakıldığında, çoğunlukla arpa bazlı glutensiz biralar geleneksel biraya daha çok benzetilirken, alternatif ham maddelerle üretilen biralar genellikle daha farklı lezzet profilleri gösteriyor. Ayrıca eklemeliyiz ki, glutensiz biralar standart sayılan biralardan daha düşük alkol oranına sahip oluyorlar.

Glutensiz Biranın Faydaları Nelerdir?

Glutensiz biranın faydalarına gelince, bu başlığımızda glutensiz bira ile geleneksel birayı kıyaslayıp bir fayda analizi yapıp incelenmiştir ve faydalar ona göre aktarılmıştır.

 Çölyak hastalığından veya glutenden kaçınmanızı gerektiren başka bir sağlık durumundan muzdarip iseniz , glutensiz biraların sizin için gluten içeren biralardan daha sağlıklı bir seçim olduğu konusunda hepimiz hemfikirizdir. Ayrıca, belli bir düzende bira tüketen insanların ana şikayetlerinden biri olan şişkinlik hissiyatı, glutensiz bira tüketenlere oranla daha sıktır. Ve bazı çalışmalarda glutensiz biranın şişkinliğe neden olma olasılığının daha düşük olduğu söylenmektedir. Ek olarak da, birçok glutensiz birada hayvansal ürün türevlerini içermiyor, tabi ki de etiketini okumakta fayda var, bu nedenle vejetaryen ve veganlar için de tüketilme bakımından daha güvenilir oluyor.

Sınırlı ve kesin olmamakla beraber bazı bilim adamlarına göre, aşırıya kaçmama suretiyle tüketilen biranın tip 2 diyabet riskini, bunamayı ve kalp rahatsızlığını azaltma gibi etkileri var. Fakat dediğimiz gibi bu bilgilerin kesinlik yönü bulunmamaktadır. Bu kanıtlar için temel alınan epidemiyolojik çalışmaların da kusurlu olduğuna dair kaygılar vardır.

Glutensiz Biranın Zararları Nelerdir?

Genel olarak glutensiz biranın, geleneksel biranın ya da alkollü içeceklerin aşırı tüketiminin, her yönüyle insan sağlığına ciddi olarak zarar vermektedir. Biranın zararlarını kısaca listelemek gerekirse :

1. Akıl sağlığını olumsuz etkiler : Tüketilen aşırı miktarda bira, ilerleyen zamanlarda unutkanlığa sebebiyet verebilir.

2. İstenmeyen kilo artışı : Tüketilen aşırı miktarda bira, içerisinde barındırdığı çok fazla miktarda karbonhidrat bulunması ve oldukça yüksek enerjiye sahip olması istemsizce alınan kilo ile ilişkilendirilebilir.

3. Kanser oluşumunu arttırır : Tüketilen aşırı miktarda bira, biranın içinde bulundurduğu nitrozamin gibi bazı maddelerin fazla olması, vücutta oluşabilecek kanser hücresi sayısını arttırmaktadır.

4. Döllenme sıkıntıları yaşatabilir : Tüketilen aşırı miktarda bira, biranın aşırı tüketilmesi sonucunda, döllenmede sorun yaşama ihtimaliniz de yüksektir.

5. Bağırsaklara ve karaciğere zarar verebilir : Aşırı miktarda tüketilen bira, bağırsaklardaki bakterilerin büyümesine neden olur ve  karaciğere de sıçrayan bu bakteriler karaciğer hasarı ile sonuçlanır.

6. Bağımlılık yapar : En bilinen bağımlılıklardan alkol bağımlılığı, uzun vadede üzetildiği takdirde vücutta bağımlılık etkisi yaratır.

7. Kalp sağlığını tetikler : Biradan ziyade genel olarak alkollü içeceklerin fazla tüketilmesi, kalp ve damar sağlığı için oldukça kötüdür. Kalbin zayıflamasına ve düzensiz atım düzenine neden olabilir.

8. Bağışıklık sistemini zayıflatır.

Glutensiz Bira Nasıl Tüketilir?

Dışarıdan satın aldığınız glutensiz birayı, diğer tükettiğiniz geleneksel biralar gibi tüketebilirsiniz. Nasıl tüketilir başlığımız altında sizlere önerimiz, tat olarak daha güzel, daha aromatik lezzeti almak için biranızı soğuk tüketmeye özen gösterin. Çünkü, biranın oda sıcaklığına yaklaşması sonucunda içerisindeki şerbetçi otu ve karbonizasyon hissi azalabilir ve bu da daha düz daha sıradan bir deneyim yaşamanıza neden olur. O yüzden soğuk tüketmeye ya da içerken buzlu bardak kullanmaya dikkat ederseniz, tat olarak daha çok tatminlik duygusu yaşarsınız.

Günde Ne Kadar Glutensiz Bira Tüketilir?

Alkol tüketmek pek de önerilen bir şey olmamasına rağmen, tüketmek isteyenler için alkol miktarını sınırlamak gerekir. Alkol tüketmenin tıbbi bir bakış açısıyla bakıldığında, kabul görülen normal denenecek sınır günlük erkekler için, birim olarak 2 içki; kadınlar için de 1 birim içkidir. Bu ne demek oluyor? Kabaca bakıldığında 1 kutu ya da 1 şişe bira veyahut da 45 ml’lik bir ‘tek’ sert içkiye tekabül ediyor. Sert içkiden kasıt alkol oranı diğer alkollü içeceklere göre daha yüksek olan votka, viski gibi içeceklerdir.

Çok Fazla Glutensiz Bira Tüketilirse Ne Olur?

Bu başlığımızda glutensiz biranın aşırı tüketiminin yanında, aşırı miktarda tüketilen geleneksel biranın vücudumuzda ve çevremizde açtığı sorunlarından bahsedeceğiz.

Çevresel faktörler göz önünde bulundurulduğunda, aşırı bira tüketimi, daha doğru tabiriyle aşırı alkollü içecek kullanımı, sosyal hayatta yaşanılacak her türlü zorlukları beraberinde getirir. Gerek aile ortamında gerekse arkadaş çevresinde şiddetli anlaşılmazlıklar, sözel tartışmalar, fiziksel tartışmalar gibi bir çok soruna yol açar. Fiziksel olarak ise, aşırı alkol tüketimi vücut sağlığı için tam bir zehir diyebiliriz. Bu tabiri kullanmamızın sebebi, alkol vücudumuzdaki tüm organlar üzerinde tahrip edici etki gösterir. Sonucu ölüme dayanan, vücuttaki tüm doku ve organlara zarar veren alkolün yıkıcı etkisini tek tek incelemek gerekirse :

Alkol tüketimi arttıkça, kalp hastalığı riski de artar hatta öyledir ki, kalpte ritim bozukluğuna, kalp yetersizliğine, damar sertliği ve damar daralması da aynı oranda artar, uyku düzeni ve kalitesi bozulur, ciltte kalıcı kızarıklıklara yol açar. Burnun da işlevini etkiler ve koku duyusunda azalmaya sebebiyet verir. Devamında, ağız kokusu, tat almada zorluk, ağız kuruluğu, ağız içi enfeksiyonlar ve diş eti kanamalarından diğer diş eti rahatsızlıklarına kadar hepsi meydana gelir. En çok bilinen yan etkilerinden ise, çok fazla alkol tüketimi çeşitli mide rahatsızlıklarına, sindirim bozukluklarına, akciğerlerde akut akciğer iltihabı gibi akciğer rahatsızlıklarına; karaciğerde hasara, yağlanmaya ve sonunda siroza kadar uzanan bir tablo oluşturur. Ayrıca, üreme sisteminde bozukluklara da yol açar. Böylelikle, spermlerde kalitesizlik meydana gelir.  Hamilelik sırasında kullanılan alkol ise, anne karnındaki bebekte fetal alkol sendromuna sebebiyet verir ve bebeğin beyin ve kalp gelişiminde birtakım sorunlar meydana gelir. Hamile kadınların alkol almaları durumunda alkol kana karışıp plasentadan geçerek fetüse ulaşır. Bu durumda, bebekte gelişme geriliği, beyin ve sinir sisteminde hasarlar oluşur. Son olarak da, beyne etkisine değinelim. Aşırı tüketilen alkol, beyin fonksiyonlarını da olumsuz etkilemektedir. Kısa vadede düşünme, karar verme ve hareket etme gibi temel yetilerde bozulmalar meydana gelebilir. Uzun vadede ise beyin hücrelerin sonucu bunama ve beyin ölümü gerçekleşebilir.

Uzun lafın kısası, alkol bütün kötülüklerin anasıdır sözünü doğrulamış oluruz.

Kimler Glutensiz Bira Tüketmemelidir?

Alkollü içeceklerin sağlığımız üzerindeki etkileri dışında, glutensiz bira için; eğer çölyak hastalığınız, buğday alerjiniz ya da gluten duyarlılığınız yoksa, glutensiz bir diyetten fayda görmeniz pek olası olmamasıyla beraber, glutensiz biranın yukarıda bahsettiğimiz zararları dışında spesifik olarak sağlığa ek bir etkisi yoktur. Elbette ki, hamilelerin ve çocukların kesinlikle alkollü içecek olduğu için glutensiz bira tüketmesi önerilmez.

Glutensiz Bira Nasıl Yapılır?

Aslında daha önce yukarıda bahsettiğimiz gibi. Konuyu özetlemek gerekirse, glutensiz bira, biranın içinde barındırdığı glutenden zengin buğday veya arpanın yerini glutenden yoksun malzemelerin aldığı bira ‘glutensiz bira’ olarak nitelendiriliyor. Glutensiz bira yapımındaki malzemelere örnek olarak, pirinç, darı, mısır, karabuğday ve kinoa gibi glutensiz besinleri sayabiliriz. Bunun yanında, ekstradan tercih edilen, yeni yeni market raflarında yerini alan gluteni azaltılmış bira görmeniz de mümkün. Bu tarz, gluteni azaltılmış, bira ise yine alışık olduğumuz gibi, arpa kullanılarak elde ediliyor. Gelenekselleşen biradan farkı ise, dışarıdan bir enzimle arpadaki gluteni parçalayarak, gluten miktarını düşürüyorlar ve aynı zamanda bu işlemle de birayı filtrelemiş oluyorlar. Bu işlem bazı firmalar tarafından biraları filtrelemeden, rengini açmakta, buğulu ve puslu görüntüyü en aza indirgemede ya da yok etmekte de kullanılmaktadır.