Histamin alerjisi nedir?

Histaminoz olarak da bilinen histamin alerjisi,  diyetle alınan histaminin vücutta aşırı biriktiği durumdur. Histamin intoleransı genellikle bir alerji olarak adlandırılır; ancak, bu intoleransa hücre dışı histamin birikmesine yol açan bir dengesizlik neden olur. Histamin intoleransı, nüfusun yaklaşık %1'ini etkiler ve etkilenenlerin %80'i orta yaşa sahiptir. 

Birçok gıda önemli miktarda histamin içerir ve çeşitli sağlık sorunları ve ilaçlarla hassasiyet daha da ilerleyebilir.

Histamin, beyne bilgi ileten, sindirim için mide asidi üretimine işaret eden ve bağışıklık sistemi tarafından bir yaralanma veya alerjik reaksiyona yanıt olarak salınan bir kimyasaldır.

Vücut bu molekülü bağırsaklarda yeterince parçalayamadığı durumlarda, kandaki histamin seviyeleri artar ve bu durum da intoleransa neden olur.

Sindirilmiş histamini parçalayan başlıca ajan olan diamin oksidaz (DAO) adlı bir enzimin düşük seviyeleri genellikle bunun nedenini oluşturmaktadır. 

Histamin Alerjisi Neden Ve Nasıl Olur?

Araştırmaya göre, histamin intoleransı insanların  %1 ila %3’ünü bir yüzdesini etkilemektedir. 

Vücut diamin histamini sindirmek için oksidaz (DAO) ve histamin-N-metil transferaz (HNMT)  olmak üzere iki enzim üretir. 

Sindirim sistemi DAO üretirken, merkezi sinir sistemi HNMT üretir. Bu enzimlerden herhangi birinin düşük değerleri, çoğunlukla DAO, histamin duyarlılığı olan kişilerde yaygın olarak ortaya çıkar.

Histamini vücuttan temizlemek ve sağlıklı seviyeleri kontrol altında tutmak için gerekli enzimler yeterli olmadığında, vücutta histamin birikebilir. Bu durum da alerji semptomlarını taklit edebilir.

Bazı kişilerde genetik varyasyonlar nedeniyle DAO seviyeleri ve işlevi düşmektedir. Bazı çalışmalara göre, inflamatuar bağırsak hastalığı ve gluten duyarlılığı, DAO düzeylerini potansiyel olarak değişikliğe uğratabilir. 

Histamin içeren besinler, DAO'yu geçici olarak engelleyen maddeleri de içerebilir. Bazı tansiyon ilaçları, alkol ve asit blokerleri dahil çeşitli ilaçlar da enzimin aktivitesini azalmasına neden olabilir.

Histamin Alerjisi Belirtileri Nedir?

Histamin alerjisi kişiden kişiye değişebilir. Aşağıda histamin alerjisinde yaygın görülen belirtiler listelenmiştir.

• Baş ağrısı veya migren
• Burun tıkanıklığı veya sinüs sorunları
• Tükenmişlik
• Kurdeşen
• Sindirim sorunları
• Düzensiz adet döngüsü
• Mide bulantısı
• Kusma
• Kırmızı, kaşıntılı veya sulu gözler

Daha şiddetli histamin alerjisinde görülen belirtiler ise şunlardır.

• Karın krampları
• Doku şişmesi
• Yüksek tansiyon
• Düzensiz kalp atış hızı
• Endişe
• Vücut ısısını düzenlemede zorluk
• Baş dönmesi

Histamin Alerjisi için Hangi Doktora Gidilir?

Histamin alerjisi için dermatoloji (cildiye) bölümüne gidilmelidir. Doktorlar tarafından bir uzman görünmenin gerekip gerekmediği belirlenir. Belirtilerin bir gıda alerjisinden mi, histamin intoleransından mı yoksa her ikisinden mi kaynaklandığını belirlemek için bir alerji uzmanına görünmeyi önerebilirler.

Histamin Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Alerji gibi bir intoleransı tedavi etmenin en iyi yöntemi histaminden kaçınmaktır. Belirtileri hafifletmek için histamin içermeyen bir diyet yeterli olabilir. 

Histamin intoleransının tek gerçek uzun vadeli tedavisi histamin içermeyen bir diyet olsa da, semptomları yönetmeye yardımcı olabilecek bazı yöntemler bulunmaktadır. Bunlar özellikle sık ve şiddetli semptomlar yaşayan kişiler için faydalı olabilir.

Histamin açısından zengin gıdalardan veya vücudun histamin üretmesine neden olan gıdalardan kaçınılmalıdır. Histamin intoleransı semptomlarını hafifletmenin ilk adımı, düzenli bir düşük histamin içeren veya histamin içermeyen diyete bağlı kalmaktır. 

Histamin seviyeleri fermente edilmiş, yaşlandırılmış veya işlenmiş yemeklerde daha yüksektir. Bu nedenle de semptomlara neden olma olasılığı daha fazladır. Narenciye gibi yiyecekler, vücut sisteminde tutulan histamin salgılanmasına yol açabilir. 

Alkollü içecekler DAO'yu daha az verimli hale getirebilir, bu da histamin intoleransı olan kişiler için sorun olabilir.

Yanlışlıkla histamin içeren bir yiyecek tüketildiğinde, Benadryl (difenhidramina) gibi antihistamin ilaçları yardımcı olabilir. Bu ilaçlar histamin aktivitesini inhibe ederek semptomların hafiflemesini sağlar. Antihistaminik ilaçlar, reçetesiz veya reçeteyle satın alınabilir.

Değişen bir diyete ek olarak, doktorlar semptomları azaltmak veya ortadan kaldırmak için bazı takviyeler önerebilir. 

Örneğin bir DAO takviyesi önerilebilir. Vücuttaki histamin işleme enzimlerinin aktivitesini artıran yüksek dozlarda C vitamini, bakır veya B6 vitamini önerilebilir.

Histamin Alerjisi Bitkisel Tedavi Yöntemleri Nedir?

Histamin alerjisi belirtilerinin günlük yaşamı zorlaştırdığı durumlarda, rahatlamak için doğal bir antihistaminik kullanılabilir. Quercetin, zerdeçal, ısırgan otu yaprağı, D Vitamini veya C Vitamini gibi doğal histamin blokerleri, bitkisel ilaçlar veya takviyeler olarak bulunabilir.

Yaygın olarak bulunan bir bitkisel ilaç olan ısırgan otu, doğal bir antihistaminik olarak da işlev görebilir. 2000 yılında yapılan bir araştırmada, katılımcıların yüzde 58'i dondurularak kurutulmuş ısırgan otlarının kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olduğunu ve 69'u bunun bir plasebodan daha iyi olduğunu gösterilmiştir.

Quercetin, soğan, elma ve diğer meyve ve sebzelerde bulunan bir antioksidandır. 2007 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, solunum yollarındaki inflamatuar yanıtı azaltarak alerjilerin solunum yan etkilerini azalttığı belirtilmiştir.

Histamin Alerjisi Olanlar Ne Yememelidir?

Histamin alerjisine sahip kişilerin kaçınması gereken besinler aşağıda listelenmiştir.

Histamin açısından zengin besinler şunlardır.

• Alkol ve diğer fermente içecekler
• Turşu, yoğurt, sirke,, soya sosu, mayonez, kefir, ayran vb gibi mayalı gıdalar
• Salam, sucuk, pastırma ve sosis gibi işlenmiş gıdalar
• Kayısı, erik, incir, üzüm, dut kurusu
• Turunçgiller
• Keçi peyniri ve eski peynirler
• Ceviz
• Kaju
• Yer fıstığı
• Avokado
• Patlıcan
• Ispanak
• Domates
• Uskumru, ton, hamsi, sardalya gibi bazı balık çeşitleri ve tütsülenmiş balıklar

Vücutta histamin salınımını tetikleyen gıdalar ise şunlardır.

• Alkol
• Muz
• Domates
• İnek Sütü
• Kabuklu deniz ürünleri
• Buğday ruşeymi
• Buğday tohumu
• Fasulyeler
• Papaya
• Çikolata
• Turunçgiller
• Özellikle ceviz, kaju fıstığı ve yer fıstığı
• Gıda boyaları ve diğer katkı maddeleri

Histamin Zehirlenmesi Neden Olur?

Yaygın olarak histamin toksisitesi olarak bilinen Scombroid zehirlenmesi, bir tür gıda zehirlenmesidir. Bu durum, yüksek dozda histamin içeren gıdaların vücuda alınmasından kaynaklanmaktadır.  Bu gıda zehirlenmesine Scombridae isminin verilmesinin sebebi ise bu gıda zehirlenmesine yaygın olarak bazı scombroid familyasından olan balıkların yol açmasıdır. 

Histamin zehirlenmesi bazı balık türlerinin tüketiminde daha yaygın olarak görülmektedir. Ton balığı, uskumru, hamsi, ringa balığı ve lüfer bunlardan bazılarıdır.

Fakat Scombridae familyasından olmayan balık türleri ve kırmızı et, şarap,  peynir ve bira gibi diğer besinlerin de bu zehirlenmeye yol açmasından dolayı bu hastalık ‘histamin zehirlenmesi’ olarak anılmaktadır. 

Histamin zehirlenmesinin belirtileri arasında şiddetli baş ağrısı, bulantı, tansiyon bozukluğu, çarpıntı, baş dönmesi,  karın ağrısı, ağız kuruluğu, susama hissi, yutma zorluğu, bağırsakların bozulması ve ishal, kramp, vücutta şişmeler ve ödemler, yüzde ve boyunda kızarıklık, vücutta kaşıntı, sızlama ve yanma yer almaktadır.

Histamin Diyeti Nedir?

Düşük histamin diyeti, histamin intoleransının kişi için uygun olup olmadığını belirlemek ve kişisel eşiğini belirlemek için önemli yöntemlerden biridir. Bu kadar kısıtlı bir diyetin uygun beslenmeyi sağlama olasılığı düşük olduğundan, bu diyetin uzun vadeli bir tedavi seçeneği olmadığı bilinmelidir. Histamin açısından zengin veya histamin salgılayan gıdaları ortadan kaldırmak için bir diyetisyene danışmak gereklidir.  Bir beslenme günlüğü tutmak, gıdaların tolerans seviyelerini dikkatli şekilde değerlendirmeye ve diğer ilgili faktörleri takip etmeyi kolaylaştırmaktadır. Diyetisyenin rehberliğinde ve bu ilk değerlendirmenin sonrasında dengeli ve kişinin ihtiyacına uygun, uzun vadeli bir beslenme planı oluşturulabilir. 

Histamin Diyeti Nasıl Yapılır?

Bir beslenme günlüğü tutmak histamin diyetinin önemli bir parçasıdır çünkü uzak durulması gereken besinleri belirlemeye ve değiştirilmesi gerekebilecek hazırlama ve pişirme yöntemlerini tespit etmeye olanak tanır. Bir yemek günlüğü tutmak oldukça bilgilendirici olabilir ve bazı öğünlerin, özellikle de genellikle sağlıklı kabul edilenlerin olumsuz etkilere sahip olduğunu ortaya çıkarabilir.

İlk olarak, alkol, süt ürünleri ve fermente gıdaların beslenme düzeninden çıkarılması, semptomların azaltılmasında faydalı olabilir. Bunun nedeni ise bazı gıdaların histamin  içermesi ve bazılarının da histamin üretimini teşvik etmesidir. Kafeinli içecekler gibi diğer yiyecekler DAO enziminin işlevini engeller ve bunlardan kaçınılmalıdır.

Doğal antihistaminikler, histaminin vücutta birikmesini önleyen mineraller ve bitki kimyasallarıdır. C ve D vitaminlerinin yanı sıra kuersetin ve kurkumin de bunlar arasında bulunur. Bu kimyasallar açısından yüksek yüksek olan yiyecekleri diyete dahil etmek faydalı olabilir. DAO enziminin çalışmasına yardımcı olan diğer elementler arasında B6 gibi B vitaminleri ve bakır, çinko ve manganez gibi mineraller bulunur.

Doğal antihistaminikler olarak çalışan gıdalar şunları içerir:

• Su teresi
• Soğan
• Elma
• Yaban mersini
• Tarhun
• Kekik, papatya ve diğer taze otlar
• Taze zencefil
• Zerdeçal

Düşük histamin içeriğine sahip yiyecekler şunlardır.

• Taze etler ve taze balık
• Meyveler (ananas, muz, narenciye, çilek hariç)
• Yumurta sarısı
• Pirinç
• Sebzeler (domates, patlıcan, ıspanak, avokado, balkabağı hariç)
• Zeytinyağı   
• Keçi sütü