Hodan yağı nedir?

Hodan yağı, hodan (Borago officinalis) bitkisinin tohumlarından elde edilen bir çeşit yağdır. Hodan yağı, yüksek gama linoleik asit (GLA) miktarına sahiptir. GLA genellikle yağın yaklaşık dörtte birini oluşturmaktadır. Bu yağ asidinin birçok hastalığa bağlı meydana gelen iltihabı azaltmada etkili olabileceği düşünülmektedir. Hodan yağı, Kuzey Afrika, Suriye ve  Güney Amerika’da yetişmektedir. Türkiye’de ise Marmara ve Karadeniz bölgelerinde fazla miktarlarda  bulunmaktadır.

Hodan bitkisinin boyu genellikle 44 cm'e kadar ulaşmaktadır. Beş yaprak üzerinde, beş üçgen sivri yapraklı bir görünüme ve genellikle mavi açan çiçeklere sahiptir. Hodan bitkisi mayıs ayının ortasından eylül ayının sonuna kadar farklı zaman aralıklarında açmaktadır. Bu bitkinin tohumlarından elde edilen yağ,  mineral, kolin, protein, niasin, lif, tiamin, C vitamini, A vitamini ve riboflavin bakımından zengindir. 

GLA, eklemlerin hücre yapısını ve işlevini korumaya yardımcı olan esansiyel bir yağ asididir. GLA, vücut tarafından bağışıklık sistemini düzenleyen ve eklem iltihabı ile savaşan hormon benzeri kimyasallar olan prostaglandinlere dönüştürülür. GLA, doğrudan inflamatuar hücrelere etki ederek inflamatuar reaksiyonları da inhibe edebilir.

Hodan Yağı Faydaları Nedir?

Hodan yağının faydaları aşağıda listelenmiştir.

• Linolenik asit içerir:  Hodan yağı yüksek miktarda GLA veya linolenik asit içermektedir. GLA, vücudun prostaglandin E1'e (PGE1) dönüştürdüğü bir tür yağ asididir. Bu madde vücutta bir hormon gibi davranarak cilt problemlerine ve kardiyovasküler sorunlara bağlı iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur. Hodan yağı, diğer tohum yağlarına kıyasla en yüksek GLA içeriğine sahip olduğu belirtilmektedir.
• Solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisine katkı sağlar: Hodan yağının iltihaplı solunum yolu enfeksiyonları ve akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) gibi rahatsızlıkları olan kişilerde dahil olmak üzere akciğer işlevlerini iyileştirmeye yardımcı olduğu bulunmuştur. Hodan yağı takviyeleri öksürük, soğuk algınlığı veya grip ile ilişkili iyileşme sürecini hızlandırmaya destek olabilmektedir.
• Antienflamatuar özelliklere sahiptir: Hodan yağı, sağlıklı bir immünolojik yanıtı desteklemeye ek olarak, zararlı hücrelerin hücre ölümü (apoptozis) üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabilir. GLA, vücuda girdiğinde (DGLA) dihomo-linolenik asit adı verilen bir moleküle dönüştürülür. Bu da, bağışıklık sisteminin prostaglandin ve lökotrien üretimi için bir başlangıç ​​görevi görür.
• Enflamatuar reaksiyonları ve trombotik sonuçları artırmaktan büyük ölçüde sorumlu olan lökotrien üretimini engellediği için DGLA'nın iltihabı azalttığı düşünülmektedir.
• Bununla birlikte hodan yağı tedavilerini omega-3 yağ asitleri ile birleştiren kişilerde daha da iyi sonuçlar olduğu görülmektedir. 
• Hodan yağı, balık yağı ve ikisinin bir kombinasyonunun değerlendirildiği bir çalışmada,  74 katılımcıya 18 ay boyunca günde 1.8 gram hodan yağı ve/veya 2.1 gram balık yağı almanın, romatoid artrit (RA) semptomlarının azalmasına yardımcı olduğu belirtilmiştir. 
• Bulgulara göre, bu yağlar, bazı insanlar için nonsteroid antiinflamatuar ilaçların (NSAID'ler) yerini alabilir ve NSAID'lerin uzun süreli kullanımı ile ilişkili plan bazı olumsuz yan etkilerden kaçınabilir. 
• Antioksidan özelliklere sahiptir: Hodan yağı, antioksidan özelliklere ve kanserli hücrelerin büyümesi ile savaşmaya yardımcı olan antimutajenik özelliklere sahiptir. Yapılan çalışmalarda hodan yağının, toksik hücrelerin ömrünü kısaltan sitotoksik özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Hodan yağı takviyeleri ayrıca DNA'yı koruma ve hastalık gelişimine katkıda bulunan, altta yatan oksidatif genetik hasarı azaltma kapasitesi nedeniyle de önerilmektedir. 
• Egzama ve diğer cilt problemleriyle mücadeleye yardımcı olur:  Hodan yağının en bilinen faydalarından biri i, egzama ve atopik dermatit gibi cilt sorunlarının tedavisidir. 
• Hodan yağının zayıf delta-6-desatüraz aktivitesinin neden olduğu cilt lipid (yağ) eksikliklerinin düzeltilmesine yardımcı olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte, normal asidik cilt pH'ını geri kazanmaya ve epidermisteki cildi koruyan enzimlerin miktarını artırmaya yardımcı olabilir.
• Cilt yeterli koruyucu yağlar üretemediğinde, bağışıklık sistemi düzensizleşir ve artan inflamasyon, egzama ve atopik dermatitte görülenler gibi cilt alevlenmelerine neden olan belirli immünolojik tepkilere yol açar. 
• İnsan derisi, öncül linoleik asit veya araşidonik asitten kendi kendine GLA üretemediği için, hodan yağı takviyesi, önemli yağ asitlerinde eksik olanlar için doğal bir egzama tedavisi görevi görür.
• Artrit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur: Yapılan çalışmalarda, hodan yağının anti-inflamatuar özellikleri sayesinde, romatoid artritli kişilerde hareketliliği iyileştirdiği ve artrit semptomları azalttığı gösterilmiştir. Araştırmalarda ayrıca, artrit tedavisi olarak hodan yağı kullanmanın önemli bir yan etkisinin bulunmadığını da gösterilmiştir. 
• Kilo kontrolünde etkili olmaktadır: Hodan yağının  daha rafine yağlara göre vücutta daha az yağ birikimine neden olmaktadır. GLA, artan kahverengi yağ birikimine, ancak daha az beyaz yağ büyümesine sebep olur. Bu, kahverengi ve beyaz yağ dokusu büyümesini kontrol eden gen ifadelerindeki bir farkla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Hodan yağının ayrıca insülin duyarlılığını iyileştirmeye ve tip 2 diyabetle ilişkili insülin direnciyle savaşmaya yardımcı olabileceğini düşünümektedir. 
• Hodan yağı, bebeklerin cilt sağlığı üzerinde de önemli faydalara sahiptir. Yeni doğan bebekler ve 1-1,5 yaş aralığındaki bebeklerin kafa derisinde “beşik şapkası” ya da “konak” olarak adlandırılan pul şeklinde döküntüler oluşmaktadır. Hodan yağı, zeytinyağı ile seyreltilerek bebeğin cildine masaj yapmak uygulandığında, ciltteki bu döküntülerin giderilmesinde etkilidir. Bununla birlikte, hodan yağının yenidoğanın sinir sisteminin gelişimine yardımcı olmak için tıbbi olarak kullanıldığı durumlar da bulunmaktadır. 

Hodan Yağının Yan Etkileri Nelerdir?

Hodan yağı hem topikal hem de ağız yoluyla kullanım için genellikle güvenli olarak kabul edilse de, bazı insanlar özellikle daha yüksek miktarlarda alındığında sindirim problemlerine yol açabilir. Buna ek olarak Karaciğer hastalığı bulunan veya karaciğeri etkileyen ilaçlar kullanan kişilerin ve kan ilacı kullananların hodan yağı kullanmadan önce bir uzmana danışmaları tavsiye edilmektedir. Hodan yağının yan etkileri aşağıda listelenmiştir. 

• Ağız yoluyla alındığında şişkinlik, kusma, baş ağrısı, gaz, mide bulantısı ve hazımsızlık gibi semptomlara neden olabilir.
• Topikal uygulandığında döküntü, kurdeşen, baş dönmesi, şişlik, nefes almada zorluk ve ani yorgunluk gibi semptomlara neden olabilir. 

Hodan Yağı Cilt ve Saç için Nasıl Kullanılır?

Hodan yağı cilde, saça ve tırnaklara lokal olarak uygulanır. Ancak cilde uygulanmadan önce bir taşıyıcı yağ ile seyreltilmesi gerekmektedir. Bunun için kullanmadan önce yaklaşık 30 ml badem veya zeytinyağı için 12 damla hodan yağı ile karıştırılabilir. Günde iki kez ince bir tabaka halinde masaj yaparak uygulanmalıdır. 

Hodan yağını kullanmadan önce cildin küçük bir bölümüne uygulanması ve 48 saat içinde herhangi bir tahriş veya alerjik reaksiyon belirtisi görülmediğinde uygulamaya devam edilmesi tavsiye edilmektedir. 

Ayrıca hodan yağını, cilt için kullanılabilen diğer bitkisel yağlarla karıştırılarak veya kozmetik ürünlere eklenerek de kullanılabilir. 

Hodan Yağı Kullanım Dozu Nedir?

Yeterli hodan yağı dozu, tıbbi geçmişi ve kullanım amacına bağlı olarak değişmektedir. 

Sağlıklı kişiler için önerilen hodan yağı genellikle günde bir veya iki kez, 500 mg ila 3.000 miligram şeklindedir. 

Romatoid artrit gibi hastalıkların neden olduğu iltihabı ve rahatsızlığı hafifletmek için ise en yüksek üç grama kadar  olan bir doz genellikle en etkilidir. Yapılan araştırmada, günde 1.8 gram hodan yağı ve 2 gram balık yağı kombinasyonunun romatoid rahatsızlığını tedavisine yardımcı olduğu belirtilmiştir.

Hodan yağını kullanmaya yeni başlayanlar için ortalama 500 mg'lık gibi az miktarların kullanımı önerilmektedir. 

Hodan Yağına Benzer Diğer Yağlar Nelerdir?

Hodan yağına benzer yağlar aşağıda listelenmiştir.

• Avokado yağı
• Zeytinyağı
• Ayçiçek yağı
• Keten tohumu yağı
• Tarçın yağı
• Biberiye yağı
• Kekik yağı
• Ceviz yağı
• At kestanesi yağı
• Çörek otu yağı
• Badem yağı
• Kabak çekirdeği yağı
• Hindistan cevizi yağı
• Sarı kantaron yağı
• Susam yağı