Kansızlığınız varsa bu 7 maddeden uzak durun

Vücudun yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretememesi durumu olarak tanımlanan anemi, halk arasında kansızlık olarak bilinir. Genelde kırmızı kan hücrelerinin tahrip olması veya vücudunuzun yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretememesi nedeniyle oluşur.

Hayatın herhangi bir evresinde ortaya çıkabilen ve ciddi bir halk sağlığı sorunu olan anemi aynı zamanda en yaygın beslenme eksikliklerinden biridir. Geçici/ uzun vadeli veya hafif/şiddetli gibi pek çok farklı durumda seyredebilir. Bunlara ek olarak bazı hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir bu yüzden göz ardı edilmemesi gerekir. Kısacası anemi ciddiye alınması gereken bir rahatsızlık olsa da tedavi edilebilir ve önlenebilir bir durumdur.

Aneminin belirtileri nelerdir?

Anemiye işaret eden birçok belirti ve semptom vardır:

●Tükenmişlik/ yorgunluk

●Nefes darlığı

●Ağrılı dil

●Baş ağrısı

●Alt bacaktaki huzursuz hareket hissi

●Hızlı nabız

Anemi türleri nelerdir?

Anemi genelde demir eksikliği kaynaklı görülse de birbirine karıştırılan başka türleri de vardır:

Pernisiyoz anemi

Hastalar, B12 vitamini emilimine yardımcı olan intrinsik faktör eksikliğinde bu tür anemiden muzdariptir. B12 vitamini olmadan sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretilemez. 

Folik asit eksikliğine bağlı anemi

Vücutta B9 vitamini eksikliği varsa, kişide folik asit eksikliği anemisi adı verilen bir durum ortaya çıkabilir çünkü vücudun yeterli kırmızı kan hücresi üretebilmesi için folik aside ihtiyacı vardır. Bu anemi türü genelde alkoliklerde sık görülür çünkü alkol folik asit emilimini ve metabolizmasını engeller. Buna ek olarak bağırsak hastalıkları, kötü bağırsak sağlığı, ağızdan alınan gebelik korunma hapları, kanser ilaçları gibi faktörler de folik asit emilimini baskılayabilir.

Hemolitik Anemi

Bu tip, vücudunuzun çok çabuk ölen, deforme olmuş kırmızı kan hücreleri ürettiği genetik veya kazanılmış fakat çok yaygın görülmeyen bir anemi türüdür.

Aplastik anemi

Aplastik anemi, yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretemeyen kemik iliğinin hasar görmesidir. Bunun bir diğer adı da kemik iliği aplazisidir.

Anemide beslenme nasıl olmalıdır?

Aneminin hızlı bir şekilde tedavi edilebilmesi için özel bir beslenme planı izlenmelidir. Kısacası demir eksikliğinde sağlıklı beslenme ilk savunma hattınızı oluşturmalıdır. Bunun için de aşağıdaki maddelerden mümkün olduğunca uzak durarak başlamanız harika bir seçenek olacaktır.

1- Tanenlerden kaçının

Tanenler doğal olarak oluşan bitki bazlı maddelerdir. İçtiğiniz çay ve kahve de tanen içerir. Ayrıca meyve sularında, meyvelerde, kuruyemişlerde, baklagillerde, bazı şifalı bitkilerde ve bazı baharatlarda bile tanen bulunur.

Demir emilimi esas olarak duodenumda ve ince bağırsağın üst jejunumunda meydana gelir. Tanenler demir moleküllerini bağlar ve vücutta demir emilimini engeller. Bu olumsuz müdahale nedeniyle demir vücudunuzdan tamamen emilmez. Bu da zaten demir eksikliği yaşayan biri için daha da olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Tanenin bu olumsuz etkisinden korunmak için özellikle çay, kahve tüketimini öğün sırasında ve öğünden 2 saat sonrasına kadar yapmamanız önerilir. Buna ek olarak kuru baklagillerdeki tanen miktarını azaltmak için ıslatma, filizlendirme gibi yöntemlere başvurulabilir.

2- Gluten hassasiyetiniz varsa, elimine edin

Gluten bağırsak duvarına zarar verebilir ve kırmızı kan hücrelerinin üretilmesi için gerekli olan demir ve folik asit emilimini engelleyebilir.

Yapılan araştırmalar çölyak hastalarında (hastaların glütene alerjisi olması nedeniyle ince bağırsağın hasar gördüğü bir hastalık), folat ve demirin vücutta tamamen emilmediği gözlenmektedir. Sonuç olarak, bu kötü emilim anemiye yol açabilir. Eğer gluten hassasiyetiniz varsa gluteni hayatınızdan elimine ederek hem hassasiyetten hem de demir eksikliğinden korunabilirsiniz.

3- Fitatlardan kaçının

Fitik asit olarak da adlandırılan fitatlar baklagillerde, tam tahıllarda, kuruyemişlerde ve kahverengi pirinçte bulunur. Fitik asit sindirim sisteminde bulunan demire bağlanır ve emilimini engeller. Bu nedenle anemik hastaların fitat içeren gıdalardan uzak durması gerekir.

Fitat en çok bitkisel gıdaların tohum kısımlarında bulunur ve ıslatma, filizlendirme gibi yöntemlerle uzaklaştırılabilir.

4- Kalsiyum içeren gıdaları bilinçli tüketin

Kalsiyum ve demirin değerlikleri aynı olduğundan vücutta emilim için adeta bir yarışa girerler, bu nedenle kalsiyum içeren gıda ürünlerini demir açısından zengin diğer gıdalarla birlikte tüketmek vücudunuz tarafından emilen demir miktarını etkileyebilir. Bu yüzden süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri ile demir içeren gıdaların farklı zamanlarda alınması anemik bireyler için önemlidir.

5. Polifenoller

Polifenoller demir emiliminin önemli inhibitörlerindendir. Kakao, kahve, elma, baharat, ceviz vb. pek çok gıda polifenoller veya fenolik bileşikler içerir; bu nedenle anemik hastaların bunlardan kaçınması gerekir.

6-Alkol tüketiminden kaçının

Fazla alkol tüketimi kırmızı kan hücresi üretimini ve olgunlaşmasını etkiler. Bu, hücrelerin anormalliğine veya işlev bozukluğuna neden olur. Alkol aynı zamanda demirin besinlerden emilimini de etkileyebilir ve hemoglobinin düzgün oluşumundan sorumlu olan demir ve folik asit eksikliklerine yol açabilir, anemik bireylerin minimum düzeyde alkol tüketimi önerilir.

Ayrıca alkolün yalnızca anemiye değil, çok çeşitli başka sağlık sorunlarına da yol açabileceği unutulmamalıdır.

7-Bazı ilaçlardan kaçının

Bazı ilaçların kullanımı vücudunuzun kendi kırmızı kan hücrelerini yabancı madde olarak algılamasına neden olabilir. Bu durumda vücut, kırmızı kan hücrelerine saldıran ve onların çok erken parçalanmasına neden olan antikorlar üreterek hızlı tepki verir. Hemolitik anemiye neden olabileceğinden Sefalosporinler, Dapson, Levodopa, Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), Penisilin ve türevleri vb. ilaçlar bir doktora danışılmadan kullanılmamalıdır.

Anemi risk faktörleri nelerdir?

Bazı faktörler anemi riskini artırabilir:

●Diyetiniz demir açısından düşükse, B12 vitamini , folat ve bakır gibi vitamin ve minerallerden yoksunsa anemi riskiniz artar.

●Bağırsak bozukluğuna sahipseniz, bu besinlerin emilimini etkileyerek anemi riskinizi artırır.

●Menstruasyon kırmızı kan hücrelerinin kaybına neden olur, bu yüzden menopoza girmemiş kadınlarda demir eksikliği anemisi riski daha yüksektir.

●Hamilelikte folik asit ve demir içeren bir multivitamin alınması önemlidir, aksi takdirde anemi riskiniz artar ve bebek gelişimi riske girer.

●Kanser, böbrek yetmezliği veya başka bir kronik rahatsızlık anemi riskini artırır.

●65 yaş üstü kişilerde anemi riski daha yüksektir.

Kansızlığa iyi gelen gıdalar nelerdir?

1- Pancar

Kansızlık için güvenle tüketebileceğiniz sebzelerden biri pancardır . Bu sebze doğal bir demir kaynağı olduğundan kandaki hemoglobin miktarının artmasına yardımcı olur. Dolayısıyla uzun süreli tüketimle kandaki oksijen seviyesi giderek artar.

Pancarı pişmiş halde veya çiğ salata olarak yiyebilirsiniz. Alternatif olarak, bu harika sebzeyi ezip sıvılaştırabilir ve pancar suyu da hazırlayabilirsiniz.

2- Narenciye

Düzenli C vitamini tüketiminin akut anemiden şikayetçi hastaların durumlarını iyileştirdiği bulunmuştur. C vitamini kanın daha fazla miktarda demir emmesine yardımcı olur.

Bu nedenle portakal, mandalina veya limon gibi doğal C vitamini kaynaklarını düzenli olarak tüketmeyi bir alışkanlık haline getirin.

3- Çörek otu pekmezi

Çörek otu pekmezi B vitamini, demir ve diğer temel minerallerin doğal bir kaynağı olduğundan, genellikle kansızlık çeken hastalara tavsiye edilir. Bu doğal maddeyi her gün tükettiğinizde kandaki hemoglobin üretimini artırır, böylece anemi riskinizi azaltırsınız.

4-Yeşil yapraklı sebzeler 

Hem içermeyen demirin (bitkisel gıdalarda bulunur) en iyi kaynaklarındandır. Bu yeşillikler arasında ıspanak, lahana, brokoli, roka gibi pek çok çeşit bulunur. Yeşil yapraklı sebzeler size iyi miktarda demir sağlasa da yalnızca onlara güvenmeyin, demir içeren çeşitli gıdaları diyetinize ekleyin.

5- Muz

Muz, vücudunuzun kırmızı kan hücreleri üretmek ve hemoglobin sayısını artırmak için ihtiyaç duyduğu temel besinler, C vitamini, folat, potasyum ve demir ile doludur. Yeşil veya olgun muz tüketmek demir seviyelerini önemli ölçüde artırmaya yardımcı olabilir.

6- Hurma, kuru üzüm ve incir

Kuru üzüm ve hurma mükemmel bir C vitamini ve demir kaynağıdır. C vitamini bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur, böylece vücudunuzun demiri daha verimli bir şekilde emmesine fırsat tanır. Tatlı ve dolgun incir ise demir, A vitamini, magnezyum ve folat açısından zengindir. Haftada en üç kez sabahları bir avuç ıslatılmış incir/ hurma/ kuru üzüm tüketmek hemoglobin seviyenizi iyileştirebilir.

7-Siyah susam tohumları

Siyah susam tohumları anemi hastaları için harikalar yaratabilir. Kalsiyum, magnezyum ve demir açısından zengindirler ve bunların hepsi demir seviyenizi arttırmak için son derece önemlidir. Ayrıca susam tüketimi vücutta demirin emilmesine de yardımcı olur. Tohumları yarım bardak suya batırıp bir gece bekletip ertesi sabah tüketebilirsiniz.

Diğer demirden zengin gıdalar şunlardır:

Et ve kümes hayvanları

Karaciğer

Deniz ürünleri (balıklar, istiridye, karides ve deniz tarağı)

Güçlendirilmiş gıdalar: Bu gıdalar, normalde doğal olarak bulunmayan belirli vitamin ve minerallerle zenginleştirilmiş gıdalardır. Portakal suyu, makarna, beyaz pirinç gibi pek çok gıda demirle zenginleştirilmiştir, bu ürünleri tercih edebilirsiniz.

Anemi için beslenme tavsiyeleri nelerdir?

Kansızlığa karşı tüketip tüketmemeniz gereken besinleri listelediğimize göre sırada anemi için genel beslenme tavsiyeleri vermek var:

●Demir açısından zengin yiyecekleri, demir emilimini engelleyen yiyecek veya içeceklerle birlikte yemeyin. Bunlar arasında kalsiyum açısından zengin gıdalar, kahve, çay, yumurta vb. yer alır.

●Demir açısından zengin ve aynı zamanda C vitamini içeren yiyecekler yiyin. Portakal,limon, çilek ve domates gibi yiyecekler demir emilimini artırır.

●Kayısı, pancar ve kırmızı biber gibi gıdalar da dahil olmak üzere beta karoten içeren demir açısından zengin gıdalar yiyin.

●Demir içeren gıdaları çeşitlice tüketmeye çalışın, sürekli aynı besini tüketmeyin.

●Folat ve B-12 Vitamini açısından zengin olan gıdaları diyete ekleyin.