Karaciğer detoksu nedir? Karaciğer diyeti nasıl yapılır?

Vücudumuzun en büyük organı olan karaciğer, bağırsaklardan tutun da stres durumumuza kadar pek çok şeyle yakından ilişkilidir. Yani sağlıkta bütün yollar karaciğere çıkar… Peki karaciğeriniz gerçekten sağlıklı ve aktif bir şekilde çalışıyor mu? Yoksa fark etmeden onu fazlaca yordunuz mu? Herkes derin bir nefes alsın ve sakin olsun, bu yazıyla önce karaciğerinizi yorup yormadığınızı anlayacak ardından telafi yollarını öğreneceksiniz, keyifli okumalar.

Karaciğeriniz yorgun mu?

Karaciğeriniz, toksinleri atık ürünlere dönüştüren, kanınızı temizleyen ve vücuda en önemli proteinlerden bazılarını sağlamak için besinleri ve ilaçları metabolize eden bir filtre görevi görür. Karaciğerin vücutta çok çeşitli görevleri vardır, vücudunuza aldığınız çoğu bileşenle uğraşan karaciğerdir. Karaciğerin uğraşmak zorunda kaldığı bazı bileşenler:

●Düzenli metabolik atıklar (normal vücut işleyişini düşünün)

●Görevini tamamlamış, sisteminizden detoksifiye edilmesi veya atılması gereken kullanılmış hormonlar (örneğin adet döngüsünün farklı noktalarındaki hormonlar)

●Tarım ilacı, toksinler, ilaçlar

●Alkol 

●Ağır metaller

●Aslında ihtiyacınız olmayan ekstra takviyeler

●Fazla A vitamini (aşırı süt ürünlerinden ve yüksek A vitamini içeren sağlıklı gıdalardan/takviyelerden, topikal retinoid cilt kremlerinden vb.)

●Bakır fazlalığı

●Demir fazlalığı

●Bitkisel ilaçlar (bilinçsizce kullanılan otlar, baharatlar)

Yukarıdaki listede de görüldüğü gibi aslında çoğu zaman karaciğer, bilinçsizce tükettiğimiz takviyelerden, bitkisel diye bol bol aldığımız otlardan, antibiyotiklerden, maruz kaldığımız ağır metallerden, alkolden dolayı vücudumuz zarar görmesin diye uğraşır fakat bunun sonunda karaciğere bindirdiğimiz yük o kadar artar ki, artık baş edemeyen karaciğerimiz hastalanmaya başlar.

Karaciğerimizin işini yapmakta zorlandığını gösteren birkaç ipucunu paylaşalım:

●Hepatit öykünüz varsa,

●Alkol kullanıyorsanız,

●Uzun süredir ilaç kullanıyorsanız

●Yağlı yiyeceklerden tükettiğinizde mide rahatsızlığı yaşıyorsanız,

●Yağlı veya parlak bir dışkınız varsa,

●Mide bulantısı veya sabah bulantısı geçmişiniz varsa,

●Açık veya soluk renkli dışkınız varsa,

●Sık sık baş ağrısı yaşıyorsanız,

●Safra kesesi rahatsızlığınız varsa,

●Özellikle yemeklerden sonra ağızda acı tat oluşuyorsa,

●Göğüs kafesinizin sağ alt tarafında ağrı varsa,

●Hemoroid veya varisli damarlara sahipseniz,

● Aspartam tüketiyorsanız,

●Kronik yorgunluk  veya fibromiyalji rahatsızlığınız varsa,

●Uzun süreli kabızlık problemi yaşıyorsanız,

●Sarımsı cilt ve gözlere sahipseniz,

●Kilo vermekte zorlanıyorsanız,

●Yüksek tansiyon öykünüz varsa,

●Kaygılı bir ruh haline sahipseniz, 

●Kronik yorgunluk yaşıyorsanız,

●Aşırı terliyorsanız,

●İştahsızsanız…

Yukarıda saydığımız belirtiler karaciğerin bazı fonksiyonlarını yerine getirememeye başlamasıyla oluşabilecek sorunlardır. Karaciğerde yağlanma, yetmezlik, iltihap gibi çok çeşitli problemler oluşabilir. Siz de bu sorunlardan muzdaripseniz doktorunuza danışarak karaciğer detoksunu uygulayıp uygulamayacağınıza birlikte karar vermelisiniz.

Karaciğer yağlanması diyeti nasıl yapılır?

Karaciğer yağlanması diyeti, karaciğerin yağlanmasını azaltmaya ve karaciğer fonksiyonlarını iyileştirmeye yönelik bir beslenme planıdır. Bu diyeti yaparken dikkat edilmesi gereken bazı temel adımlar şunlardır:

1. Şeker ve İşlenmiş Karbonhidratları Azaltın: Karaciğer yağlanmasının en büyük nedenlerinden biri fazla şeker tüketimidir. Rafine şeker, şekerli içecekler, beyaz ekmek ve işlenmiş karbonhidratlar yerine tam tahıllar, yulaf ve kepekli ekmek gibi kompleks karbonhidratları tercih edin.

2. Sağlıklı Yağları Tüketin: Trans yağlar ve doymuş yağlar karaciğer yağlanmasını artırabilir. Bunun yerine, zeytinyağı, avokado, fındık ve tohumlar gibi sağlıklı yağları tercih edin. Omega-3 yağ asitleri açısından zengin olan balıklar da bu diyetin bir parçası olabilir.

3. Protein Kaynaklarını Seçin: Yağsız protein kaynakları olan tavuk, hindi, balık ve baklagiller gibi besinler tercih edilmelidir. Kırmızı et ve işlenmiş et ürünlerinden kaçının.

4. Lif Açısından Zengin Besinler Tüketin: Lif, sindirimi destekler ve karaciğerin yağlanmasını önlemeye yardımcı olur. Tam tahıllar, sebzeler, meyveler ve baklagiller lif açısından zengindir ve diyetin temel taşlarından olmalıdır.

5. Meyve ve Sebzeleri Artırın: Antioksidanlar ve lif açısından zengin meyve ve sebzeler, karaciğerin temizlenmesine ve yağlanmanın azalmasına katkı sağlar. Özellikle enginar, brokoli, ıspanak, kivi ve portakal gibi besinler karaciğer sağlığına destek olur.

6. Alkolü Azaltın veya Kesin: Alkol, karaciğerde yağ birikimine ve karaciğer hücrelerine zarar verebilir. Karaciğer yağlanması sorunu yaşayan bireylerin alkol tüketimini tamamen bırakmaları önerilir.

7. Düzenli Su Tüketimi: Karaciğerin işlevlerini yerine getirebilmesi için yeterli miktarda su tüketmek önemlidir. Su, vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı olur ve karaciğerin yenilenmesini destekler.

Bu beslenme planı, düzenli egzersiz ile desteklendiğinde karaciğer yağlanmasını azaltmada daha etkili olacaktır

Karaciğer detoksu nasıl yapılır? 

Karaciğer detoksu;  vücudunuzdaki toksinleri atan, kilo vermenize yardımcı olan ve sağlığınızı iyileştirdiğini iddia eden bir temizlik programıdır. 1 haftadan fazla uygulanmaması önerilir. Bir karaciğer detoksuna uymak için öncelikle beslenmenizden çıkarmanız ve eklemeniz gereken besinleri bilmelisiniz, daha sonrasında gün içine yayarak tüketeceğiniz bir detoks içeceği hazırlamalısınız. Önce detoks sürecinde uymanız gereken önerilere bakalım:

1. Toksik gıdaları diyetinizden çıkarın

İşlenmiş gıdalardan zengin bir diyet uyguluyorsanız karaciğerinizin sağlığını riske atıyorsunuz demektir çünkü bu gıdalar temelde karaciğer sağlığına karşı çalışır. Hidrojenlenmiş yağlar, rafine şeker, işlenmiş gıdalar, sisteminiz için oldukça toksiktir. Bu besinleri karaciğer dostu sağlıklı seçimlerle değiştirin. Hazır, fazla yağlı, şekerli gıdalar yerine işlenmemiş doğal gıdalara yönelin.

2. Çiğ sebze suyu için

Karaciğer temizliğinde sebzeler önemli yer tutar fakat etkili bir temizlik için ihtiyacınız olan tüm çiğ sebzeleri yemek neredeyse imkansız olabilir. Ancak çeşitli çiğ sebzelerin suyunu sıkarak ihtiyacınız olan dört ila beş porsiyon taze, organik sebzeyi kolaylıkla tüketmiş olacaksınız. Sevmediğiniz sebzeleri bile taze sebze suyunda gizleyebilir ve tadını çıkarabilirsiniz.

Ayrıca bozulmuş karaciğer fonksiyonunda, meyve suyuyla yapılan temizlemenin, sebzelerin sindirimini kolaylaştırması ve emilmeye daha kolay hazır hale getirilmesi gibi ek bir faydası vardır.

Karaciğer temizliği için ideal sebzeler arasında lahana, karnabahar ve Brüksel lahanası bulunur. Bu kombinasyon kulağa pek hoş gelmese de karışıma havuç, salatalık, pancar ve yeşillik gibi sevdiğiniz diğer sebzeleri de ekleyebilirsiniz. Bu sebzelerin tümü vücuttaki asit dengesini azaltarak daha dost bir pH dengesi oluşmasına yardımcı olur. 

En sevdiğiniz lezzet kombinasyonlarını deneyerek bulabilirsiniz. İçmeyi daha keyifli hale getirmek için maydanoz, nane gibi taze otlar ekleyebilirsiniz. Örneğin portakal, havuç ve zencefilden oluşan bir karışımı deneyebilirsiniz. Araştırmalar taze havuçların herhangi bir karaciğer temizliği için gerekli olduğunu göstermektedir. Karaciğerde beta-karoten, karaciğerdeki yağı azaltırken vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı olmak için A vitaminine dönüştürülür. Ek olarak yüksek lif içeriği, vücudunuzdaki toksinlerin yok edilmesini hızlandırarak sağlıklı bir sindirim sistemini desteklemeye yardımcı olur. Zencefil kökü sindirim sistemini rahatlatmaya, bağırsak gazını azaltmaya yarar ve güçlü antiinflamatuar bileşiklere sahiptir. 

3. Potasyum açısından zengin gıdalar tüketin

Günlük 4.700 miligram potasyum almanız gerektiğini biliyor musunuz?

Potasyum açısından zengin besinler karaciğerinizi temizlemeye yardımcı olmanın yanı sıra sistolik kan basıncını düşürmeye, kolesterolü düşürmeye ve sağlıklı bir kardiyovasküler sistemi desteklemeye yardımcı olur. Potasyum takviyeleri almayı düşünüyorsanız, bunun yerine aşağıdaki sağlıklı yiyecekleri diyetinize ekleyin:

Tatlı patates: Bilinenin aksine potasyum açısından en zengin besin muz değildir. Tek bir orta boy tatlı patates, yüksek lif ve beta-karoten içeriğinin yanı sıra 500 miligramdan fazla potasyum içerir. Tatlı patates B6, C ve D vitaminlerinin yanı sıra magnezyum ve demir açısından da zengindir. Doğal olarak tatlı olmasına rağmen kan şekerinde ani bir yükselişe neden olmadan karaciğer yoluyla yavaş yavaş kan dolaşımına salınır.

Pancar ve Ispanak: Antioksidanlar açısından zengin olan pancar potasyumla yüklüdür. Taze sebze suyu tarifinize pancar ekleyin, ince ince doğrayarak salatalara çiğ ekleyin; veya hafifçe soteleyerek tüketin. Pancar ayrıca doğal olarak safra kesesini temizler ve safra akışını iyileştirir. Ispanak da beslenmenize kolaylıkla eklenebilmesi açısından mutlaka değerlendirilmesi gereken iyi bir potasyum kaynağıdır.

Pekmez : Çörek otu pekmezi potasyumun yanı sıra demir, kalsiyum, manganez ve bakır açısından da zengindir. Diğer tatlandırıcılar yerine diyetinize çörek otu pekmezini ekleyin. Sabahları hazırladığınız yulaf kasenize veya kinoa lapanıza ekleyebilir, kahvenize ekleyerek kahvenin zenginliğini artırırken asitli tadı da azaltabilirsiniz.

Muz: Son olarak en sevdiğiniz smoothie’ye bir muz ekleyin. Muz sindirime yardımcı olur ve karaciğer temizliği sırasında gerekli olan toksinlerin ve ağır metallerin vücuttan atılmasına yardımcı olur. 

Lütfen unutmayın; Böbreklerinizde yüksek düzeyde potasyum varsa, potasyum açısından zengin besinler kontrollü tüketilmelidir.

4. Karaciğer destek takviyeleri alın

Devedikeni: Deve dikeni, detoksifiye edici bitkilerin “kralı” olarak kabul edilir ve bu da onu karaciğer temizliği için ideal kılar. Devedikeni; ağır metallerin, reçeteli ilaçların, çevresel kirleticilerin ve alkolün karaciğerde birikmesini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Ayrıca kemoterapi ve radyasyon sonrası karaciğer üzerindeki olumsuz etkilerin azaltılmasına yardımcı olur. Araştırmalar, silimarin aktif maddesinin sağlıklı yenilenmeyi desteklerken karaciğerdeki hücre duvarlarını güçlendirmeye yardımcı olduğunu gösteriyor.

Karahindiba kökü: Çoğu ev sahibi, her baharda bahçeleri doldurduğu için karahindibadan nefret eder ancak bu çiçek ve kökleri aslında vitamin ve minerallerle doludur. Karahindiba kökünün doğal bir idrar söktürücü etkisi vardır ve karaciğerinizin toksinleri daha hızlı atmasını sağlar. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirmeye, kan şekeri düzeylerini dengelemeye, mide yanmasını hafifletmeye ve sindirim bozukluklarını hafifletmeye yardımcı olur.

Dulavratotu kökü: Karahindiba ile aynı bitki ailesinde yer alan ve kanı temizleyerek sisteminizin detoksifikasyonun yardımcı olan, dolayısıyla karaciğer fonksiyonunun desteklenmesine yardımcı olan başka bir seçenektir. Devedikeni gibi karahindiba kökü ve dulavratotu kökü de hem takviye şeklinde hem de detoks çayı olarak alınabilir.

Zerdeçal: Zerdeçal sağlıklı karaciğer dokusunu ve karaciğer metabolizmasını destekler. Şu anda araştırmacılar zerdeçalın Alzheimer hastalığı, kanser, depresyon, osteoartrit, meme sağlığı, prostat sağlığı ve kronik ağrı gibi hastalıklar ve durumlar için çeşitli sağlık yararları üzerinde çalışıyor.

Yukarıda bahsettiğimiz sağlıklı gıdalara yönelmeniz ve bir doktora danışarak enginar ekstraktı içeren takviye almanız detoks sürecinde önemlidir. Ayrıca aşağıya bırakacağımız detoks suyu tariflerinden birini seçerek 1 hafta boyunca gün içerisine yayarak tüketmeniz detoks sürecini destekler:

Detoks suyu tarifi 1:

Kızılcık suyunu 3 ölçü su, 1 ölçü kızılcık suyu oranında seyreltin.

Bir demliğe 1/4 çay kaşığı Hindistan cevizi ve zencefil ile 1/2 çay kaşığı tarçın ekleyerek kaynayan suda 20 dakika demlenmeye bırakın. Ardından oda sıcaklığında soğumasını bekleyin. 3 portakal ve 3 limonun suyunu ekleyip karıştırın. Gün boyunca yudumlayın. Bu karışıma ek olarak bol su içmeyi de unutmayın. 

Detoks suyu tarifi 2:

Soğuk sıkım meyve sıkacağında 1 adet pancar, 1 adet yeşil elma, 3 adet kereviz sapı, 1 adet salatalık ve ¼ bardak kıyılmış taze nane yaprağını sıkın. İçeceğinizin yoğunluğunu azaltmak isterseniz karışıma yarım bardak içme suyu ekleyebilirsiniz.

Karaciğer detoksu ile kilo kaybı sağlanır mı?

Birkaç çalışma, karaciğer detoksunu kilo veya yağ kaybıyla ilişkilendirse de bunlar düşük kaliteli ve az sayıda insanla yapılan çalışmalardır. Diğer araştırmalar, düşük kalorili bir detoks programının erken kilo kaybına yol açabileceğini ancak bu çok da sürdürülebilir olmadığından insanların normal diyetlerine döndüklerinde kiloları geri alma eğiliminde olduklarını göstermiştir. Yani karaciğer detoksu ile uzun vadede sağlıklı bir kilo kaybı sağlanabileceği ile ilgili veriler yoktur.

Karaciğer detoksu güvenilir midir?

Karaciğer detoksu veya temizliği; vücudunuzdaki toksinleri attığını, kilo vermenize yardımcı olduğunu ve sağlığınızı iyileştirdiğini iddia eden bir programdır. İddia eden diye ifade ettik, çünkü şu ana kadar yapılan hiçbir araştırma detoks programlarıyla karaciğer hasarının düzeltilebileceği gibi kesin bir veri sunmamıştır. Bu yüzden karaciğerinizde bir problem varsa bunun için öncelikle bir doktor kontrolünde tıbbi tedavi değerlendirilmelidir. Daha sonrasında karaciğer detoksuna doktorunuza sorarak başlayabilirsiniz. Ayrıca detoks programları içerisinde önerilen herhangi bir bileşen karaciğer hasarınızın boyutunu artırıcı etki gösterebileceği ya da verilen ilaçlarla yan etkiye girebileceği için de doktorunuza danışmadan asla bir detoks uygulamaya çalışmayın. 

Diğer yandan karaciğer sorunları kısa sürede oluşan problemler değildir, bu yüzden onları 1-2 hafta içerisinde tamamen tedavi etmek de mümkün değildir. Bunu şöyle açıklayalım: yıllarca her gün milyarlarca para harcayıp sonra bir hafta biriktirmeye kalkarsanız bu bir telafi olamaz. Karaciğeri gerçekten sağlığına kavuşturmak alışkanlıklarda tutarlı değişiklikler gerektirir. Yani bunun için karaciğer detoksu adı altında 1 haftalık uygulamalar yerine karaciğerinize daha az iş düşmesini sağlayacak önerilere uymalısınız. Unutmayın uzun vadedeki yaşam tarzı değişiklikleri en iddialı detokstan çok daha iyidir. Günlük hayatınızda yapacağınız küçük değişiklikler, karaciğerinizi detoks programları olmadan sağlıklı tutmanızı sağlar. Bu değişiklikleri aşağıya listeledik:

 ●Her gün dengeli bir diyetle beslenin. Bu; beş ila dokuz porsiyon meyve ve sebzenin yanı sıra sebzelerden, kuruyemişlerden, tohumlardan ve tam tahıllardan elde edilen lif anlamına gelir. Vücudunuzun doğal olarak detoks yapmasına yardımcı olan enzimler için proteinden yeterli beslendiğinize emin olun.

●Alkol alımını sınırlayın.

●Viral hepatite(karaciğerde iltihap) yol açabilecek riskli davranışları azaltın.

●Tıraş makinelerini, diş fırçalarını veya diğer ev eşyalarını paylaşmayın.

●Sağlıklı kilonuzu koruyun.

●Tanımadığınız kişilerle korunmasız cinsel ilişkiye girmeyin.

●İmkanınız varsa her gün egzersiz yapın. Her gün yapamıyorsanız bile haftada 150 dakikanın altına düşmemeye çalışın.