Lavanta çayı nedir?

Lavanta çayı, lavandula angustifolia olarak adlandırılan lavanta çiçeğinin, kuru ve taze tomurcuklarının suda demlenmesi ile elde edilen bir bitki çayıdır. Lavanta, ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden lavandula cinsinden olan, Akdeniz bölgesine ait  bitki türlerinin ortak adıdır. Lavantanın 40'tan fazla türü bulunmaktadır. İngiliz ve fransız türleri, lavanta çayı yapımında kullanılan en yaygın türlerdir. Lavanta çiçekleri ve tomurcukları mor renge sahiptir. Lavanta çayı da demlendiğinde hafif mor bir renk almaktadır. Lavanta çayının, aromatik bir kokusu ve kendine özgü bir lezzeti bulunur. Ayrıca lavanta çayı biberiye ve nane alt tonlarına sahiptir.

Lavantanın, anti-inflamatuar özelliği ve kolajen üretimini artırma yeteneği,  rahatlama ve yara iyileşmesine kullanılan etkili bir yöntemdir. Lavanta çayı kokusunun uzun yıllardır hem bedeni hem de zihni sakinleştirdiği bilinmektedir. Aynı zamanda sinir sistemini rahatlatma etkisi, buna bağlı çeşitli rahatsızlıklar üzerinde de olumlu etki yaratmaktadır. Lavanta çayı,  kaygı ve stresi azaltmaya yardımcı olur ve ayrıca kafein içermez. Bu özelliği ile günün her saatinde tüketilebilir.

Lavanta Çayının Faydaları Nelerdir?

Lavanta çayının vücut için birçok farklı faydası bulunmaktadır. Aşağıda düzenli olarak lavanta çayı tüketmenin sağladığı bazı faydalar listelenmiştir.

• Sindirim Sağlığını İyileştirir.

Lavanta çayı , ishal, mide bulantısı ve mide krampları da dahil olmak üzere çeşitli  sindirim sorunlarını iyileştirmeye yardımcı olur. Lavantanın antienflamatuar özellikleri, tahriş olmuş mide kaslarını rahatlatmaya yardımcı olarak, mide ağrısını hafifletmeye destek olur. Ayrıca antispazmodik özellikleri ile hazımsızlık, gaz ve şişkinlik tedavisinde de etkilidir.

Lavantanın sahip olduğu aroma, sindirimi düzenlemeye destek olur. Lavanta, gıdaların vücut tarafından parçalanmasına yardımcı olan safra oluşumunu arttırır. Lavantanın rahatlatıcı kokusu, beyinde kimyasal reaksiyonları etkileyerek, mide bulantısının giderilmesine yardımcı olabilir.

• Cilt sağlığını destekler.

Lavanta yağı, anti-inflamatuar ve antibakteriyel etkilere sahiptir. Bu da akne ile mücadeleye yardımcı olmak ve sedef hastalığı gibi iltihaplı cilt problemlerini iyileştirmek için topikal olarak uygulanmaktadır. Bir çalışmada, 14 gün boyunca düzenli olarak cilde uygulanan lavanta yağının, ciltte oluşan yaraları önemli ölçüde azaldığı ortaya çıkmıştır. 

• Solunum yolları için faydalıdır.

Lavanta çayı, solunum yollarını açarak solunum sorunları olan bireylere yardımcı olur. Lavantanın iltihap önleyici özellikleri, boğaz ve göğüsteki tahriş olmuş kasları rahatlatmaya yardımcı olarak nefes almayı kolaylaştırır. Lavanta çayının antibakteriyel özelliği, göğüste soğuk algınlığı ve tıkanıklığa yol açabilecek mikroorganizmaların yok edilmesine destek olur.

• Stresi azaltır.

Lavanta çayı doğal sakinleştirici özellikleri ve aktif bileşenleri sayesinde kronik stres ve kaygı tedavisinde aktif rol oynar. 

Ayrıca vücudun aşırı stres hormonlarına dengeleyen ve zihinsel yorgunluğu azaltan nörotransmitterlerin salınımını tetikler. 

•  Bağışıklığı güçlendirir.

Lavanta çayı, grip ve soğuk algınlığına karşı korumaya yardımcı olabilecek antioksidan ve antibakteriyeller açısından zengindir. Natural Food Series'e göre lavanta çayında C vitamini, kalsiyum ve magnezyum bulunmaktadır. Bu vitamin ve mineraller, bağışıklık sağlığını güçlendirmeye yardımcı olur ve vücudun bakteriyel ve viral enfeksiyonlar ile savaşmasına yardımcı olur.

•  Uyumaya yardımcı olur.

Lavanta çayının sahip olduğu rahatlatıcı etki, uykuyu iyileştirmeye yardımcı olur. Bu özelliği ile uyku bozukluğunun tedavisinde  kullanılır. Özellikle yatmadan birkaç saat önce bir fincan lavanta çayı içmek, daha iyi bir gece uykusuna yardımcı olur.

Birkaç bilimsel çalışmada, lavanta çayının sinir sisteminde kimyasal tepkimeler üreterek beyin fonksiyonlarını gevşemesinde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Lavanta çayı, bir stres hormonu olan kortizolü düşürürken dopamin üretimini artırmaktadır.

• Enflamasyonu Azaltır

Lavanta çayı, baş ağrısı, ateş, cilt tahrişi gibi çeşitli hastalıkları önlemeye yardımcı olabilecek iltihap önleyici özelliklere sahiptir. Azaltılmış iltihaplanma, iltihaplı arterlerin yol açtığı kan pıhtılaşma riskini azaltarak kalp krizi riskini engellemeye yardımcı olur. Lavanta çayı ayrıca kas ve eklem iltihabını azaltarak ağrının giderilmesine destek olur. Aynı zamanda lavanta çayının rahatlatıcı aroması, kas spazmlarını azaltmada etkili olmaktadır.

Lavanta Çayının Zararları Nelerdir?

Lavanta çayı genellikle güvenli kabul edilir. Ancak bazı kişilerde çeşitli yan etkilere yol açabilir. Lavanta çayının zararları aşağıda listelenmiştir.

• Lavanta çayı, lavanta çiçeklerine veya benzer çiçekli bitkilere alerjisi olan bireyler tarafından tüketilmemelidir. Aksi takdirde bazı kişilerde nefes almada zorluk, ciltte kızarıklık, deri döküntüsü veya boğazda iltihaplanma gibi olumsuz semptomlara neden olabilir.
• Lavanta çayının kolesterol düşürücü etkisi nedeniyle kolesterol ilacı ile etkileşime girebilir. Tüketmeden önce bir uzmana danışılmalıdır.
• Yüksek miktarda lavanta çayı içmek, cildin güneşe karşı hassasiyet geliştirmesine yol açabilir. Bu da ciltte tahrişe ve kızarıklıklara neden olabilir. 
• Lavanta çayı, kan pıhtılaşma önleyici etkisi, kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler için tehlikelidir. Özellikle de ameliyattan önce kullanılmamalıdır.   
• Bazı durumlarda lavanta çayı, hormonlar üzerinde olumsuz etkiye sahip olabilir.

Lavanta Çayı Nasıl Yapılır?

Lavantayı hasat etmek için en iyi zaman ilkbaharda ve yaz başıdır.  Ayrıca lavantayı kurutmanın en iyi zamanı, tomurcukların henüz açılmadan, parlak mor renge sahip olduğu zamandır. Bu nedenle de lavantanın yan dallarda çiçeklenme başladığında ve orta sapındaki başakların da çiçeklendiği dönemde, tamamı hasat edilmelidir.

Lavanta kurutmanın en çok kullanılan yöntemi lavanta demetini baş aşağı bir şekilde asmaktır. Bunun için saplarından ip yardımı ile bağlanır. Renginin korunması için demetin, serin ve karanlık bir alanda kurutulması önerilir. Kurutma işlemi sırasında ipler gevşeyebilir. Bu nedenle de kurutma işlemi süresince kontrol edilmesi önerilir. Bu yöntem için gereken süre bir hafta ile 10 gün arasındadır. Sapları ile birlikte toplanan lavanta çiçeği, kurutma işleminden sonra saplarından ayıklanır. Kurutulan lavanta tomurcukları, serin ve kuru bir ortamda, ağzı kapalı bir kavanoz içinde saklanabilir.

Lavanta çayı yapmak için gereken malzemeler

• 4 çay kaşığı taze veya kurutulmuş lavanta tomurcukları
• 2 su bardağı su 
• 1 tatlı kaşığı bal (isteğe bağlı)

Yapılışı

• Taze veya kurutulmuş lavanta tomurcukları demliğe alınır. 
• Küçük bir tencerenin içine su eklenir ve kaynatılır. 
• Su, lavanta tomurcuklarının üzerine ilave edilir. 
• 10 dakika demlenmeye bırakılır. Daha hafif bir lezzet için demlenme süresi 5 dakika düşürülebilir.
• Ardından lavanta çayı, süzgeç yardımı ile süzülür ve bir fincana alınır.
• Bal ve limon eklenerek tatlandırılabilir.

Lavanta Çayı Yapmanın Püf Noktası Nedir?

• Lavanta çayının demlenme süresi 5-10 dakikadır. 10 dakikadan fazla demlenmeye bırakıldığında çayın tadında değişimler meydana gelebilir.
• Lavanta çayını demlerken arıtılmış su kullanılmalıdır.
• Lavanta çayını lezzetlendirmek için bal veya limon kullanılabilir.
• Artan çay buzdolabında 5 güne kadar saklanabilir ve soğuk bir şekilde tüketilebilir. 

Lavanta Çayı Nerelerden Alınabilir?

Lavanta çayı marketlerden, akarlardan veya internet sitelerinden satın alınabilir. 100 gram lavanta çayının fiyatı 15 tl ile 50 tl arasındadır. 

Lavanta Çayı Sağlıklı Mıdır?

Evet, lavanta çayı genel sağlığı iyileştirmede etkili birçok bileşik içerir. Yapılan araştırmalarda, lavanta çayının kaygı, stres ve uyku bozukluklarını iyileştirdiği ve vücuttaki kötü kolesterol düzeylerini azalttığı kanıtlanmıştır. Lavanta çayı aynı zamanda düz kas fonksiyonunu destekler ve iltihabı azaltmada etkilidir. En önemlisi de sağlıklı sindirimi uyarır ve bağırsaklardaki genel mineral alımını artırmaya yardımcı olur. Kendine özgü bir tat ve aromatik koku sunmanın yanı sıra, cilde fayda sağlayan özellikleri nedeniyle akne ve diğer cilt enfeksiyonlarını tedavi etmede kullanılır. 

Doğru ve yeterli miktarda tüketilen lavanta çayı, spazm önleyici özelliği ile mide ağrılarını hafifletmeye yardımcı olur. Buna ek olarak kabızlık, hazımsızlık ve şişkinlik semptomlarının tedavisinde de aktif rol oynar. 

Lavanta Çayı Kaç Kaloridir?

Lavanta çayı da diğer bitki çayları gibi düşük kaloridir. Bir fincan (orta) lavanta çayının kalorisi 7’dir. 

Lavanta Çayı Sakinleştirir Mi?

Lavanta çayının en bilinen faydası sakinleştirici özelliğidir. Bu özelliği ile  kasları gevşetmeye ve sinirleri sakinleştirmeye, stresi hafifletmeye ve gerginliği yatıştırmaya yardımcı olurken aynı zamanda baş ağrılarını ve kas ağrılarını da önler. Aynı zamanda sindirim sistemi için de faydalıdır. Ayrıca stresin vücutta yol açtığı zararlı etkilerle savaşmaya yardımcı olan doğal bir anti-inflamatuar özelliğe sahiptir.  

Yapılan birçok bilimsel araştırmaya göre lavanta çayı,  sinir sisteminde kimyasal reaksiyonları etkileyerek,  beyin fonksiyonlarını sakinleştirir. Aynı zamanda da stres hormonu olan kortizolü düşürür ve dopamin üretimini artırmasını sağlar. 

Lavanta Çayı Uyku Getirir mi?

Lavanta tomurcuklarının, iyi bir uykuya yardımcı olan anksiyolitik ve gevşetici özellikleri bulunur. Bu tomurcuklar ile elde edilen çay, sakinleştirici  özelliğinin yanı sıra çinko ve potasyum içerir. Bu özellikleri ile daha kaliteli bir uyku sağlayarak, uyku bozukluklarının tedavisine yardımcı olur. 

Hamilelikte Lavanta Çayı İçebilir mi?

Hamilelik boyunca lavanta çayı tüketmenin güvenliği konusunda yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Lavanta çayı, hamilelikte ve sonrasında çeşitli komplikasyonlara yol açabileceğinden, hamile kadınlar tarafından tüketiminin sınırlandırılması veya bırakılması önerilmektedir.

Emziren Anneler Lavanta Çayı İçebilir mi?

Lavanta çayının, östrojen hormonunu taklit etme özelliği nedeni ile, hamile ve emziren anneler tarafından tüketimi önerilmez.  Bu nedenle de kullanmadan önce mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Regl Döneminde Lavanta Çayı İyi Gelir mi?

Regl döneminde lavanta çayı tüketiminin oluşan krampları hafifletmeye yardımcı olduğunu destekleyen kanıtlar bulunmaktadır. 2016 yılında yapılan bir çalışmada, regl döngüsünün ilk üç gününde, her gün 30 dakika lavanta koklayan 200 yetişkin kadının, iki ayın sonunda önemli ölçüde daha az şiddetli kramplar yaşadığı ortaya çıkmıştır.

Lavanta Çayı Zayıflatır mı?

Lavanta çayı uykusuzlukla ilişkili olarak ortaya çıkan stresi azaltmaya yardımcı olur. Azaltılmış stres, obezite ve diyabet gibi kilo ve kan şekeri sorunlarıyla doğrudan bağlantılı olan inflamasyon önlemeye de yardımcı olmaktadır.

Buna ek olarak, lavanta çayı, düşük kalorili bir çaydır. Bu da onu şekerli ve yağlı içeceklere kıyasla iyi bir besin alternatif yapmaktadır. Ayrıca, bazı araştırmacılara göre, lavanta çayı metabolizmayı hızlandırmaya yardımcı olmaktadır. Bu, vücudun daha hızlı ve verimli bir şekilde yağ yakmasına yardımcı olarak, kilo verme sürecine destek olur. 

Lavanta Çayı Sivilceye İyi Gelir mi?

Evet, lavanta çayı topikal olarak uygulandığında sivilce, egzama ve diğer cilt lekelerini iyileştirmeye yardımcı olur. 

Lavanta, ciltteki hasarı azaltmaya yardımcı olan güçlü antioksidanlar ve uçucu bileşikler içerir. Bunlar, vücuttaki serbest radikalleri etkisiz hale getirmeyi sağlar. Bu serbest radikaller kronik hastalıklara, erken yaşlanmaya, kırışıklıklara ve iltihaplanmaya yol açabilir, ancak lavanta çayı cildinizin dokusunu iyileştirirken bu semptomları hafifletmeye yardımcı olur.

Lavanta Çayı Cilde Nasıl Uygulanır?

Bir yemek kaşığı kurutulmuş lavanta tomurcukları ve 300 ml su 6-7 dakika kaynatılır. Ardından soğumaya bırakılır. Soğuyan karışım süzgeçten geçirilir ve cilde uygulanır. Birkaç dakika bekletilir ve ciltten arındırılır.