Meyan kökü nedir?

Meyan bitkisinin kökü (Glycyrrhiza glabra) baklagiller familyasına ait  Batı Asya, Kuzey Afrika ve Güney Avrupa'ya özgü çok yıllık otsu bir baklagildir. Meyan kökü, çeşitli rahatsızlıkların tedavisine ek olarak şekerleme, içecek ve ilaç yapımında uzun yıllardır kullanılmaktadır. 

Meyan kökü, bitki çayları, şekerler, bitki kapsülleri ve sıvı özü de dahil olmak üzere birçok formda bulunmaktadır. Bazı geleneksel sağlık uzmanlarına göre meyan kökü, dermatit ve bronşitten kabızlığa, mide ekşimesine, mide ülserlerine ve adet kramplarına kadar çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılabilir. Meyan kökü tüketmek genellikle güvenli olsa da, aşırı tüketimi ciddi olumsuz etkilere ve hatta zehirlenmelere sebep olabilir.

Meyan Kökü Ne İşe Yarar? 

Meyan kökü  geleneksel olarak akciğer, karaciğer, dolaşım ve böbrek hastalıkları dahil olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Günümüzde ise sindirim sorunları, menopoz semptomları, öksürük ve bakteriyel ve viral enfeksiyonlar gibi çeşitli durumlar için bir besin takviyesi olarak kullanılabilmektedir. Aynı zamanda meyan kökü gargaraları veya pastilleri, ameliyat sonrasında oluşan boğaz ağrısını önlemek veya azaltmak için kullanılmıştır. Meyan kökü ayrıca topikal kullanım için bazı ürünlerde bir bileşen olarak bulunmaktadır. 

Meyan kökünün ateş düşürücü ve hücrelerdeki tahrişe bağlı ağrıları azaltma etkisi bulunmaktadır. İdrar söktürücü etkisi de bulunan meyan kökü, midedeki ülser, gastrit gibi mide hastalıkların tedavisine yardımcı olur. 

Meyan kökü, B vitamini kompleksi, protein, potasyum, flavonoidler, fitoöstrojen, kolin, fosfor gibi çeşitli vitamin ve mineraller açısından zengin bir bitkidir. Meyan kökünde bulunan kumarin bileşeni ise vücuttaki iltihaplı hücreleri temizlemede rol oynar. Özellikle de kış aylarında kuru öksürük ve balgam gibi sorunların tedavisine yardımcı olur. 

Meyan Kökünün Faydaları Nedir?

Meyan kökünün vücuda sağladığı faydalar aşağıda listelenmiştir.

• Cildi iyileştirir: Meyan kökünde, bazıları güçlü anti-inflamatuar, antibakteriyel ve antiviral etkiler gösteren 300'den fazla bileşik bulunur. Bu sayede meyan kökü ekstresi akne ve egzama dahil olmak üzere çeşitli cilt problemlerinin tedavisinde kullanılır. 60 yetişkin katılımcı üzerinde yapılan 2 haftalık bir çalışmada, meyan kökü ekstresi içeren topikal bir jelin cilde uygulanmasının egzamayı önemli ölçüde iyileştirdiği belirtilmiştir.

• Asit reflü ve hazımsızlığı azaltmaya yardımcı olur: Meyan kökü ekstresi, asit reflü, mide rahatsızlığı ve mide ekşimesi gibi hazımsızlık semptomlarını tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır. Meyan kökü ekstresi aynı zamanda, her ikisi de gastroözofageal reflü hastalığının (GERD) belirtileri olan asit reflü ve mide ekşimesine de yardımcı olabilir.

• Üst solunum yollarını rahatlatabilir: Meyan kökü ve meyan kökü ekstresi anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri sayesinde üst solunum yolu rahatsızlıklarına yardımcı olabilir.

• Peptik ülser tedavisine yardımcı olabilir: Peptik ülser midede, alt yemek borusunda veya ince bağırsakta ağrıya neden olan yaraları ifade eder. H. pylori bakterisinin neden olduğu iltihaplanma bunun yaygın bir nedendir. Meyan kökü ekstresi ve glisirizin peptik ülser tedavisine yardımcı olabilir.

• Kas ve eklem ağrılarını hafifletir: Meyan kökü, antispazmodik olarak kaslarda meydana gelen krampların, antienflamatuar olarak da eklem ağrılarının giderilmesine yardımcı olur. Meyan kökü aynı zamanda bursit, tendinit ve artrit tedavisinde kullanılmaktadır. 

• Menopoz ve PMS (regl öncesi sendromu) semptomlarının giderilmesine yardımcı olur: Meyan kökü fitoöstrojenik yapısı sebebiyle kadınlarda östrojen benzeri bir etkiye sahiptir. Menopoz sırasında sıcak basması gibi hormonal sorunlar için doğal bir tedavi yöntemidir. Günlük bir meyan kökü kapsülü almak hormon üretimini düzenlemeye ve dengelemeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte meyan kökü çayı regl öncesi şişkinlik, sinirlilik, kramplar ve ağrılarda oldukça etkilidir.

• Öksürüğe iyi gelir: Meyan kökü antienflamatuar özelliği sahip olması sayesinde çay olarak tüketildiğinde boğaz ağrısının giderilmesine yardımcı olur. Aynı zamanda meyan kökü içeren öksürük şurupları ve damlaları da öksürüğün giderilmesinde etkilidir.

• Bağışıklık sistemini güçlendirir: Meyan kökü antiviral özelliği sayesinde grip, Hepatit C ve HIV tedavisinde kullanılabilir.

Meyan Kökü Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

• Gastrit

• Kabızlık

• Karaciğer hastalıkları

• Böbrek hastalıkları

• Öksürük 

• Sindirim sorunları

• Menopoz semptomları

• Hazımsızlık

• Peptik ülser

• Hepatit C 

• Bronşit gibi solunum yolu hastalıkları

• Kardiyovasküler hastalıklar

Meyan Kökü Sabununun Faydaları Nedir?

Meyan kökü sabunu cilt kırışıklıklarının önlenmesine yardımcı olur. Meyan kökü sabunu detoks, diüretik, tonik ve antiseptik etkiye sahiptir. Meyan kökü sabunu tüm cilt tipleri için temizleyici ve onarıcı etkiye sahiptir. Aynı zamanda selülit, akne ve ödem için faydalıdır. Meyan kökü sabunu behçet hastalığı, lüpus türleri ve sedef hastalığı tedavisinde de kullanılmaktadır. 

Meyan Kökü Nasıl Kullanılır?

Meyan kökü genellikle şerbet, sabun, şeker, meyan kökü çayı ve meyan kökü tozu olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda meyan kökü ekstresi, kapsüller, tentürler, topikal jeller gibi çeşitli şekillerde de kullanılabilmektedir. Meyan kökü jel formda topikal olarak da cilde uygulanabilir. Meyan kökü taze veya kurutulmuş olarak satın alınabilir. 

Meyan Kökü Çayı Nasıl Yapılır?

Meyan kökü çayı yapmak için öncelikle meyan kökü küçük parçalara ayrılmalıdır. Ardından bir bardak su kaynatılır. Su kaynadıktan sonra ocağın altı kapatılır ve içerisine  1-1,5 tatlı kaşığı meyan kökü eklenir. Karışım 5-6 dakika demlenmeye bırakılır. Sonrasında süzgeç yardımıyla süzülerek bir fincana alınır. Meyan kökü çayına bir çay kaşığı bal ya da bir adet çubuk tarçın eklenerek tatlandırılabilir.

Meyan Kökü Şerbeti Nasıl Yapılır?

Meyan kökü şerbeti yapımı için gereken malzemeler

• 1 kök meyan kökü

• 3 litre su

Yapılışı

Meyan kökü şerbeti için küçük parçalara ayrılmış meyan kökleri bir sürahiye alınır ve üzerine su ilave edilir. Meyan kökü şerbetinin tadı bekledikçe çıkmaktadır. Bu nedenle de en az bir buçuk saat bekletilmelidir. Bekletme işleminin ardından ince bir süzgeç yardımıyla süzülerek başka bir cam sürahiye alınır. Soğuk bir şekilde tüketilir. 

Kimler Meyan Kökü Kullanmamalıdır?

Araştırmalar, hamilelikte veya emzirme döneminde meyan kökü kullanmanın çocuklarda nörolojik etkiler ortaya çıkarabileceğini düşündürmektedir. Bu nedenle de meyan kökü çocuklar, hamile kadınlar veya emziren anneler tarafından tüketilmemelidir. Buna ek olarak, böbrek veya karaciğer sorunu bulunan kişilerin de meyan kökü tüketiminde kaçınması gereklidir. 

Meyan kökü bazı ilaçlarla etkileşime girebileceğinden herhangi bir ilaç veya takviye alan kişilerin meyan kökü tüketmeden önce doktora danışmaları gereklidir. 

Meyan Kökünün Zararları Nedir?

Meyan kökü genel olarak güvenli kabul edilse de, aşırı miktarlarda veya uzun süre tüketildiğinde yüksek kan basıncı ve düşük potasyum seviyeleri gibi önemli yan etkilere sebep olabilir. Meyan kökü içeren ürünlerin bileşimi değişiklik gösterdiğinden, belirli bir miktarda tüketimin güvenli olup olmadığını belirlemek imkansızdır. Hipertansiyon (yüksek tansiyon), kalp hastalığı veya böbrek hastalığı olan kişiler, meyan kökünün potasyum ve kan basıncı üzerindeki etkileri konusunda dikkatli olmalıdır. 

Meyan kökünün bir bileşeni olan glisirizik asidin, bazı yan etkilerinden sorumlu olduğu düşünülmektedir. Stres hormonu kortizolde anormal bir artışı tetikler. Bu, vücudun sıvılarında ve elektrolitlerinde önemli bir dengesizliğe yol açabilir. 

Meyan kökünün yan etkilerinden bazıları şunlardır. 

• Yorgunluk

• Baş ağrısı

• Ödem

• Yüksek tansiyon

• Kas zayıflığı veya kramp

Bununla birlikte hamilelik sırasında meyan kökü kullanımı çocuklarda erken doğum ve sağlık sorunları ile ilişkilendirilmiştir. 

Meyan Kökü Nerede Satılır?

Meyan kökü, marketlerden, aktarlardan veya internet sitelerinden satın alınabilir.

Meyan Kökü Nerede Yetiştirilir?

Batı Asya ve Güney Avrupa'ya özgü olan meyan kökü nemli, humus bakımından zengin toprakları sever. Bu nedenle de nemli ve ılıman iklimlerde gelişir. Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde güneşi tercih ettiği için organik olarak yetişir. Ege, Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinde akarsu kenarlarında da yetiştiği görülmektedir.

Meyan Kökü Nasıl Yetiştirilir?

Meyan kökü, ilkbahardaki son don geçip bitkinin gerçek yaprakları büyüdüğünde normal toprağa nakledilir. Transfer kapalı veya parçalı bulutlu bir günde yapılmalıdır. Transfer edilecek alandan yabani ot ve kökleri uzaklaştırılmalıdır. Meyan kökünün büyümesi için toprak pH'ı 6,0 olmalıdır. Meyan bitkisi bir yıl sonra kuraklığa dayanıklı hale gelir. Bitkinin gelişmesi için toprak geçirgenliğinin yeterli olması gerekir. Taşlı veya kuru toprakları da tercih edilmelidir. Dikim alanının bol miktarda doğrudan güneş ışığı aldığından emin olmak önemlidir. Meyan kökü ekildikten iki veya üç yıl sonra sonbaharda toplanır.

Çimlenen tohumlar toprağa kendi kalınlıklarının iki katı derinlikte ekilir. Tohum toprağı delene kadar nemli tutulmalı ve o zamana kadar içeride tutulmalıdır. Tohumun çürümesini önlemek için fazla sulanmamalıdır. 

Boyu 120 - 150 santimetreye kadar ulaşabilen meyan bitkisi kış aylarında yapraklarını döker.Meyan kökü ise bu bitkinin köküdür. Boyu 1 metreye ulaşabilen bu kökler oldukça lezzetlidir. Meyan kökünün şekerleme ve şekerdeki kullanımına ek olarak antioksidan, antiviral ve enfeksiyonu giderici özelliklere sahip olduğunu bilinmektedir.