Mide bulantısına savaş açıyoruz! Mide bulantısı nedir?

Bulantı, midede genellikle kusmadan önce meydana gelen bir rahatsızlık hissidir. Mide içeriğinin ağız yoluyla zorla veya istemsiz olarak boşaltılması ise kusma adlandırılmaktadır. 

Mide bulantısı birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Bazı kişilerin, belirli yemeklere, ilaçlara ve belirli tıbbi bozuklukların yan etkilerine olduğu kadar harekete karşı da hassasiyetleri bulunmaktadır. Tüm bu faktörler mide bulantısına yol açabilir. 

Mide Bulantısı Neden Olur?

Mide bulantısının nedenleri aşağıda listelenmiştir. 

• Gıda zehirlenmesi veya mide gribi: Gıda zehirlenmesi, bir kişi bir virüs, toksin veya bakteri içeren yiyecek veya içecekleri tükettiğinde meydana gelir. Norovirüs ve rotavirüs gibi diğer gastrointestinal virüsler, hasta insanlarla yakın temas yoluyla yayılır.

Evde, bu enfeksiyonlar genellikle evde kendiliğinde geçmektedir. Özellikle küçük çocuklarda yeterli sıvı ve elektrolit içilerek dehidrasyon önlenebilir.

• Sindirim sistemi rahatsızlığı: Bazı sindirim rahatsızlıkları mide bulantısına neden olabilir. 
• Gastrit: Mide ülserine yol açabilen asit veya H. pylori adı verilen bir bakterinin neden olduğu mide iltihabıdır. Ülser, yemek sonrasında yanma hissine ve ani mide bulantısına neden olabilir.
• Gastroparezi: Mide olması gerekenden çok daha yavaş boşaldığında ortaya çıkar. Buna sıklıkla, şeker hastalarında yaygın olan bazı ilaçlar veya sinir hasarı neden olmaktadır.
• Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH): Kronik asit reflü ve hazımsızlığa neden olan bir durumdur. Bu durum, mide bulantısına neden olan bir yanma hissine yol açar.
• IBS: İrritabl bağırsak sendromu (IBS), mide kramplarının yanı sıra ishal veya kabızlığa neden olur.
• Çölyak hastalığı: Glüten tarafından tetiklenen semptomlarla karakterize otoimmün bir hastalıktır.
• Ruh sağlığı sorunları: Ruh sağlığı ile sindirim sağlığı yakından ilişkilidir. Akıl hastalığı olan kişilerde mide bulantısı gibi sindirim semptomları ortaya çıkabilir. Bu durum benzer şekilde, stres sindirim problemlerini şiddetlendirebilir.
• İç kulak sorunları: Vestibüler sistem iç kulakta bulunur ve vücudun dengesini korumasına ve çevresine göre konumunu bilmesine yardımcı olur. Bu sistemle ilgili sorunlar baş dönmesine neden olabilir ve bu da mide bulantısına yol açabilir.
• Hareket hastalığı: Beynin çelişkili hareket dürtüleri alması neden olur. Bu genellikle uçaklara, arabalara veya teknelere binerken tetiklenir.
• Labirentit: Soğuk algınlığı veya gripten sonra gelişebilen iç kulak enfeksiyonudur.
• Vestibüler nörit: İç kulaktaki sinir iltihaplandığında vestibüler nörit olarak bilinir.
• Meniere hastalığı: iç kulağı etkileyen bir durumdur.
• Hormonal değişiklikler
• Hamilelik: Mide bulantısı hamilelik sırasında sık görülen bir semptomdur. Günün herhangi bir zamanda ortaya çıkabilmesine rağmen, genellikle sabah bulantısı olarak bilinir. Hamile kadınlar, belirli yiyeceklerin veya kokulara karşı mide bulantısı yaşayabilir. 
• Tiroid bozuklukları: Tiroid bezi vücudun metabolizmasını düzenleyen hormonları kontrol eder. Aşırı aktif veya az aktif tiroid bulantısına sebep olabilir.
• Nörolojik durumlar: Beyindeki ve sinir sistemindeki değişiklikler, çeşitli şekillerde mide bulantısına neden olabilir. 
• Migren: Mide bulantısına neden olan en yaygın nörolojik hastalıklardan biridir. Mide bulantısı orta ila şiddetli baş ağrıları sebep olabilir.
• Bazı insanların ağrı oluşmadan önce yaşadığı nörolojik değişiklikler olan ışık veya ses hassasiyeti, mide bulantısı ve kusmaya neden olur. Kafa travması, menenjit veya kanama mide bulantısının daha ciddi nörolojik nedenleridir.
• İlaçlar: Mide bulantısı, birçok ilacın yaygın bir yan etkisidir. Antibiyotikler, antidepresanlar, aspirin veya ibuprofen gibi OTC ağrı kesici ilaçlar, demir gibi bazı takviyeler, ve kemoterapi ilaçları mide bulantısına yol açabilir.

İlaçlar, beyindeki ve vücuttaki kimyasal süreçleri değiştirerek çalışmaktadır. Örneğin, serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterler bulantı ve kusmayı etkileyebilir, bu nedenle bu kimyasallara etki eden ilaçlar bu semptomları kötüleştirebilir veya iyileştirebilir.

• COVID-19 ve grip: COVID-19 ve grip, gibi viral enfeksiyon türleri mide bulantısını tetikleyebilir. 2021 yılında yapılan bir araştırmada, COVID-19'lu 6.335 kişiden, 79%’sunun mide bulantısı belirtilmiştir. 
• Stres ve kaygı: Psikolojik olarak güçlü stres beyni olumsuz yönde harekete geçirdiği için, mide bulantısına neden olabilir. 
• Yeme bozuklukları: Yüksek miktarda yağ ve baharat içeren yiyecekler gibi bazı yiyecekleri aşırı miktarda tüketmek, mideyi bozabilir ve mide bulantısına sebep olabilir. Ayrıca bazı gıdalara alerjisi olan kişilerde de mide bulantısı gibi semptomlar görülebilir. 
• Çeşitli kanser türleri: Kanser hücreleri tarafından üretilen çeşitli bileşikler, inflamatuar reaksiyonlar ve anatomik anormallikler mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.

Hamilelikte Mide Bulantısı Neden Olur?

Araştırmalar, hamilelik sırasında bulantı ve kusmanın, insan koryonik gonadotropin (HCG) adı verilen plasenta tarafından üretilen bir hormonun etkilerinden kaynaklanabileceğini göstermektedir. Hamilelikte, döllenmiş bir yumurta rahim zarına yapıştıktan kısa bir süre sonra HCG üretilmeye başlanır. Şiddetli sabah bulantısı (hiperemezis gravidarum) olan kadınlar, diğer hamile kadınlardan daha yüksek HCG düzeylerine sahiptir. İkiz veya daha fazla bebek bekleyen hamile kadınların da HCG seviyeleri daha yüksektir ve sabah bulantısı yaşama olasılıkları daha yüksektir. Benzer şekilde hamilelikte artan bir diğer hormon olan östrojen de hamilelikte bulantı ve kusmanın şiddetinin artması ile bağlantılıdır.

Sabahları Mide Bulantısı Neden Olur?

Sabahları mide bulantısının nedenleri şunlardır.

• Açlık veya düşük kan şekeri: En son akşam yemeğinde yemek, sabah uyandığında 12 saat veya daha fazla zaman aç kalmaya neden olabilir. Kan şekeri seviyelerinin düşük olması, baş dönmesi, halsizlik veya mide bulantısına neden olabilir. Kahvaltıyı atlamak, özellikle de normalde kahvaltı yapan kişilerde, mide bulantısı şiddetini artırabilir. 
• Yorgunluk veya uyku sorunları: Jet lag, uykusuzluk uyku düzenini bozabilir. Normal uyku düzenindeki bu değişiklikler vücudun nöroendokrin tepkisini değiştirir ve bu durum mide bulantısına neden olabilir.
• Endişe: Sabahları mide bulantısı, yaklaşan önemli bir toplantı gibi stresli bir olayla ilgili olabilmektedir. Bununla birlikte diğer durumlarda, kronik veya sıklıkla görülen stres veya kaygı mide bulantısına neden olabilir. 
• Kahvaltıda üketilen gıdalar: Sabah mide bulantısının bir nedeni de kahvaltıda tüketilen besinlerdir. Hafif bir gıda alerjisi veya intoleransı mide bulantısına yol açabilir. Bununla birlikte aşırı yemek yemek de mide bulantısı hissetmeye neden olabilir. 
• Gıda zehirlenmesi: Gıda zehirlenmesi mide bulantısı, kusma veya ishalin yanı sıra mide rahatsızlığı veya karın kramplarına yol açabilir. Sabahları yaşanan mide bulantısının nedeni bir önceki gece tüketilen gıdalar olabilir. 
• Yatmadan önce alkol ve asitli içeceklerin tüketilmesi: Yatmadan önce aşırı alkol kullanımı, mide bulantısının bir nedeni olabilir. Alkolün etkileri arasında yer alan düşük kan şekeri ve dehidrasyon, mide bulantısı ile ilişkilidir.

Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Mide bulantısı sırasında uygulanabilecek yöntemler şunlardır. 

• Havasız, ağır kokulu bir çalışma ortamından kaynaklanan mide bulantısında, temiz hava alınmalı ve nefes egzersizleri yapılmalıdır. 

• Araç tutması sırasında mide bulantısı ilacı alınabilir.
• Sırt üstü bir şekilde 30 dakika kadar uzanmak, mide bulantısının azalmasına katkı sağlar. 
• Mide bulantısına iyi gelen çaylar tüketilmelidir. 
• Sindirimi zor gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Yemekten hemen sonra uzanılmamalıdır. Bu durum reflüyü tetikleyebilmektedir. 
• İçecekler mideye baskı yapmaması için yavaş bir şekilde tüketilmelidir. 
• Susuz kalmamak için bol miktarda sıvı tüketilmelidir.
• Mideyi rahatsız edebilecek kafeinli içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Midenin yiyecekleri daha yavaş sindirmesini sağlayan küçük öğünler tüketilmelidir.

Mide Bulantısına Ne İyi Gelir?

Mide bulantısında iyi gelen şeyler aşağıda listelenmiştir.

• Limon
• Elma
• Ayran
• Su İçmek
• Yürüyüş

1. Limon

Limon, sindirime yardımcı olduğu ve mideyi yatıştırdığı düşünülen, doğal olarak oluşan bir bileşik olan sitrik asit içerir. Bu bileşikler mide bulantısını gidermeye yardımcı olur. Bu nedenle mide bulantısı yaşayan kişiler için limon ve limon suyu tüketmek iyi bir seçenektir. Limonun suyu ağızdaki tükürüğü harekete geçirir ve bu da mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir.  Ancak çok fazla tüketimi mide bulantısının daha da kötüleşmesine yol açabilir. 

Kabızlıktan kaynaklanan mide bulantısı için limonlu ılık su içmek bağırsakları uyarabilir ve bulantıyı azaltabilir. 

Bununla birlikte limon kokusu da mide bulantısını hafifletebilir. İkiye kesilmiş bir limonı veya limon esansiyel yağını koklamak, hamile kadınlarda bulantı ve kusmayı azaltmaya katkı sağlayabilir.

2. Elma

Elmalar , vücuttaki toksinlerden daha hızlı kurtulmaya yardımcı olan lif içerir. Lif ayrıca sindirimi yavaşlatarak ve kolaylaştırarak mide bulantısını azaltmaya destek olur. Ancak lif açısından zengin yiyecekleri aşırı miktarda tüketmek, mide bulantısını daha da artırabilir. 

3. Su İçmek

Su içmek mide bulantısı etkilidir ancak aşırı su tüketiminden kaçınılmalıdır.  Bununla birlikte mide bulantısı sırasında çok soğuk ve çok sıcak su içmek, mide ağrılarına ve kramplara yol açarak, bulantının şiddetini artırabilir. Gün boyunca az miktarlarda tüketilen su, mide bulantısını artırmadan hidrasyonu destekler. Bu nedenle de mide bulantısı için bir su bardağı ılık su tüketilmesi tavsiye edilmektedir. 

4. Zencefil

Zencefil mide bulantısını tedavi etmek için bilinen etkili bir doğal tedavi yöntemidir.Örneğin zencefil tüketmek hamilelik sırasında mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Zencefil ayrıca birçok insanın kemoterapi veya ameliyat geçirdikten sonra yaşadığı mide bulantısını hafifletmeye katkı sağlar. 

5. Yürüyüş

Yürüyüş gibi hafif egzersizler sabah bulantıları için etkilidir. Günde sadece 20 dakika yürümek, yorgunluk ve mide bulantısını önleyen endorfinlerin salınmasına yardımcı olabilir. Yürüyüş, sabah bulantısını azaltırken aynı zamanda sindirimede yardımcı olabilir.

Mide Bulantısına Hangi Çaylar İyi Gelir?

Mide bulantısına iyi gelen çaylar aşağıda listelenmiştir.

• Nane Çayı
• Rezene Çayı
• Papatya Çayı

1. Nane Çayı

Nane çayı, mide bulantısının ve rahatsızlığının tedavisinde kullanılan popüler çaylardan biridir. Sindirim sistemindeki kasları rahatlatmaya yardımcı olan nane çayı , kramp, şişkinlik, kabızlık ve bulantı gibi çeşitli mide problemlerin tedavisinde etkili olur. 

Nane çayı, nane yapraklarının 7-12 dakika sıcak suda bekletilmesi ile hazırlanabilir. 

2. Rezene Çayı

Rezene, meyan kökü benzeri bir tada sahip havuç ailesinden olan bir bitkidir. Rezene çayı , antibakteriyel özelliklere sahiptir ve karın ağrısı, kabızlık, gaz ve ishali hafifletmek için kullanılmaktadır.

Bir çalışmada 80 kadında menstruasyon öncesinde ve sırasında birkaç gün rezene takviyesi almanın, bulantı gibi semptomları azalttığı ortaya çıkmıştır.

159 hasta üzerinde yapılan diğer bir araştırmada, rezene çayı içmenin ameliyattan sonra sindirim düzenine ve bağırsak onarımına yardımcı olduğunu bulunmuştur.

Rezene çayı hazırlamak için, 1 çay kaşığı kuru rezene tohumu üzerine 240 ml sıcak su ilave edilir ve 5-10 dakika sıcak suda bekletilir. 

3. Papatya Çayı

Papatya çayı hafif bir aromaya sahip, lezzetli ve genellikle rahatlatıcı çay türlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Papatya çayı , genellikle sindirim kaslarını gevşetmek ve hazımsızlık, gaz, taşıt tutması, mide bulantısı, ishal ve kusma gibi sorunları tedavi etmek için kullanılmaktadır. 

Papatya çayı, 1 yemek kaşığı (2 gram) kuru papatya yapraklarının 1 bardak sıcak suya eklenmesi ve ardından 5 dakika bekletilmesiyle hazırlanabilir.