Nane yağı kullanımları ve faydaları

Kimimiz kurutarak kullanırız, kimimiz tazesinden vazgeçemeyiz, karakteristik kokusuyla çorbaların, salataların, etlerin, hamur işlerinin süsüdür nane. Eee faydaları da saymakla bitmez ama bugün bir değişiklik yapıp nanenin değil de esansiyel nane yağının kullanımı ve faydalarına değinmeye geldik.

Latince adı ‘Mentha Piperita’ olan nane ; ballıbabagiller familyasına aittir. En çok yetiştiği yerler Akdeniz Bölgesi, Anadolu ve Mısır’dır. 25-30 farklı türü bulunur. Kuvvetli kokusuyla bilinen, erguvan renkli çiçekleri olan çok yılık otsu bir bitkidir.

Nane bitkisinin yapraklarından nane esansiyel yağı elde edilmekte ve çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Serin, ferahlatıcı ve keskin bir kokusu olan nane yağının tadı da naneye benzerdir. Nane yağının ana kimyasal bileşenleri mentol ve mentondur.

Nane yağı günümüzde popüler olarak hassas bağırsak sendromu belirtilerini ve bununla birlikte sindirim sistemini etkileyebilen diğer rahatsızlıkları hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Farklı formları ağrıyı hafifletmek ve cilde fayda sağlamak için de kullanılmaktadır.

Araştırmalar sağlık yararları olduğunu öne sürse de, FDA uçucu yağların saflığını veya kalitesini izlemiyor veya düzenlemiyor. Uçucu yağları kullanmaya başlamadan önce bir sağlık uzmanıyla konuşmanız ve bir markanın ürünlerinin kalitesini mutlaka araştırmanız önemlidir. 

Nane yağı kullanımları nelerdir?

Nane yağının çok çeşitli kullanım alanları vardır:

İrritabl bağırsak sendromu (IBS), mide bulantısı ve diğer sindirim sorunlarının yanı sıra soğuk algınlığı ve baş ağrıları dahil olmak üzere çeşitli rahatsızlıklarda kullanılabilir.

Kaşıntı, kas ağrısı ve baş ağrısından kurtulmak için topikal olarak uygulanabilir.

Gıdalarda ve ağız gargaraları gibi ürünlerde tatlandırıcı olarak kullanılabilir.

Sabunlara ve kozmetik ürünlere eklenen taze, hoş bir koku olarak karşımıza çıkabilir.

Nane yağı kullanmanın yolları nelerdir?

İnsanlar nane yağını çeşitli şekillerde kullanabilirler:

●Topikal olarak uygulanır (cilt üzerine).

●Uçucu yağ şeklinde dağılmış olarak uygulanır.

●Tablet veya kapsül şeklinde ağızdan alınır.

●Burun içine uygulanır (burun içine damlacıklar halinde damlatılır).

Nane esansiyel yağını yutmamaya dikkat etmeniz önemlidir. Nane yağını herhangi bir biçimde tüketmeden veya topikal olarak uygulamadan önce daima bir doktora danışmalısınız.

Nane yağı faydaları nelerdir?

Nane bitkilerinin tıbbi kullanımına ilişkin kayıtlar, Eski Mısır, Yunanistan ve Roma zamanlarına kadar dayanmaktadır. Peki, modern araştırmalar nane yağının faydaları hakkında ne diyor?

Nane yağının potansiyel faydalarından bazıları kişisel tanıklıklara dayansa da, sağlık yararları konusunda araştırmalar devam etmektedir. Aşağıda bu araştırmaların bazılarını birlikte inceleyelim:

GIS rahatsızlıklarına yardımcı olabilir.

Nane yağının faydalarına yönelik en kapsamlı araştırmalar genellikle IBS'ye odaklanmıştır. IBS, karın ağrısı, ishal, kabızlık gibi semptomları içerebilen kronik (uzun süreli) bir gastrointestinal (GI) sistem rahatsızlığıdır.

2019 tarihli bir araştırmada, IBS tedavisinde nane yağı kapsüllerinin etkinliği plasebo grubuyla karşılaştırılarak incelenmiştir. Sonuçta nane yağı ile tedavinin karın ağrısı ve diğer IBS semptomlarını iyileştirdiği gözlemlenmiştir.

Yapılan başka bir çalışmada ise nane yağı kimyon ile birlikte kullanılmış ve hazımsızlık şikayetleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışma sonunda bu kombine tedaviden hazımsızlık semptomlarını gidermede umut verici olumlu sonuçlar elde edilmiştir.

Çocuklarda ve ergenlerde gastrointestinal rahatsızlıklar için bitkisel ilaçların kullanımı ile ilgili yapılan başka bir çalışmada; nane yağının karın ağrısı süresini, sıklığını ve şiddetini azaltmada etkili olduğu tespit edilmiştir.

Nane yağının, IBS ve diğer GI semptomları hafifletmesindeki mekanizma çok açık olmasa da;

●GI yolun düz kaslarını gevşetme

● Anti-inflamatuar etki gösterme

●GI sisteminde doğal olarak yaşayan bakteri türlerini etkileme

●GI kanalında azalan ağrı hissi oluşturma yoluyla sağladığı düşünülmektedir.

Baş ağrısını hafifletebilir.

Yapılan başka bir araştırmada keklik üzümü yağı ve mentol; gerilim, migren gibi nedenlerden kaynaklı baş ağrılarını gidermek için kullanılmıştır. Çalışma sonucunda baş ağrısında azalma sağlandığı bildirilmiştir.

Başka bir çalışmada ise; nane yağı tabletlerinin yutma güçlüğü ve kardiyak olmayan göğüs ağrısı çeken kişiler üzerindeki etkisi incelenmiş ve katılımcıların yarısından fazlası semptomlarında bir iyileşme bildirmiştir.

Sonuç olarak nane yağı veya mentolün farklı formları, buruna uygulandığında baş ağrısı ve migren ataklarından kaynaklanan ağrıların giderilmesine yardımcı olabilir. Bununla birlikte tablet formunda nane yağı kullanımı, yutma güçlüğü çeken kişiler için rahatsızlığı giderebilir.

Cilt sağlığını destekleyebilir.

Nane yağı kozmetik ürünlerde de sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak nanenin cilde ve saça uygulandığında potansiyel faydalarına ilişkin araştırmalar sınırlı sayıdadır.

2016 yılında yapılan bir araştırma, nane yağının topikal uygulanmasını ve bunun kronik kaşıntı üzerindeki etkisini incelemiş ve yüzde 1'lik bir nane yağı çözeltisinin, kaşıntı süresi ve kaşıntı şiddetinde iyileşmelere yol açtığını bulmuştur.

2014 yılında farelerde yapılan bir araştırma, nane yağını minoksidil (Rogaine) ve kontrol bileşikleri ile karşılaştırmış ve yüzde 3'lük bir nane yağı çözeltisinin, minoksidil kullanımının sonuçlarına benzer şekilde, 4 haftalık tedaviden sonra farelerde kalın, uzun tüylerin çıkmasına yol açtığını bulmuştur.

Topikal mentolün etkilerini inceleyen 2016 tarihli başka bir çalışmada, araştırmacılar topikal olarak uygulanan mentolün cilt kan akışını artırdığını gözlemlemiştir. Artan kan akışı saç derinizi uyarmaya yardımcı olabileceğinden, bu aynı zamanda saç büyümesine de yardımcı olabilir.

Bakteri ve mayaya karşı etkili olabilir.

Nane yağı hafif antimikrobiyal özelliklere sahiptir. Farklı bakteri ve mantar türlerine karşı etkinliğini belirlemek için çeşitli çalışmalar yapılmıştır. 

2019 yılında yapılan bir araştırma, nane yağının aşağıdakiler dahil farklı bakteri türleri üzerindeki antibakteriyel aktivitesini vurgulamıştır:

●Stafilokok aureus

●Escherichia coli

●Klebsiella pnömonisi

●Proteus mirabilis

●Pseudomonas aeruginosa

●Acinetobacter baumannii

Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen bu çalışma; nane yağının belirli enfeksiyonlar için gelecekte terapötik bir seçenek olma potansiyelini göstermektedir.

Sonuç olarak nane yağı bazı bakterilere karşı işe yarayabilir ancak araştırmalar karışıktır. Bazı Candida suşlarına karşı hafif antifungal özellikler gösterdiği bildirilmiştir.

Nane yağı kullanımı güvenli midir?

Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), uçucu yağların yalnızca üreticinin yönergelerine göre kullanılması gerektiğini önermektedir. Tüm esansiyel yağlarda olduğu gibi nane yağı da ağızdan alınmamalıdır. Ağızdan nane yağı almanın bazı olası yan etkileri şunlardır:

●göğüste ağrılı yanma hissi

●mide bulantısı

●kusma

Yiyeceklere nane yağı ekliyorsanız, onun yerine bir nane özü seçebilirsiniz.

Seyreltilmiş esansiyel nane yağının aromaterapi veya topikal kullanımı, çok az riskle önemli faydalar sağlayabilir. Ancak nane aromaterapisinin evcil hayvanlar için zehirli olabileceğini unutmayın. Aromaterapiyi kullanmadan önce daima aşağıdaki grupların güvenliğini göz önünde bulundurun:

●çocuklar

●evcil hayvanlar

●hamile kadınlar

Aynı zamanda nane yağı çok yüksek dozlarda alınırsa içeriğindeki pulegon adlı madde toksik etki gösterebilir.

Nane esansiyel yağının çok konsantre olduğunu ve topikal kullanımdan önce her zaman uygun şekilde seyreltilmesi gerektiği unutulmamalıdır. 30 g kadar taşıyıcı yağı seyreltmek için sadece birkaç damla esans yağı gerekmektedir.

Bazı durumlarda, cilde uygulanan nane yağı tahrişe veya kızarıklığa neden olabilir. Nane yağına cilt reaksiyonu vermekten endişe ediyorsanız, önce cildinizin küçük bir bölümünde uygulayarak test edebilirsiniz.

Nane yağı ile olası ilaç etkileşimleri

Özellikle reçeteli veya reçetesiz herhangi bir ilaç kullanıyorsanız, ek ürün almadan önce bir doktor veya eczacı ile mutlaka konuşmalısınız.

Nane yağı, organ nakli sırasında verilen vücudun yeni organı reddetmesini önlemek için kullanılan bir ilaç olan siklosporini vücudun parçalama hızı üzerinde bir etkiye sahip olabilir. Çünkü nane yağı, siklosporinin ile etkileşime girerek kan dolaşımında olması gerekenden daha uzun süre kalmasına neden olabilir.

Karaciğer enzimlerinden etkilenen ilaçlar da nane yağından etkilenebilir. Bu ilaçlar şunlardır:

siklosporin

simvastatin

lovastatin

ketokonazol

Özellikle mide asidini azaltmak için aşağıdakiler gibi ilaçlar kullanıyorsanız, nane yağı tüketmeden önce dikkatli olmalı ve bir doktorla konuşmalısınız:

antasitler

Famotidin gibi H2 blokerleri

omeprazol gibi proton pompası inhibitörleri

Nane yağını kimler kullanmamalıdır?

Nane yağı kullanmaktan kaçınması gereken kişiler şunlardır:

●G6PD eksikliği olan kişiler. G6PD eksikliği olarak adlandırılan spesifik bir enzim eksikliği olan kişiler, naneyi aromaterapide ekstrakt veya yağ olarak kullanmaktan kaçınmalıdır.

●Bazı ilaçları alan insanlar. Nane yağı aromaterapisi, birçok ilaç türünü parçalamaktan sorumlu olan CYP3A4 adlı bir enzimi inhibe edebilir. Herhangi bir reçeteli ilaç alıyorsanız, nane yağı kullanmadan önce bir doktorla konuşun.

●Çocuklar ve bebekler. Bebeklerin ve küçük çocukların yüzlerine veya göğüslerine nane yağı sürmekten kaçınmalısınız. Nane yağındaki mentolün solunması yan etkilere neden olabilir.

●Nane aromaterapisi ayrıca köpekler ve kediler gibi evcil hayvanlar için toksik olabilir.

Özetleyecek olursak; nane yağı, nane bitkisinden gelir. Nane yağının önerilen faydalarından bazıları anekdot kanıtlardan gelse de, araştırmalar nane yağının IBS ve diğer sindirim problemlerinin yanı sıra baş ağrısı ve cilt sağlığı için yararlı olabileceğini düşündürmektedir.

Nane yağı kullanımı genellikle güvenlidir, ancak çok yüksek dozlarda alındığında toksik etki gösterebilir. Ek olarak, kullanmadan önce mutlaka seyreltmelisiniz.

Nane yağı kullanmadan önce bir doktorla konuşun ve sorularınızı veya endişelerinizi dile getirdiğinizden emin olun. 

Sağlıklı günler…