Obeziteye bağlı sağlık problemleri nelerdir?

Zamanla kilo alırız ya da veririz ama bazen bu döngü kontrolden çıkarak obeziteye sebebiyet verebilir. Bu tarz zamanlarda durumu nasıl yönetebiliriz, sağlığımızı nasıl koruruz? Bunlar bizim için önemlidir. Gelin tartışalım.

Dünyamızda ve ülkemizde obezite oldukça yaygın ve zamanla da dahada yaygınlaşmaktadır. Bilinçli toplumlar olduğu kadar farkında olmayan birçok toplum da obeziteyle karşı karşıya kalıyor. Gelişen ve büyüyen dünyamızda pratik ve hızlı olan her şey bizler için daha çok tercih edilen olmuştur. Bu sebepten ötürü de beslenmemizde fast foodlar, 2 dakikada çorba-makarna gibi alternatifler giderek daha çok yer alıyor. Bu alternatiflerle beraber de bazı hastalıklar hayatımızı tehdit ediyor. Peki obezite nedir, bir hastalık mıdır?

Obezite Nedir?

Obezite, vücutta fazla yağ birikmesi sonucu oluşan bir hastalıktır ve birçok sağlık sorununa neden olabilir. Tedavi edilebilir kronik, ilerleyici ve tekrarlayan bir durum olarak kabul edilir. 

Obezite genellikle BMI (vücut kitle indeksi) ile tanımlanır: 30 ve üstü obez olarak kabul edilir. Aşırı kilo, özellikle vücut yağı olarak sağlık ve zindelik sorunlarına yol açabilir. Kilo vermek, birçoğunu önleyebilir, yavaşlatabilir ve hatta tersine çevirebilir.

Türkiye'de obezite oranı son yıllarda hızla artış göstermektedir. 2019 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan Sağlık Araştırması verilerine göre, 20 yaş ve üzeri yetişkinlerde obezite oranı %32,1 olarak belirlenmiştir. Bu oran kadınlarda %36,3 iken erkeklerde %27,8'dir.

Özellikle şehirlerde yaşayanlar, düzensiz ve yetersiz beslenme, fiziksel aktivitenin azalması ve stres gibi faktörler nedeniyle obezite riski altındadır. Obezite, Türkiye'de kalp hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon, solunum problemleri gibi kronik hastalıkların yaygın görülmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek, düzenli egzersiz yaparak, dengeli bir diyet uygulayarak ve gerektiğinde doktorunuzla birlikte kilo vererek obeziteye bağlı sağlık sorunlarını önleyebilirsiniz. Obeziteyle beraber karşımıza çıkan sorunlar nelerdir? Gelin bakalım.

Alkolden Bağımsız Karaciğer Yağlanması

Karaciğerinizin hücrelerinde yağ biriktiğinde, karaciğere zarar verebilir ve ardından sonunda karaciğerinizi tamamen kapatabilen yara izine (siroz olarak bilinen bir durum) yol açabilir. Hasar tamamlanana kadar semptomlar görünmeyebilir. Doktorlar, yağlı karaciğer hastalığına neyin neden olduğunu tam olarak bilmiyorlar ancak fazla kilolu olmanız karaciğer yağlanması için bir risk faktörü olabilir. Sirozla oluşan bu hasar obez kişilerde 2-3 kat fazladır. Ancak bunu tersine çevirmeye yardımcı olacak erken teşhis ve tedaviler mevcuttur.

Kireçlenme

Fazla kilo, eklemlerinize ve kemiklerinizin uçlarını koruyan kıkırdağa daha fazla yük bindirerek ağrı ve sertliğe neden olur. Daha fazla vücut yağı da daha fazla iltihaplanmayı tetikler. Vücut ağırlığınızın sadece %5'ini kaybetmek kalça, bel ve dizlerinizdeki baskıyı azaltacaktır. Egzersiz, artrit için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biridir. Sizin için ne tür ve ne kadar doğru olduğu konusunda doktorunuzla veya fizyoterapistinizle konuşun.

Yüksek Kolesterol

Genlerinizin bir etkisi olsa da, ne yediğiniz ve ne kadar egzersiz yaptığınız da bir rol oynar. Sağlıksız yiyecekler kilonuzu ve "kötü" LDL kolesterol ve trigliserit seviyenizi yükseltebilir. Obezite, ABD'de her yıl yaklaşık 700.000 kişiyi öldüren kalp hastalığı için önemli bir risk faktörüdür. Yulaf ve diğer kepekli tahıllar, fasulye, elma, üzüm, çilek, patlıcan ve bamya gibi çözünür lif içeren yiyecekler, kolesterolünüzü düşürmenin yanı sıra sizi doyurmaya yardımcı olur ve böylece daha az kalori alırsınız.

Tip 2 Diyabet

Abdominal yağlanma yani karın bölgenizdeki yağlanma insülin direnci ile bağlantılıdır. İşte o zaman vücudunuz insülin üretir ancak hücreleriniz bunu kanınızdan glikozu çekmek için uygun şekilde kullanamaz. Obeziteden etkilenen kişilerin kan şekerinin yüksek olma olasılığı yaklaşık 10 kat daha fazladır. Tip 2 diyabetli her 10 kişiden yaklaşık 9'u fazla kiloludur.  Şeker hastası olduktan sonra tedavisi yoktur ancak kilo vermek kan şekeri seviyenizi düşürmeye yardımcı olabilir ve bu da şeker hastalığından kaynaklanan komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir. 

Gut Hastalığı

Vücudunuzdaki birikmiş ürik asit, ayak başparmağınız, ayak bileğiniz veya diziniz gibi eklemleri inciten iğne benzeri kristaller oluşturabilir. Hastalığın aktif dönemi, ürik asidin birikmesiyle birlikte artar ve insülin direnciyle de bağlantılı olabilir. Bir kilo verme programı, obezitesi olan kişilerde gut tedavisinin bir parçasıdır. Sağlıklı bir diyet ve egzersiz alışkanlıkları, kilonuzun yanı sıra ürik asit seviyesini düşürmenize yardımcı olabilir.

Yüksek Tansiyon

Obez olmak, kalbinizin kanı tüm hücrelerinize ulaştırmak için daha fazla pompalaması gerektiği ve kalbinize yük bindirdiği anlamına gelir. Bu kuvvet atardamar duvarlarınızı iter ve onlara zarar vererek kalp hastalığı ve felç riskini artırır. Yüksek tansiyonu olan dört hastadan yaklaşık üçünde obezite vardır. Doktorunuz muhtemelen çoğu gün 20-30 dakika egzersiz yapmanızı, sodyum alımınızı sınırlandırmanızı, sigara içmemenizi ve alkol kullanmamanızı önerecektir. 

Sertleşmiş Damarlar

Obezite - ve diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve buna bağlı iltihaplanma - atardamarlarınızı aşındırarak kalın ve sert hale getirebilir. Bu durum kombinasyonuna bazen metabolik sendrom denir ve tedavi edilebilir. Daralmış damarlar, organ ve dokularınızdaki hücrelere yeterince kan götüremez. İlk başta herhangi bir semptomunuz olmasa da, bu zayıf dolaşım sonunda kalp krizine, kalp yetmezliğine veya felce yol açabilir.

Böbrek Hastalığı

Yüksek tansiyon ve diyabet, böbrek hastalığının en büyük iki nedenidir. Böbrekleriniz kanı filtreler ve kan basıncınızı kontrol etmenize yardımcı olur. Fakat obeziteye bağlı durumlardan dolayı zarar gördüklerinde işlerini yapamazlar. Bu, vücudunuzda tehlikeli bir atık birikmesine yol açabilir. 

Uyku Apnesi

Daha yüksek bir BKI, obstrüktif uyku apnesi için bir risk faktörü olabilir, uyku sırasında hava yolunuzu daraltır ve geceleri nefes almayı zorlaştırır. Yüksek sesle horlayabilir veya tekrar tekrar birkaç saniye nefes almayı bırakabilirsiniz. Bu olduğunda, ihtiyacınız olan dinlendirici uykuyu alamazsınız. Sizi yorgun ve halsiz yapabilir ve ruh hali, hafıza ve atriyal fibrilasyon gibi kalp problemlerine yol açabilir.

Hamilelik Sorunları

Fazla kilolu anne adaylarının, hem size hem de bebeğinize zarar verebilecek tehlikeli derecede yüksek tansiyon olan gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) ve preeklampsiye ( gebelik zehirlenmesi) yakalanma olasılığı daha yüksektir. Doğum yapmak için sezaryene ihtiyaç duymanız ve bebeğinizin çok erken doğması, ölü doğması veya beyin veya omurilik sorunları yaşaması ihtimali daha yüksektir. Hamileyken kilonuzu güvenli bir şekilde yönetmek için doktorunuzla ve diyetisyeninizle birlikte çalışın.

Kanser

Bir yetişkin olarak kilo aldığınızda sizi obez yapsın ya da yapmasın, meme, kolorektal, endometriyal ve böbrek dahil olmak üzere bazı kanserlere yakalanma olasılığınız daha yüksektir. Bunun nedeni, yağ hücrelerinin hücrelerin büyümesini değiştiren hormonlar üretmesi olabilir. Veya kilo almaya yol açan alışkanlıklar, kansere yol açanlara benzer olabilir. Kilonuz ne olursa olsun kanseri önlemek için sağlıklı beslenin ve aktif kalın.

Sağlığımız bizler için çok önemlidir. Vücudumuza, ruhumuza iyi bakabilmek önemli bir sorumluluktur. Bu yüzden hayatımızda ne olursa olsun sağlığımıza dikkat etmek, keyifle yaşamak önemlidir. Sağlıklı beslenme ve günde yarım saatlik bir yürüyüşle bile sağlığınızı daha anlamlı kılabilirsiniz. Sağlıklı ve mutlu yaşamak sizin elinizde.