Olmazsa olmaz yapı taşları: Esansiyel amino asitler
En önemli enerji kaynaklarımızdan olan proteinler bir sürü küçük yapı taşından oluşuyor. Bu yapı taşlarının bir kısmı esansiyel amino asit olarak adlandırılıyor, peki neden?
Beslenmemizde dikkat etmemiz gereken temel unsurlardan biri de proteinler. Çünkü her şey gibi azı da zarar, çoğu da. Yani kararında tüketmek lazım. Ne de olsa vücudun yapı taşları. Peki onların da yapıtaşlarının olduğunu biliyor muyuz? Muhtemelen biliyoruz. Ama kaç tanedirler, ne işe yararlar, nerelerde bulunurlar orası muallak. Muallakta kalmasın o zaman, okuyalım, öğrenelim.
Amino asitler vücudumuzda pek çok kritik rol oynar. Yeni kodların veya proteinlerin yazılımında, beyin fonksiyonlarında, metabolik aktivitelerde ve hatta hücre bölünmesinde yani daha net anlayacağımız şekilde büyümede. Bu önemli etkilerinden ziyade kasları geliştirmesi ve yağ yakımını destekleyebilmesi sebebiyle bu kadar popüler hale geldi.
Esansiyel amino asit nedir?
Bizim vücudumuzun 20 farklı amino aside ihtiyacı vardır. Yalnız bunlardan sadece 9 tanesi esansiyel yani olmazsa olmazdır ve dışarıdan almamız zorunludur. Esansiyel olanlar izolösin, lösin, lizin, tiriptofan, fenilalanin, tironin, valin, histidin ve metionindir. Bu amino asitlere ek olarak bazı esansiyel olmayan amino asitler de duruma göre esansiyel olabilir. Mesela esansiyel olmamasına rağmen arjinin, vücudunuz kanser gibi kronik bir hastalıkla mücadele ederken esansiyel olabilir. Yani esansiyel tanımı vücudunuzun ihtiyaçlarına göre değişebilmektedir.
Esansiyel amino asit tüketimi metabolizmanızı hızlandırıp kilo vermenizi destekleyebilir, psikolojik durumunuzun değişmesini sağlayabilir, egzersiz performansınızı artırarak daha uzun süre aktif kalmanızı sağlayabilir ve kas kayıplarını önleyip kaslarınıza ihtiyacı olan proteinleri verebilir. Esansiyel amino asitlerin de günlük belirli bir ölçüde tüketilmesi gerektiğini unutmayalım. İşte Amerika Birleşik Devletleri tarafından önerilen kilo başına alınması gereken esansiyel amino asit miktarları; Histidin: 14 mg, İsolösin: 19 mg, Lösin: 42 mg, Lizin: 38 mg, Metionin: 19 mg, Fenilalanin: 33 mg, Tironin: 20 mg, Tiriptofan: 5 mg, Valin: 24 mg
Esansiyel amino asitler hangi besinlerde bulunur?
Esansiyel amino asitlerin en iyi kaynakları et, süt ürünleri, yumurta ve deniz ürünleri gibi hayvansal kaynaklı proteinlerdir. Bu 9 esansiyel amino asidin tamamını içeren kaynaklara tam protein adı verilir. Veganlar ve vejeteryanlar için tam protein kaynakları soya, karabuğday ve kinoadır.
Bu noktada esansiyel amino asitlerin en iyi kaynaklarından olan hayvansal ürünleri tüketirken kolesterolünüze dikkat etmeniz gerekmektedir. Ya da kolesterol içermeyen bitkisel kaynaklar tüketmelisiniz. Ama beslenmenizde esansiyel amino asitleri tüketmeyi ihmal etmeyin.
Ayrıca bu amino asitlerin etkilerini gözlemleyebilmek için beslenmenin dengeli olması gerektiğini unutmayalım. Sadece amino asit tüketimini yani iyi protein kaynaklarını artırarak bir şeyleri değiştiremeyeceğimizin bilincinde olarak sağlıklı bir beslenme programıyla ilerleyelim.