Uykusuzluk unutmamıza engel oluyor! Neden mi?
Öğrendiğimiz hiçbir bilgiyi, yaşadığımız hiçbir anı unutmadığımızı düşünsenize... Neyse ki "akıllı unutma" diye bir şey var!
Bilindiği üzere, uzmanlar uykudan en iyi verimin alınabilmesi için geceleri 7-9 saatlik bir uykuyu öneriyor. Ancak yapılan araştırmalara göre son yıllarda, geceleri 6 saatten az uyuyan insanların sayısı gittikçe artmakta. Peki uykusuz kaldığımızda beynimiz bu durumdan nasıl etkileniyor?
Wisconsin-Madison Üniversitesi’ndeki psikiyatristler Cirelli ve Tononi uyku esnasında beynimizde neler döndüğünü 2017 yılında yaptıkları bir araştırmayla ortaya koydular ve bu araştırma gösteriyor ki uyurken beyin aslında hiç durmadan çalışıyor. Beynimiz bu süre içinde, aslında uykunun en önemli faydalarından biri olmasına rağmen genellikle hiç mevzubahis olmayan bir eylemin gerçekleşmesini sağlıyor: unutmak. Evet, şaşırtıcı gibi gelse de unutmak, beynin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için çok ama çok önemli.
Uykusuzluk beyinde yeni bilgilere yer açılmasının önüne geçiyor
Her gün çevremizden, kendi bedenlerimizden ve sosyal etkileşimlerden gelen uyaranlara maruz kalıyoruz. Beynimiz de bu uyaranları anılar, duygular ve eylemler olarak yorumluyor. Ne var ki, beynimizin her şeyi anlayabilmesi ve gerçekten neyin önemli olduğunu belirleyebilmesi için iyi bir uykuya ihtiyacı var. Çünkü biz uyurken gün içinde maruz kaldığımız her şeyi düzenliyor, nöronlarımıza kodluyor ve bu nöronları birbirlerine en etkili şekilde bağlayarak yaşamımızı devam ettirmemizi sağlayan sinir ağımızı oluşturuyor. Bu ağlar arasındaki bağ ise zamanla güçleniyor veya zayıflıyor. Bir şeyi hatırlamak istediğimizde onun bulunduğu sinir ağı aktive edilip güçlendiriliyor. Böylece bir sonraki sefer bu şeyleri daha rahat hatırlıyoruz. Zamanla daha az ihtiyaç duyduğumuz bilgilerin sinir ağları ise sinaptik budama diye adlandırılan olay sayesinde giderek zayıflıyor ve yenilerinin oluşması engelleniyor.
Cirelli ve Tononi yaptıkları bu çalışmada, ihtiyaç duymadığımız sinir ağlarının yaklaşık %20 oranında daraldığını keşfetti. Bu, beynin milyarlarca nöronunun ve trilyonlarca sinirsel bağlantısının yeniden kurulduğu anlamına geliyor. Sinaptik homeostazi adı verilen beyni kuvvetlendirici bu olay sayesinde bütün sinir ağlarımız her sabah yeniden toparlanabiliyor. Cirelli ve Tononi bu olaya “akıllı unutma” adını veriyor. Akıllı unutma sistemi sayesinde eski anılarımız yenileriyle bütünleşiyor ve ihtiyaç duyduklarımız bu bütünde yer almaya devam ederken diğerlerinden kurtulmuş oluyoruz. Böylece yeni bilgilere ve deneyimlere yer açıldığı için her sabah öğrenmeye hazır bir şekilde güne başlıyoruz. Uykusuz kaldığımızda ise unutmamış gereken bu gereksiz bilgi ve deneyimlerden kurtulamadığımız için aşırı bilgi yüklemesine sebep oluyoruz.
Sonuç olarak beynimizin fonksiyonlarını düzgün bir şekilde yerine getirebilmesi ve bizim yaşamımızı hem mental hem fiziksel olarak sağlıklı bir şekilde sürdürebilmemiz için “unutmak” elzem. Bunun yolu da iyi bir uykudan geçiyor.
Kaliteli ve iyi uykular!