Yer fıstığı nedir?

Yüksek besleyicilik özelliğiyle gerek çiğ şekli gerekse ezmesiyle çoğu insanın gönlünde taht kurmuş olan yer fıstığının aslında kuruyemiş olmadığını biliyor muydunuz? Çok şaşırtıcı bir olaymış gibi gelse de, yer fıstığı; baklagiller familyasının bir üyesidir. Tıpkı mercimek, fasulye ya da bezelye gibi! Botanik adı Arachis hypogaes olan yer fıstığı, her evde televizyon izlerken bademin fındığın yanında yer alıyor olsa da özünde teknik olarak kuruyemiş olarak nitelendirilmez. Ayrıca, yer fıstığı tohumunda çok yüksek oranda yağ bulundurması, bitkisel yağ üretimi açısından da gözde sayılacak besinlerden biridir çünkü fiziksel özellikleri ve besin değeri açısından diğer bitkisel yağlara bakıldığında, zeytinyağına en yakın bitkisel yağ diye söz etmemiz mümkündür.

Bu yazımızda tadı ve özellikleriyle bizleri şaşırtan yer fıstığını sizler için detaylı inceledik.

Yer Fıstığı Ne İşe Yarar?

Ülkemizde çok fazla miktarda yetiştirilen ve çok sevilerek tüketilen yer fıstığının aynı zamanda birçok yararı bulunmaktadır. İnsanlar tarafından yararları çok da bilinmese de aslında vitamin, mineral ve antioksidan deposu olan yer fıstığının yararlarına yazımızda ilerleyen başlıklarımızda daha çok detay vereceğiz. Fakat şu an söyleyebiliriz ki, mide koruyucu, kansere karşı kalkan ve kemik sağlığına katkıları sebebiyle yer fıstığı için tam bir şifa deposu diyebiliriz. Çünkü, yer fıstığı içerisinde oldukça fazla miktarda B grubu kompleks vitaminleri ve E vitamini bulunduruyor. Bu vitaminlerin yanı sıra, yer fıstığının besin öğelerinde kalsiyum, magnezyum, fosfor ve demir gibi mineraller de mevcuttur. Yer fıstığı, güzel bir bitkisel yağ kaynağı olarak kullanılmasına rağmen içerisinde hiç kolesterol içermemektedir.

Yer Fıstığı Nasıl Tüketilir? Kullanım Alanları Nedir?

Çoğu insan tarafından çok bilinmese de yer fıstığı sadece çerez niyetine yenen bir besin değildir. Örneğin; yer fıstığı yağının yanma derecesi oldukça yüksek olduğundan dünyada kızartma yağı amacıyla kullanımı da oldukça yaygındır. Ayrıca yer fıstığı yağını, rafine yağı olarak gıda sanayisinde de kullanıldığını söylemek mümkün. Özellikle de, çikolatalı ürünlerin, sosların, balık konservelerinin ve pasta yapımının gibi bir çok gıda sanayisinin içerisinde görebiliyoruz. Hatta öyledir ki, kozmetik ürünlerde, boya sektöründe ve sabun üretiminde de kullanılmaktadır. Bazen de yer fıstığını, televizyon sehpalarında, koyu sohbetlerde masalarda, fıstıklı dondurmaların içinde, pazar kahvaltılarında ezme şeklinde sofralarda bazen de yüksek besin içeriğinden ve tok tutma sebebinden ötürü hayvan yemlerinde gibi bir çok alanda yer fıstığını görebiliyoruz.

Yer Fıstığı Tüketimi Ne Kadar Olmalıdır?

Yer fıstığı tüketmek, özellikle sporcular ve çoğu insan için tadı ve yararı bakımından vazgeçilmez olsa da, yapılan araştırmalarda günde 80 gram, yaklaşık olarak 1 avuç yer fıstığı tüketmek ya da 1 yemek kaşığı yer fıstığı ezmesi tüketmek sağladığı yararlar için yeterli olacaktır. Arzunuza göre, 2 yemek kaşığını geçmeyecek şekilde de yer fıstığı ezmesini tüketebilirsiniz. Hatta, günde 2 yemek kaşığı yer fıstığı tüketmek, günlük magnezyum ihtiyacınızın yaklaşık olarak %15’ini karşılayabilir. Ancak bu noktada kalori ihtiyacınızı ve diğer besin tüketimlerinizi de dikkate almanız önerilir.

Yer Fıstığı Nerede Yetişir?

Öncelikle, yer fıstığı yetiştiriciliği için toprak oldukça önemli bir faktördür. Yetiştirilen toprağın açık renkli, iyi süzülmüş ve kumlu dokuma topraklar yer fıstığı yetiştirmek için ideal toprak türüdür. Ülkemizde de yetiştiriciliği de yapılan yer fıstığı, iklim olarak Güneydoğu bölgesi, Akdeniz bölgesi, Marmara bölgesi ve Ege bölgesine uygundur. İl olarak bakıldığında; Adana, Osmaniye, Mersin, Antalya, Kahramanmaraş, Aydın ve Muğla illerini sayabiliriz. Ilıman iklime uygun yer fıstığı yetiştiriciliği ülkemizde uygun olsa da Türkiye’de yetiştirilen yer fıstıklarını genellikle yemeklik yağ sanayi de değil, daha çok çerez, şekerleme ve pasta sanayide kullanılır. Dünya üzerinden bakacak olursak da en çok yer fıstığını yetiştiren ülke Çin’dir.

Yer Fıstığı Nasıl Saklanır?

Yer fıstığı saklamak için nem önemli bir faktördür. Öncelikle saklanacak bölgenin neminin düşük oranda olması gereklidir. Eğer saklayacağınız yerin nemi fazlaysa, çekirdekleriniz çürümeye başlayabilir. Ancak aşırı kuruluk da ürüne zararlıdır. Yani, saklayacağınız yerin serin ve nemli olmasına özen göstermelisiniz. Saklayacağınız yer fıstığını güneş ışığından da uzak tutmanız gerekir. Saklamak istediğiniz yer fıstıkları doğrudan Güneş ışığına maruz kalırsa, yer fıstığında bozulmaların görülmesi olasıdır. Güneşten izole etmeniz ve karanlık bir alanda saklamanız gerekecektir. Aşırı sıcaklığı sevmeyen yer fıstığını, serin yerlerde saklamak oldukça güzel bir çözüm olabilir. Örneğin, buzdolabı gibi. Ayrıca, sakladığınız yerde keskin ve güçlü kokusu olan ürünler olmadığından emin olun çünkü çekirdekler aromaları emebilir. 

Yer Fıstığı Kaç Kaloridir?

Eğer tüketilecek yer fıstığını 1 avuç olacak şekilde düşünürsek, kalorisi yaklaşık olarak 227 kcal’dır diyebiliriz. Tabi ki daha detaylı makro ve mikro besin değerleri için, daha çeşitli porsiyonlar için mutlaka, yer fıstığı  detay sayfamıza bakmanızı öneririz.

Yer Fıstığının Faydaları Nelerdir?

Daha önce de bahsettiğimiz gibi, birçok yararı bulunan yer fıstığı vitamin, mineral ve antioksidan içeriği bakımından oldukça zengin bir besindir.

Başlıca faydaları: Yer fıstığı, kötü kolesterol seviyesini düşürmede ve iyi kolesterol seviyesini yükseltmede oldukça yardımcıdır. İçerdiği antioksidan bakımından kansere karşı da kalkan görevi görebilir diyebiliriz. Omega 3 bakımından da oldukça yararlı olan yer fıstığı, saç sağlığında da etkilidir. Saçların daha parlak, gür ve güçlü olmasında yardımcı olur. Cilt sağlığına da içerisindeki E vitamini sayesinde katkıda bulunur. Halk arasında mutluluk hormonu olarak bilinen seratonin hormonu üretimine de yardımcı olduğundan depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklara da karşı vücudu savunur. Ayrıca içerdiği sağlıklı yağlar sayesinde, Alzheimer gibi hastalıklara yakalanma ve inme gibi hastalıkların oluşma riskini düşürür. Belleği arttırdığı da söylenen yer fıstığı, hafıza güçlendirmek için de tüketilebilir. Bütün bunları yaparken kan şekeri seviyesindeki dalgalanmaları gidermede de rol oynar.

Yer Fıstığının Zararları Nelerdir?

Bilinenin üzerinde, fıstık alerjileri oldukça yaygındır. Gıda işlemede kullanılan özleri ve hazırlanması esnasında yer fıstığına maruz kalan gıdaların çapraz kontaminasyonu sebebiyle yer fıstığına reaksiyon da oldukça fazladır. Bu bilgiye bağlı olarak da, alerjik tepkime sonucu nefes darlığı, ishal, ciltte kuru kaşıntı, vücutta kaşıntı gibi yan etkiler görmek mümkün. Ayrıca, içerisinde barındırdığı yağ oranından ötürü fazla tüketimi istenmeyen kilo artışına sebep olabilir. Porsiyon kontrolü olmadığı taktirde kilo alımına sebebiyet verebilir. Yer fıstığı tercihinize göre de yüksek tansiyona sebep olabilirsiniz. Bu ne demek derseniz; yer fıstığı sodyum oranı olarak düşük olsa da, tuzlu yer fıstığı tüketmeniz durumunda kan basıncınızı yükseltebilirsiniz. Alınan çok fazla sodyum, su ve sıvılar kan dolaşımınıza geçerek yüksek tansiyona neden olabilir. Bu sebeple, size önerimiz, yemeden önce düşük sodyumlu veya tuzsuz fıstıkları tercih etmeniz olacaktır.

Yer Fıstığı Hakkında Bilinmesi Gerekenler 

Bu başlığımızda yer fıstığı hakkında ilgi çekici, ilginç bilgilere yer vermek istedik. 

Yer fıstığı ezmesi yerken damağa yapışması durumunda birden çaresizliğe kapılanlar, diliyle sürekli almaya çalışanlar, anlık hayata küsenler… Tek değilsiniz! Yer fıstığının damağa yapışmasını sevmeyen bir çok insan var hatta ve hatta bu olaydan korkanlar bile var! Bu korkunun özel bir adı da var tabi, yer fıstığı ezmesinin damağa yapışma korkusuna arachibutyrophobia adı veriliyor.

Korku demişken… Dünya üzerinde başınıza gelmesinden en korktuğunuz şeyler listesinde eminiz ki bir yerlerde saça yapışan sakıza yer verilmiştir. Bunun için de güzel bir haberimiz var, saça sakız yapışma durumunda, sakız yapışan bölgeye bir miktar yer fıstığı ezmesi sürmek sakızın çıkmasına yardımcı olacaktır. Çünkü, içerisinde barındırdığı yağ, sakızı da saç tellerini de yumuşatacak ve yavaşça saçınızı kurtarmanıza yardımcı olacaktır.

İçerdiği besin öğeleri sayesinde, yer fıstığı ezmesi artık akut bir şekilde yetersiz beslenme ile mücadelede çok yaygın kullanılan bir tedavi yöntemidir. Afrika’da malnütrisyonla (yetersiz beslenme) boğuşan çocukları yer fıstığı/ fıstık ezmesi kullanarak kilo alımı ve besin öğelerinden faydalanmak hedefleniyor. Bu amaçla uygulanan projenin adı ise ‘Project Peanut Butter’ olarak nitelendiriliyor.

Bir başka sağlık alanındaki ilginç bilgisi, Alzheimer hastalığı teşhisi konan kişilerin fıstık ezmesi kokusuna olan duyarlılığını kaybettiği iddiasında. Hatta öyle ki, hastalığa erken teşhis koyabilmek için, ‘Fıstık Ezmesi Testi’ hakkında çalışmalar devam ediyor.

Çok şaşırtıcıdır ki, Hollanda’da Pindakaasvloer adı verilen müzenin bir katında yere dökülen fıstık ezmesi, sanatseverler için sergileniyor.

Söylemeden de geçmeyelim, çok meşhur Alman bilim insanları, ısı ve basınç kullanarak yer fıstığı ezmesinden elmas ürettiği de iddialar arasında.

Peki siz bunları biliyor muydunuz?

Yer Fıstığı Kilo Aldırır mı?

Yer fıstığı içerdiği zengin yağ kapasitesi ve kalori bakımından kilo alma konusunda size yardımcı olabilecek besinler arasında sayılır. Kilo alma konusunda yardımcı diğer besinler hakkında daha detaylı bilgi için, kilo aldıran besinler içeriğimize göz atabilirsiniz.