Yoksa şehir efsanesi mi: Pekmez kansızlığa iyi gelir mi?

Orta Doğu’dan Balkanlar’a kadar çok geniş coğrafyalarda tüketilen pekmez genellikle sağlıklı bir alternatif olarak kabul edilir. Pekmez hem doğal bir tatlandırıcı olması hem de besleyici özellikleri nedeniyle tercih edilen bir lezzettir. Birçok sağlık faydası bulunur, bununla birlikte porsiyon kontrolü sağlanmazsa kilo alımına yol açabilir.

Pekmez nedir?

Pekmez, çeşitli meyve sularının kaynatılıp yoğunlaştırılmasıyla elde edilen doğal bir tatlandırıcıdır. Genellikle üzüm, dut, nar, elma veya kayısı gibi meyvelerden elde edilir. Bu meyvelerin özleri sıkılıp suyu alındıktan sonra şeker oranı yoğunlaştırılarak pekmez yapılır. İçerisine ekstra şeker eklenmez, meyvenin kendi şekerini içerir. Bu da rafine şeker içermeden doğal meyve içeriği sayesinde vitamin, mineral ve antioksidan sağlaması demektir.

Pek çok pekmez çeşidi bulunur ve hepsinin kendine özgü tatları vardır. Pekmez çeşitleri şunlardır:

●Üzüm pekmezi

●Dut pekmezi

●Nar pekmezi

●Kayısı pekmezi

●Karadut pekmezi

●Keçiboynuzu pekmezi

Bir yemek kaşığı üzüm pekmezinin besin değerleri aşağıda verilmiştir:

●50 kalori

●13 gram karbonhidrat

●12 gram şeker

●0.2 gram lif

●0.1 gram protein

●0 gram yağ

Yukarıda da görüldüğü üzere pekmez içeriğinin neredeyse tamamını şeker oluşturmaktadır.

Pekmez, meyve içeriği sayesinde doğal olarak pek çok  vitamin ve mineral içerir. Ancak bu miktarlar meyve türüne bağlı olarak değişebilir. Örneğin, üzüm pekmezi, üzümlerden yapıldığı için C vitamini, demir ve potasyum gibi besin maddeleri içerir. Ayrıca içerdiği antioksidanlar, vücuda zarar verebilecek serbest radikalleri nötralize ederek sağlığa fayda sağlar.

Pekmez zararlı mıdır?

Her besinde olduğu gibi pekmez tüketiminde de aşırıya kaçıldığında bazı istenmeyen etkiler gözlenebilir. İşte pekmezin aşırı tüketilmesi durumunda ortaya çıkabilecek bazı sorunlar:

Pekmez doğal olarak meyve şekeri (fruktoz ve glikoz) içerir. Bu nedenle aşırı tüketildiğinde kan şekerini yükseltebilir ve şeker metabolizması sorunları, özellikle diyabeti olan kişiler için sorun oluşturabilir. Bu nedenle, diyabetli bireylerin ve kan şekerini kontrol etmeleri gereken diğer kişilerin tüketimlerini sınırlamaları veya doktorlarına danışmaları önerilir.

Yüksek kalorili bir besin olduğu için aşırı tüketilmesi kilo artışına neden olabilir. Özellikle porsiyon kontrolüne dikkat etmek, kilo kontrolü açısından önemlidir.

İçeriğindeki şeker diş çürümesine yol açabilir. Diş sağlığını korumak için pekmezi yedikten sonra dişlerin fırçalanması veya su içilmesi önerilir.

Pekmez, lif içeriği sayesinde sindirim sistemini destekleyebilir ancak aşırı tüketildiğinde mide rahatsızlıklarına neden olabilir.

Alkolle birlikte tüketilen pekmez, sarhoşluğu artırabilir ve kötüleştirebilir. Alkol tüketenlerin dikkatli olması önerilir.

Özetlemek gerekirse, pekmez sağlıklı bir tatlandırıcı ve besin kaynağıdır, ancak aşırı tüketimi bazı olumsuz etkilere yol açabilir. Herhangi bir kronik sağlık sorunu veya özel diyet gereksinimleri olan kişilerin, pekmez tüketimini sınırlamaları önerilir.

Pekmezin faydaları nelerdir?

Bağışıklık sistemini destekler: İçerdiği c vitamini ve antioksidanlar bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur, hastalıklara karşı vücudun savunulmasını kolaylaştırır.

Kronik hastalık riskini azaltır: İçerdiği antioksidanlar sayesinde vücudu serbest radikallerin etkilerinden koruyarak kronik hastalıklara yakalanma oranını düşürür.

Kolesterol düzeylerini kontrol altında tutmaya yardımcı olur.

Hızlı bir enerji sağlayıcıdır: İçerdiği doğal meyve şekeri sayesinde özellikle sporcular için egzersiz öncesi hızlı enerji sağlayan bir alternatif olabilir.

Besleyici bir tatlandırıcı alternatifidir: Gerek kahvaltılarda gerek tatlılarda gerekse atıştırmalıklarda kullanılan, çeşitli vitamin- mineral içeriği çok yönlü bir tatlandırıcıdır.

Kansere karşı korumada yardımcıdır: İçeriğindeki antioksidanlar kanser hücrelerinin büyümesini engelleyerek kansere karşı koruma sağlayabilir.

Osteoporoz riskini azaltır: Tek bir çorba kaşığı çörek otu pekmezi, her gün ihtiyacınız olan kalsiyumun %10'unu içerir. Daha yüksek kalsiyum seviyesine sahip yetişkinler daha iyi kemik yoğunluğuna sahip olma eğilimindedir ve osteoporoza yakalanma olasılıkları düşer. Ayrıca yine kalsiyum ve fosfor içeriği sayesinde osteoporoza bağlı kemik kırıklarının oluşmasını da önlemeye yardımcıdır.

İshal tedavisinde kullanılabilir: İshalli hastaların iyileştirilmesinde kaybedilen potasyumun yerine konulabilmesi için birkaç saat ara ile pekmezli şerbet verilmesi tavsiye edilir.

Pekmez kansızlığa iyi gelir mi?

Halk arasında yaygın olarak kansızlık adıyla bilinen anemi (sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin eksikliğiyle sonuçlanan bir durum) genellikle demir eksikliğinden kaynaklanır. Tedavi edilmezse bu tür bir anemi aşırı yorgunluğa, halsizliğe veya nefes darlığına yol açabilir.

Peki pekmez tüketmek kansızlığa iyi gelir mi? Bunu anlamak için basit bir matematik kullanalım: Günlük olarak erkeklerin 8 mg, kadınların 18 mg kadar demir ihtiyaçları vardır. Bir yemek kaşığı pekmezde yaklaşık 2 mg demir bulunur. Bu da günlük demir ihtiyacı için bir erkeğin 4 yemek kaşığı, bir kadının ise 9 yemek kaşığı pekmez yemesi anlamına gelmektedir. Erkekler için bile yüksek olan bu miktar kadınlarda tüketilmesi çok da tavsiye edilmeyen bir noktaya gelir çünkü bu miktarda tüketilen bir pekmez aynı zamanda vücuda yüksek bir şeker girişi demektir. 4 yemek kaşığı pekmez bile yaklaşık 50 gram şeker içerir ki bu oldukça büyük bir rakamdır. Sürekli tüketilmesi diyabete dahi yol açabilir.

Yani tek başına günde 1-2 yemek kaşığı pekmezle kansızlığınızı iyileştiremezsiniz fakat yanına demir içeriği yüksek başka besinler ekleyerek pekmezle de bir destek vermiş olursunuz.

Bunlara ek olarak demir emilimini artırmak için pekmez veya demir içeren gıdaları C vitamini içeren gıdalarla (örneğin portakal suyu) birleştirmek önerilir. Çünkü c vitamini, demirin vücut tarafından daha iyi emilmesine yardımcı olur.

Kansızlığa iyi gelen diğer besinler nelerdir?

Kırmızı et, sakatatlar, kümes hayvanları (özellikle hindi), balık ve deniz ürünleri zengin birer demir kaynağıdır. Hayvansal kaynaklı demirin vücutta daha iyi emildiğini ve bu yüzden kansızlık problemi yaşayan bireylerin diyetlerine hayvansal kaynakları eklemeleri tavsiye edilir. Ek olarak vegan bireyler hayvansal kaynaklardan gelecek demiri alamazlar, bu yüzden demir eksikliği görülme riski vegan bireylerde daha fazladır. Bunun için özellikle yorgunluk, baş dönmesi, halsizlik, tırnaklarda ve saçlarda kırılma gibi belirtiler yaşayan vegan bireyler demir seviyelerini mutlaka kontrol ettirmelidir. 

Baklagiller, kuruyemişler, yağlı tohumlar, koyu yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar da demir içeren bitkisel kaynaklara örnek verilebilir. Vegan bireylerin bu gıdalara beslenmelerinde mutlaka yer vermeleri önemlidir.