Tatlandırıcını tanıyor musun? Diyetkolik diyetisyeni Şimal anlatıyor.

Doğal mı, yapay mı?

Doğal tatlandırıcılar bitkilerden ve bitki köklerinden elde edilirler. Enerjileri çok düşük olmasına rağmen şeker yerine rahatlıkla kullanılabilirler. Stevia, sorbitol, xylitol, izomalt gibi tatlandırıcılar bu gruba dahildir.

Yapay tatlandırıcılar ise doğal tatlandırıcı bileşenlerinin laboratuvar ortamında işlenmesiyle hazırlanır. Enerjileri sıfıra yakındır. En bilinenleri aspartam, sakkarin ve sukraloz’dur.

Peki isimlerine göre değerlendirirsek:

Stevia: Stevia bitkisi Japonya’da uzun yıllardır tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Normal şekerin 300 katı kadar tatlılık katan stevia kullanıldığı dönemde bir zararı saptanmamıştır. Ancak erkeklerdeki sperm sayısını azalttığı yönündeki araştırmaları göz önünde bulundurarak önerilen dozun aşılmaması tavsiye ediliyor.

İzomalt: Kalorisi ve tadı şekerin yarısı kadar olan izomalt, kan şekerini artırmaz ve dişleri korur. Diyabetik ürünlerde sıkça kullanılan izomaltı da önerilen dozda kullanmak gerekiyor.

Sukraloz: Doğal şeker kamışından elde edilen sukraloz şekerden 600 kat daha fazla tatlıdır ancak kalorisi çok düşüktür. Isıtıldığında yapısı değişmeyen sukraloz, tadı şekere en yakın tatlandırıcı olarak bilinir. Bilinen bir zararı olmamasına karşın yine de sukraloz kullanımında önerilen dozu aşmamak gerekmektedir.

Xylitol: Tatlılık derecesi ve kalorisi şekerle aynı olan xylitol, meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunur. Diş çürüklerine karşı koruyucu etkisi olan xylitol, sakızlarda, diş macunlarında, pastillerde de kullanılır. İnanlar üzerinde bilinen bir zararı olmamasına karşın, kedi ve köpeklerde öldürücü etkiye sahip olduğu belirtilmektedir.

Sorbitol: Şekerin yarısı kadar tatlıdır ancak kalorisi basit şekerle aynıdır. Unlu mamüllerde ve özellikle şekersiz sakızlarda sıkça kullanılır. Günlük 30 gramdan fazla alındığında laksatif etki gösterdiği ve hazımsızlığa yol açtığı söylenmektedir. Fazla kullanımının kolon kanserine, göz hücrelerinin yapısının bozulmasına, katarakt, yüksek tansiyon gibi rahatsızıklara zemin hazırladığının da altı çiziliyor.

Aspartam: Aspartamın kalorisi sofra şekerinin yarısı kadardır ancak şekerden 180 kat daha fazla tatlıdır. Ucuz olduğu için dünyada binlerce hazır ve paketli gıdada kullanılmaktadır. Oldukça zararlı olduğu tespit edilen aspartamın kanser, migren, Parkinson, MS, depresyon, kas ağrıları, baş dönmesi, halüsinasyon, işitme kaybı, görme kaybı gibi zararları olduğu ifade edilmiştir.

Sakkarin: Sofra şekerinden yaklaşık 300 kat daha tatlıdır. Bazı sağlık kuruluşları tarafından hayvanların üriner sisteminde kanser yapıcı etkisi tespit edildiğinden insanlarda da yapabilir endişesiyle yasaklanmıştır. Hamile kadınlar için de kullanımının zararlı olduğu aynı sağlık örgütleri tarafından bildirilmiştir.