Ay Çekirdeği Kaç Kalori?

Hemen herkes tarafından sevilerek tüketilen atıştırmalıklardan biri olan çekirdek, ayıklanan ve saklanan ayçiçeği tohumundan meydana gelen besleyici bir besin kaynağı. İçerisinde çok sayıda vitamin ve mineral barındıran çekirdeğin protein değerleri oldukça yüksek. Düzenli tüketiminde sağlığa yararlı olan çekirdeği sık, sürekli ve kontrolsüz bir biçimde tüketmemeye özen göstermek gerekiyor. Aşırı miktarda tüketilmesi cilt yağlanması ve sivilce gibi rahatsızlıklara sebep olabiliyor. Ayrıca çekirdeğin tuz oranı yüksek olduğundan yüksek tansiyon hastalığı olan bireylerin ölçülü tüketmesi çok önemli.

Çekirdeğin faydaları nelerdir?

Stresi azaltma konusunda doğal bir tedavi sunan çekirdek, duygu durumlarının düzelmesine olumlu etki ediyor. Düzenli tüketilmesi panik atak, depresyon, anksiyete ve sigara bağımlılığı gibi sorunların tedavisinde kişiye rahatlık hissi veriyor. İçeriğinde B1, B5, E vitamini ve folik asit barındıran çekirdeği her gün ortalama bir avuç kadar tüketmek vücuda fayda sağlıyor. Tok tutma özelliğine sahip olan besin, yüksek kalorili atıştırmalıklar yerine tüketilebilecek sağlıklı bir öğün. Üstelik içerisindeki doğal yağ sayesinde kolesterol düşürücü etki gösterirken damar sertliğine ve kalp hastalıklarına da iyi geliyor. Temel düzeydeki ritim bozukluklarının düzenlenmesinde yardımcı bir doğal tedavi yöntemi olan bu besin, beyin fonksiyonlarının etkili çalışmasını sağlayarak hafızayı güçlendiriyor. Alzheimer hastalığı tedavisinde tercih edilen çekirdek idrar söktürücü özelliğinin yanı sıra içerisinde bulunan fosfor ve çinko sayesinde diş sağlığına iyi geliyor.

Çekirdeğin tarihçesi

Ay çekirdeğinin ya da bilinen diğer adı ile günebakanın kökeni Kuzey Afrika. Çiçek olarak açtığında ve büyüme aşamasında baş bölümü doğuya baktığından bu ismi aldığı söyleniyor. Türkiye’de en fazla tüketilen kabuklu yemişlerden olan çekirdek Avrupa’da ilk olarak Peru ve Meksika’da keşfediliyor. Amerika kıtasının keşfi sonrasında İspanyol kâşiflerce 16. yüzyılda Avrupa'ya getirildiği rivayet ediliyor. İlkin medikal amaçlı kullanılan çekirdek daha sonra süs bitkisi olarak Batı Avrupa’ya yayılıyor. Yağı İngiltere’de kullanıldıktan sonra önemi de artıyor. 19. yüzyılda Rus çiftçiler ayçiçeği ekimine başlıyor ve akabinde 20. yüzyılda ABD'den ayçiçeği tohumları ihraç edilerek üretime başlanıyor. Aynı dönemde Türkiye’de Trakya Bölgesi'nde ekime başlanan ay çekirdeğinin dünyada Peru başta olmak üzere Arjantin, Rusya, Çin, İspanya ve Fransa’da geniş bir üretim pazar payı var.     

Çekirdek nasıl yetiştirilir?

Ayçiçeğinin tohumları olan çekirdeğin bilimsel adı “helianthus”. Ayçiçeğini çoğaltma çoğunlukla ayçiçeği tohumu ile yapılıyor. Her ne kadar uyumlu bir bitki olsa da yetiştirirken bazı noktalara dikkat edilmesi gerekiyor. Toprak seçmemesine rağmen iyi bir drenaj sağlanması ve taban suyunun çok yüksek seviyede olmaması gerekiyor. Asit seviyesi fazla olan toprağa ekilen ayçiçeği için sulama son derece önemli. Çiçek, sapları ve baş bölgesi ıslatılmadan sulanan bitkiye su doğrudan toprakla veriliyor. Aksi takdirde çiçeğin çürümesi olası bir durum haline geliyor. Fide durumundaki çiçek haftada 1 kez sulanıyor, fidelikten çıkınca sulama 2 haftada günde bir yapılıyor. Yüksek sıcaklığa dayanıklı olan ve nem sevmeyen bitki 21 ila 24 derece sıcaklıkta muhafaza ediliyor.

Çekirdek hangi mevsimde yenir?

Ay çiçeğinin sunduğu bu besleyici ve sağlıklı tohum dört mevsimde de tüketime uygun diyebiliriz. Ayçiçeğinin tohumları ilkbaharda çimleniyor ve yaklaşık iki ay sonra tomurcuklanma ve olgunlaşma başlıyor. İlkbahar sonu ve yaz başında çiçeklenen ayçiçeği tohumları toplanmaya başlandıktan sonra yenebiliyor. Doğru saklama yöntemleriyle muhafaza edilmesi, çekirdeği dört mevsim tüketmek için yeterli tek koşul.

Çekirdek seçerken nelere dikkat edilmeli?

Çoğunlukla önceden paketlenmiş olarak satışa sunulan çekirdek hem kabuklu hem de kabuksuz olarak satılabiliyor. Çekirdek seçiminde şayet paketlenmemiş, açık çekirdek tercih edilecekse ay çekirdeğinin taze olmasına özen gösterilmeli. Çekirdeklerin saklandığı kutuların ağzı kapalı olması gerekiyor. Çekirdek seçerken tazelik kontrolü için çekirdeğin kokusuna da bakabilirsiniz. Kokusunun yerinde olması gerektiği gibi renginin de sarıya kaçmamış olması oldukça önemli. Renk değişimi söz konusu ise yanlış saklama koşullarında muhafaza edilmiş ve bayatlamış olma ihtimali yüksek diyebiliriz. Bayatlayan çekirdeklerin besin değerlerinin ideal seviyede olmayacağını unutmamalısınız. Bayat çekirdek sağlığa yararlı olmadığı gibi nahoş tadı dolayısıyla keyif de vermiyor.

Çekirdek nasıl saklanır?

Dayanıklı bir atıştırmalık olan ay çekirdeği oda sıcaklığında ya da buzdolabında saklanabiliyor. Önemli olan ay çekirdeğinin içinde bulunduğu paketin ağzını kapalı tutmak. Hava ile yoğun biçimde temas hâlinde olması çekirdeğin bayatlamasına ve yumuşamasına sebep oluyor. Bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta ise ıslak ve nemli ortamlarda muhafaza edilmemesi gerektiği. Aksi halde barındırdığı tuz dolayısıyla suyu çekerek şişiyor ve tazeliğini kaybediyor. Islak ya da nemli bir saklama kutusu yerine kuru ve ağzı kapanabilir bir paket ya da saklama kabı kullanabilirsiniz.

Çekirdek nasıl pişirilir?

Ay çekirdeği tohumu tüketiminde tohum çekirdeklerinin bir işlemden geçme zorunluluğu bulunmuyor. Farklı işlemlerden geçirilerek farklı tatlandırma yöntemleri tercih edilebilen çekirdeği kavurmak bunlardan en yaygın olanı. Kavurma işlemi tuzla ya da farklı baharatlarla yapılabiliyor. Tuzla çekirdek kavrulurken önce çekirdekler yıkanıyor, suyu süzdürülerek karıştırma alanına alınıp tuz ve un ekleniyor. Aynı işlem 2 kez daha tekrarlanıp iyice karıştırıldıktan sonra fırınlanıyor. Belirli aralıklarla karıştırılarak çekirdeklerin birbirlerine yapışması önleniyor. Tüm bu işlemler neticesinde çekirdek kavrulmuş oluyor.

Çekirdek nelerle iyi gider?

Çekirdek çoğunlukla atıştırmalıklarla veya diğer çerez ve kuru yemişlerle birlikte servis ediliyor. Tat olarak yoğun veya baskın olmadığından tatlı ve tuzlu gıdalarla birlikte tüketebilirsiniz. Sıcak ya da soğuk çayla, ayranla veya gazoz gibi asitli içeceklerle de tercih edebilirsiniz. Aynı zamanda ay çekirdeği kullanılarak yapılan hamur işleri ve çekirdekli atıştırmalıklar da mevcut. Çekirdekli ekmek, çekirdekli poğaça ve çekirdekli çörek bunlardan yalnızca birkaçı.

Çekirdek yerine ne kullanılabilir?

Yağ grubunda yer alan tüm diğer besinler gibi çekirdeğin de besin değerleri hayli yüksek. Günlük alınması gereken miktarın kişiye göre değişebildiği bu atıştırmalığın bir avucu kişinin E vitamini ihtiyacının yaklaşık yüzde 82’sini, B1 vitamini ihtiyacının yüzde 42’sini ve magnezyum ihtiyacının ise yüzde 28’ini barındırıyor. Yaklaşık 36 grama denk gelen bir avuç çekirdekte 210 kalori, 100 gram çekirdekte ise 584 kalori bulunuyor. Çekirdek tüketmek yerine bu oranları verecek diğer sağlıklı gıdalara yönelmekte fayda var. Örneğin yağ ihtiyacını karşılamak anlamında 1 yemek kaşığı ay çekirdeği ya da kabak çekirdeği tüketmek yerine 5 adet zeytin, 1 tatlı kaşığı bitkisel sıvı yağ, 2 adet ceviz içi ya da 3-4 badem içi tüketilebilir.