Bazal Metabolizma Hızı Nedir

Bazal metabolizma hızı, vücut herhangi bir aktivite halinde değilken yaktığı enerjiye denir.

Bazal Metabolizma Hızı Nedir?

Metabolizma, bir canlının yaşamını sürdürmek adına vücudunda gerçekleştirdiği biyokimyasal işlemlerin bütününe denir. Vücuda alınan besinlerin yakılması, bu aşamada ortaya çıkan enerjiyle vücudun yapılanması veya onarılması gibi süreçler metabolizmayı oluşturan süreçlerdir.

Vücudun yapılanması ve onarılması için ihtiyaç duyulan enerji besinlerden sağlanır. Burada yakılan enerji miktarı da metabolizma hızı ile ilgilidir. Bazal metabolizma hızı, vücut herhangi bir aktivite halinde değilken yaktığı enerjiye denir. Solunum, kan dolaşımı, vücut ısısının kontrolü, hücre büyümesi ve yenilenmesi, beyin ve sinir fonksiyonları için gerekli olan enerji miktarı bazal metabolizma hızını oluşturur. Bu enerji miktarı aynı zamanda günlük harcanan enerjinin en büyük yüzdesini (yaklaşık %50-80) oluşturur. Bazal metabolizma hızı, bir insanın günlük harcadığı kalori miktarını, yani kilo alıp - vermesini ya da kilo kontrolünü doğrudan etkiler.

Bazal Metabolizma Hızını Etkileyen Faktörler

Vücuttaki kas miktarı

Vücutta bulunan kas miktarının artması vücudun yaktığı kalori miktarını da artırır.

Yaş

Metabolizma hızı büyümenin devam ettiği dönemlerde yüksekken, yaş ilerledikçe vücuttaki kas oranının da azalmasıyla yavaşlar. Özellikle 40 yaşından sonra yağsız vücut kütlesindeki azalmayla ve vücuttaki yağın fazlalaşmasıyla, her on yılda bir %2 ile %5 arasında bir yavaşlama gerçekleşir.

Vücut ağırlığı

Daha ağır olan bir kişinin vücut fonksiyonlarını sürdürebilmesi için daha çok kaloriye ihtiyacı olur. Diyetin henüz başındayken kilo vermenin daha kolay olmasının nedenlerinden biri de budur. Vücut ağırlığı azaldıkça, günlük ihtiyaç duyulan enerji miktarı da azalır.

Cinsiyet

Aynı kiloda ve boyda olan bir kadın ile erkeğin bazal metabolizma hızları farklıdır. Kadınların bazal metabolizma hızı genel olarak erkek bazak metabolizma hızına göre %5-10 oranında daha düşüktür. Erkeklerdeki kas yüzdesi daha yüksek olduğu için dinlenme halindeyken kadınlardan daha fazla kalori yakarlar.

Beden Yüzey Alanı

Beden yüzey alanı fazla olan kişilerin (uzun ince kişiler) bazal metabolizma hızı yüksektir.

Endokrin Bezleri

Endokrin bezlerinin yeterli çalışıp çalmama durumu bazal metabolizma hızını etkiler. Endokrin bezleri yeterli miktarda tiroid hormonu salgılamadığında bazal metabolizma hızı %30-50 oranında düşebilir; tiroidin fazla salgılanması durumunda ise normalin iki katına çıkabilir.

Adet Dönemi ve Hamilelik

Kadınlarda bazal metabolizma hızı adet dönemlerinde değişiklik gösterebilir. Aynı zamanda hamilelik döneminde de bazal metabolizma hızı normalden daha fazladır.

Açlık

Vücut aç kaldığı zamanlarda bazal metabolizma hızı düşebilir. Örneğin günlük 1000 kalorinin altındaki diyetlerde, vücut bu azalmayı açlık olarak yorumlayıp hayatta kalmak için tüm sistemlerini yavaşlatarak, var olan enerjiyi korumaya yönelebilir.

Uyku

Uyku sırasında bazal metabolizma hızı, uyanık olunan zamana göre %10 oranında daha azdır. Uyku sorunu olan kişilerde de metabolizma hızı daha düşüktür.