Gestasyonel Diyabet - Gebelik Şekeri

Gebeliğinde şeker hastalığı tespit edilen birçok anne adayı bilgi eksikliği ve doğru yönlendirilmemeleri nedeniyle paniğe kapılır. Tedavi edilmediğinde başta iri bebek dünyaya getirme olmak üzere birçok sorunla karşılaşılabilir.

Genetik yatkınlığın olması, yüksek kalorili ve yağlı beslenme tarzı, şişmanlık ve hareketsiz yaşam diyabetin ortaya çıkmasını tetikleyen baş nedenlerdir. Diyabetin türüne, bireyin kan şeker düzeyine göre sadece egzersiz ve diyet ile kontrol altına tutulabileceği gibi, bazı durumlarda insülin tedavisi de gerekebilir. Bu nedenle gebelik döneminde doktor kontrollerinizi ihmal etmemeli ve gerekli testleri zamanında yaptırarak önleminizi almalısınız.

Unutmayın her birey farklıdır. Genel öneriler durumunuza uygun olmayabilir. Bu nedenle eğer diyabetiniz varsa mutlaka doktor ve diyetisyene giderek yardım alın.

Diyabet Nedir?

İnsülin yetersizliğine bağlı olarak kanda şekerin yükselmesi olarak tanımlanabilir.

Şeker hastalığı (diabetes mellitus) pankreastan salınarak kandaki şekerin hücreler tarafından kullanılmasını sağlayan insülin hormonun yetersizliği sonucunda karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasındaki bozukluklarla seyreden bir metabolizma ve endokrin hastalığıdır.

Gestasyonel diyabet: Gebelikte görülen şeker hastalığına denir.
Pregestasyonel diyabet: Anne adayı gebe kalmadan önce de şeker hastasıdır.
Gestasyonel diyabet- gebelik sırasında ortaya çıkar.

Gestasyonel Diyabet Belirtileri

Terleme ve titreme atakları
Ağızda kuruma hissi
Litrelerce su içme isteği ve buna bağlı olarak sık idrar çıkma
El, ayaklar, dudak kenarlarında karıncalanma hissi

Mutlaka doktorunuza bu şikâyetlerden bahsedin, doktorunuzun verdiği tahlilleri zamanında yaptırın.

Gebelik öncesi eğer diyabet hastası değilseniz gebeliğinizin 24-28. haftalarında doktorunuz şeker yükleme testi (GTT-Glikoz Tolerans Testi) yaptırmanızı isteyecektir. Bu haftalarda hormonal değişimin en yoğun dönem olması sebebiyle araştırmalar testin bu dönemde yapılması gerektiğine işaret ediyor.

İlk önce 50 gr şeker yükleme testi yapılır. Bu test sonucu eğer şekeriniz normalse diyabetiniz yok demektir. Tokluk şekeriniz sınırın biraz üzerinde ise 100 gr şeker yükleme testi yaptırmanız gerekir. Eğer 50 gr ve 100 gr yüklemede değerler çok yüksek çıktıysa gebelik diyabeti tanısı konulur. Bu testleri ve yöntemlerini doktorunuz ayrıntılı olarak açıklayacaktır.

Gebeli Diyabeti ve Beslenme

Diyabeti biraz daha yakından tanıdıktan sonra beslenme ile ne kadar yakından ilişkili olduğunu anlamışsınızdır.

Hazırlanan beslenme planı mutlaka diyetisyen tarafından düzenlenmelidir. Kulaktan dolma bilgiler ve bu işin eğitimini almamış kişilerin vereceği listeler durumu daha da kötüleştirebilir.

Gebeliği döneminde diyabet ortaya çıkmış kişilerde beslenme planı hazırlarken bazı noktalara çok dikkat edilmelidir.

Gebelik Diyabeti Diyeti Özellikleri

Gebelikten kaynaklanan tüm enerji, vitamin, mineral ve diğer besin öğeleri ihtiyacı eksiksiz karşılanmalı.
Ketonemi ve ketonüri oluşturmamalı, yani hücrelerin yakıt olarak dokuların parçalanıp kullanılmasına izin vermemeli.
Kan şekerini normal seviyelerde tuatabilmeli.
Bireyin yaşı, vücut yapısı, fiziksel aktivite düzeyi, beslenme alışkanlıkları ve diğer kişisel özelliklerine uygun olmalıdır. Unutmayın diyet bireye özeldir.

Gebelik Diyabeti Olan Anne Adayları İçin Beslenme Tavsiyeleri

Günde 3 ana öğün ve 3 ara öğün olmak üzere 6 öğün tüketin.
Azar azar sık sık beslenme modeli ile günde 6 öğün beslenmek kan şekerinin gün içinde dalgalanmasını önler. Uzun süre aç kalırsanız kan şekeriniz önce düşer, ardından dokular parçalanarak şeker elde edilir, bu esnada atık madde olarak keton cisimleri kanda birikmeye başlar. Bu maddelerin düzeyinin yükselmesi annenin ve bebeğin sağlığını olumsuz etkiler.

Her besin grubundan ihtiyacınız kadar tüketmeye özen gösterin.

Et, süt, sebze, meyve, tahıl ve yağ grubu besinlerden ihtiyacınız kadar tüketmelisiniz. Şekerinizin yüksek çıkması bazı besinlerden mahrum olmanıza neden olmaz. Sadece miktarlar konusunda biraz daha dikkatli olmanız gerekir.

Çeşitli besinler tüketmeye özen gösterin. Tek tip besinlerle beslenmeyin.

Çeşitli besin tüketmenin en iyi yolu besinlerin değişim listelerini öğrenmektir. Böylece hangi besinin yerine ne yiyebileceğinizi bilirsiniz. Bu besinlerden çeşitli alternatifler üretilerek birbirinden farklı besinler elde edebilirsiniz.

Hangi Gruptan Ne kadar yemeniz gerektiğini hesaplayın.

Gebeliğiniz süresince

Et grubu besinlerden en az 4-6 değişim (köfte kadar)
Süt Grubundan en az 3 değişim (bardak)
Meyve grubundan en az 3-4 porsiyon
Tahıl grubundan en az 8-10 değişim (ince dilim)
Sebze grubundan en az 2-3 porsiyon
Yağ grubundan en az 3-4 tatlı kaşığı

Besine ihtiyacınız olduğunu unutmayın. Miktarlar kişiye göre değiştiği için burada şu kadar yemelisiniz önerisi veremiyorum. Ancak gebelik için gerekli tüm besin ögelerini dengeli olarak yukarıda verdiğim miktarlar kadar tüketirseniz alabiliriniz. Bu konuda hangi besin grubundan ne kadar ihtiyacınız olduğunu diyetisyeninize danışarak öğrenebilirsiniz.

Günde en az 2,5-3 lt su için.

Gebelik süresince kan hacminin arttığından ve amniotik sıvının yenilenmesi için suyun öneminden bahsetmiştik. Ödemlerin olmaması, vücudunuzdaki su ve elekltrolit dengesinin sağlanması için su içmeyi alışkanlık edinin. Üstelik doğum sonrası süt verebilmeniz için yine bol miktarda su içmeniz gerekli. Gebelik süresince su içme alışkanlığı kazanmanız emzirme döneminde zorluk çekmenizin önüne geçecektir.

Kan şekeri ölçümlerinizi ve her gün yediklerinizi düzenli olarak kaydedin.

Kan şekerinizde yükselme olduğu gün besin günlüğünüzü kontrol ederek nerede hata yaptığınızı böylece anlayabilirsiniz.

Beslenme günlüğünüze yedikleriniz dışında hislerinizi de yazabilirsiniz. Örneğin yemekten sonra uyku halim arttı, acıkınca titreme hissi oluştu vb.

Tokluk kan şekeri takibi yaparak 6 öğüne karbonhidrat içeren besinleri paylaştırın.

Örneğin sabah hiç ekmek veya tahıl grubundan bir besin yemeyip, öğle yemeğinde pilav, ekmek, meyve gibi tüm karbonhidrat içeren besinleri bir arada tüketmemelisiniz. Aksi takdirde sabah kan şekeriniz düşer, öğlen ise yemek sonrası kan şekeriniz çok yükselebilir. Bu da önceki bölümde de belirtildiği gibi size ve bebeğinize zarar verir.

Kan şekerinizi hızla yükseltebilecek basit karbonhidratlardan kaçının. Yani düşük glisemik indeksli besinleri tercih edin.

Kolalı içecekler, meşrubatlar, meyveli içecekler, şuruplar, alkollü içkiler, şeker eklenmiş içeceklere beslenmenizde çok fazla yer vermeyin. Şekerli içecekler yerine şekersiz bitki çayları, ayran, su, süt gibi içecekleri tercih edebilirsiniz.

Şeker, bal, pekmez ve her türlü şekerli gıda tüketiminizi azaltın. Kan şekeri düzeyinize göre bu tür besinlerden ara sıra yiyebilirsiniz. Fakat hangi öğünde ve hangi miktarda yemeniz gerektiğini mutlaka diyetisyeninize danışarak öğrenin.

Glisemik indeksi yüksek olan yani kan şekerini hızla yükseltme yeteneği olan şekerli besinler, üzüm, incir, hurma gibi meyveler de dikkatli tüketilmeli, diyetisyenle beraber yiyebileceğiniz miktar ayarlanmalıdır.