Bebeklik Döneminde Beslenme

İnsan yaşamında büyümenin en hızlı olduğu, kişilik, karakter gibi özelliklerin temelinin atıldığı en önemli ve hassas dönem bebeklik dönemidir. Doğumdan itibaren çok özenli davranılması gereken bebeklikte birçok hastalığa karşı savunmasız olan bireyin, doğumdan itibaren doğru beslenmesiyle sağlıklı bir nesil yetiştirilebilir. Bebeklik döneminde beslenme yetişkinlik dönemi için en iyi yatırım dönemidir. Doğru uygulamalar gelecekte kişinin dahha sağlıklı olması için önemlidir.

Bebeklerimizi nasıl besleyelim? 

Sağlıklı bir yaşam ancak sağlıklı beslenme ile mümkündür. Çocukların sağlıklı büyümesi ve gelişmesi, kalıtsal özelliklerine sahip olması yeterli ve dengeli beslenme ile mümkündür. Dünyada kötü beslenme, bilgisizlik, hatalı beslenme alışkanlıkları ve buna bağlı olarak gelişen enfeksiyonlar milyonlarca çocuğun ölümüne, bir o kadar çocuğun da büyüme ve gelişmesinin geri kalmasına neden olmaktadır. 

Yetişkinlikteki sağlık durumu ve beden yapısı bebeklik döneminde yapılan uygulamalarla şekillenir.

İnsan yaşamında büyümenin en hızlı olduğu, kişilik, karakter gibi özelliklerin temelinin atıldığı en önemli ve hassas dönem bebeklik dönemidir. Doğumdan itibaren çok özenli davranılması gereken bebeklikte birçok hastalığa karşı savunmasız olan bireyin, doğumdan itibaren doğru beslenmesiyle sağlıklı bir nesil yetiştirilebilir. Bebeklik döneminde beslenme yetişkinlik dönemi için en iyi yatırım dönemidir. Doğru uygulamalar gelecekte kişinin dahha sağlıklı olması için önemlidir.

İlk 6 Ay Yalnızca Anne Sütü Veriniz.

Süt çocuğu için en uygun besin anne sütüdür. Anne sütü ilk 6 ayda bebeğin tüm gereksinmelerini sağlayan ve sindirim sistemine göre ayarlanmış ve bebek için ilk aşı niteliği olan mükemmel bir besindir. Anne sütü genel olarak ekonomiktir, sterildir, besleyicidir, hastalıklardan koruyucudur.


En çağdaş yöntemlerle ve bilimsel ilkelere uygun olarak yapılmış en mükemmel mamalar bile anne sütünün bir çok özelliğini taşıyamamaktadır. 


Bu nedenle 1970 yılından bu yana dünyada “Anne Sütüne Dönüş” dönemi başlatılmış ve bu amaçla birçok ülkede özendirici kampanyalar yapılmıştır. Ülkemiz de de halen anne sütü ile emzirmenin önemini topluma anlatan çalışmalar yürütülmektedir.


Anne sütünün bazı üstün özellikleri;

• Bebeğin ihtiyacı olan laktoz ( süt şekeri) diğer sütlere oranla daha fazladır.
• Bebek için yeterli vitamin ve mineralleri içerir. Dışarıdan ek vitamin, mineral veya meyve suyu desteğine gerek yoktur.
• Yeterli demiri içerir. Çok fazla miktarda demir olmamasına karşın bebek bağırsaklarından anne sütündeki demir emilebilme oranı fazladır.Anne sütü ile beslenen bebeklerde demir eksikliği anemisi nadiren görülmektedir.
• İnsan vücudunu %60-70 i sudur bebeklerde ise bu aran %80 civarındadır ve su ihtiyaçlarını en iyi şekilde anne sütü karşılar.
• Yeterli oranlarda protein,yağ,tuz, diyet-ile-kilo-kontrolu-uzerindeki-onemi">kalsiyum, fosfat ve besin ögelerini dengeli bir şekilde içerir.
• Enfeksiyonlara karşı korunmada bebeğe gerekli tüm antikorlar ve destekler anne sütü ile sağlanabilir.
• Büyümenin sağlanması için gerekli olan büyüme ajanlarının öncüleri anne sütünde bulunur.
• Anne sütü obezite ve daha bir çok kronik hastalıkları önleyici niteliktedir. Bebekken ilk 6 ay tek başına anne sütü alan bireyler yetişkinlikte kronik hastalıklara daha az yakalanırlar.

Ek Gıdalara Başlama Zamanı 6-12 aylar arasında olmalıdır.


Bebeklerde sindirim sistemi çok hassastır ve her besini sindirebilecek olgunlukta değildir. Bu nedenle bebek yaklaşık 6 aylık olduğunda sindirim enzimleri bazı besinleri sindirecek duruma gelir. Ayrıca 6. Aydan sonra bebeğin artan besin gereksinimlerini anne sütü yeteri kadar karşılayamaz. Doğumda sağlanan demir ve çinko depoları tükenir. Ek besinlere geç başlanması besinlerin reddedilmesine neden olabilmektedir.


Unutmayınız!!

Erken ek gıdaya geçişin büyüme açısından hiçbir üstünlüğü yoktur. Tombul bebek her zaman sağlıklı demek değildir.


Ek besinlere başlamadan önce bilmeniz gerekenler!!

• Yeni besin denediğinizde 1 hafta yeni bir besin daha denemeyin. Eklenen gıdanın bebeğinizdeki etkilerini gözlemleyin ,
• Küçük miktarlarda başlayın ve azar azar arttırarak hedeflenen miktarlara 1 haftada ulaşın.
• İlk başlanacak besinler kalori/yogurt-tam-yagli">yoğurt, elma veya şeftali püre türü besinlerdir. Hazır ürünlerden ziyade öncelikle evde hazırlanan besinleri denemeniz daha iyidir. Ancak hijyen kurallarına çok dikkat etmelisiniz.Bebekler en ufak bir kirlilikten ciddi hastalıklara yakalanabilirler.
• İkinci aşama sebze çorba başlamaktır, bezelye, havuç, kabak, patates, kereviz, ıspanak gibi sebzeler temizce ayıklanıp yıkanmalı az suda haşlanmalı pişmesine yakın içine pirinç ve 1-2 çay kaşığı zeytinyağı konularak hazırlanmalıdır. Bebeğinize vereceğiniz miktar kadar hazırlayın, hazırladığınız çorbayı bekletmeyin.
• Besinleri fincan veya kaşıkla vermeli, bebeği oturur pozisyonda ve genelde öğle öğününde çocuk açken vermelisiniz.

1 yaşına kadar tuz , şeker , baharat ve aşırı lifli gıdalar vermeyin. 

Yapılan bazı çalışmalar bebeklerin tatlı tadını daha çok sevdiklerini ve tatlıya yöneldiklerini göstermiştir. Çağımızın sorunu olan obezite ile mücadele bebeklik döneminden başlanmalı ve anne sütünün ve diğer besinlerin reddine neden olmamak açısından şeker vermemek önemlidir.

• 2 saat aralıklarla az az besleyin, besinleri karıştırıp vermektense tek tek vermeye çalışın ileride bazı besinleri reddetme nedeni, bebeğinizin besinin gerçek tadını bilmemesi olabilir.

Günlük beslenme planı nasıl olmalı?


6-12 ay dönemi bebeklerin her bir dönemi için farklı özellikte planlar yapılabilir. Bebeğin özelliklerine göre , annenin çalışma durumu , ekonomik faktörler bunu etkiler. Bu nedenle burada bir menü örneği vermek yerine bazı öneriler ve hangi ayda hangi besinlerin başlanabileceğinden bahsetmek istiyorum.

• 6. Ayda yoğurt, meyve püre(elma,şeftali), sebze çorbaları ,anne sütü verilemiyorsa sulandırarak uzun ömürlü süt veya devam mamaları kullanılabilir.Pirinç unu ve sütle gece muhallebisi hazırlanabilir.
• 7. Ve 8. Aylar :Sebze püreleri, buğday, bulgur, pirinç, mercimekten oluşan tahıl çorbaları, mevsim meyveleri, pastörize peynir, çorbalarında kıyma , tavuğun beyaz olmayan etli kısımları demir içerikleri zengin olduğundan bu ayda başlanılması gereken diğer besinlerdir. Yumurta sarısı az miktarlarda kahvaltısında verilebilir.
• 9-12. Aylarda ise bebeğe yiyebileceği kıvamda bütün besinler azar azar verilmeye başlanmalı ve tüm besinlerle tanışması bu dönemde sağlanmalıdır.
• 12. aydan sonra evde pişen hemen her yemek yedirilebilir. Ara öğünlerde besleyici, yüksek kalorili olmayan, meyve, yoğurt, süt gibi besinler verilmelidir.

Anne sütü alan bebeklerde günde 3 öğün, alamayanlarda ise 5 öğün ek besin verilebilir. Ek besinlere alıştıktan sonra günde 2-3 porsiyon nişastalı besin(çorba, pirinç, ekmek, kuru baklagil vb), 2 porsiyon sebze-meyve ve 1 porsiyon et ve ürünleri verilmelidir. Günde 500 ml süt ihtiyacı da anne sütü, yoğurt, muhallebi şeklinde dengelenerek verilmelidir.

ANNE SÜTÜ İLE BESLENMENİN SÜRDÜRÜLMESİ

Anne sütü ile beslenmenin en az 2 yaşına kadar sürdürülmesi önerilmektedir. Bu dönemde enerji gereksinimlerinin üçte biri anne sütünden sağlanabilir.Emzirme diğer besinleri almasını engellememelidir. Memeden ayırmak gerektiğinde ani yapılmamalıdır. Önce gündüz öğünleri kaldırılır ardından da gece anne sütü ile beslenme kaldırılmalıdır. Çocuğunuz hastayken emzirme sonlandırılmamalıdır. Anne memeden kestiğinde bebeğine olan ilgisini azaltmamalıdır. Memeden kesmek için anne ile bebek ayrı kalmamalı aksi halde bebekte ileriki yaşlarında temel güvensizlik sorunları ve derinde bazı sorunlara yol açabilir.

Mümkünse anne sütünü çocuk kendi isteğiyle bırakmalıdır.

Diyetisyen Aysen Arıcan